کارکردها، روش‌ها و موانع الگوگیری از اخلاق اجتماعی نبوی

نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار، پردیس فارابی دانشگاه تهران، قم، ایران

2 کارشناس‌ارشد، پردیس فارابی دانشگاه تهران، قم، ایران

چکیده

از مؤثرترین نیروهای فطری آدمی که می‌تواند او را در صعود به کمال انسانی کمک کند، میل به «الگوپذیری» است. تحقیق حاضر، این اصل تأثیرگذار بشری را بنا بر زندگی اجتماعی شخص پیامبر اسلام (ص) تبیین و استدلال کرده است. از آنجا که اضلاع سه‌گانة الگوسازی عبارت‌اند از کارکردها، روش‌ها و موانع، تحقیق پیش‌رو به صورت موردپژوهانه و بدون فروکاستن یکی به دیگری، این سه اصل مهم و بنیادین را تحقیق و تحلیل کرده است. از این رو، ابتدا کارکردهای الگوبودن پیامبر (ص) که عبارت‌اند از معرفی هدف غایی به افراد، قداست‌بخشی به اخلاق، ضمانت اجرایی اصول اخلاقی، اقناع ذهنی پیروان، در ادامه روش‌های الگوسازی مانند الگوسازی بر پایة ارزش‌ها، شناخت سیرة پیامبر (ص) و مدل‌سازی و جز آن، و در نهایت، موانع و آسیب‌های فرارو: توصیف فرابشری، پردازش مبهمم نامفهوم، نگاه تاریخی و تقدس‌زدایی بررسی و تحلیل شده است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


  1.  قرآن کریم

     

    1. ابن ابی الحدید، عبدالحمید بن هبه الله (1380هـ‌ق). شرح نهج‌البلاغه. تحقیق ابوالفضل ابراهیم محمد، چاپ سوم، قم: مکتبه آیت‌الله العظمی المرعشی النجفی.

    2. الیورت، ارنسون (1389). روان‌شناسی اجتماعی. ترجمة حسین شکرکن، چاپ ششم، تهران: رشد.

    3. ابن اثیر، عزالدین،(1384)، تاریخ کامل ، ترجمه حسین روحانی، تهران، اساطیر، چاپ سوم

    1. آلن، پیرو (1375). فرهنگ علوم اجتماعی. ترجمة باقر ساروخانی، تهران: کیهان.
    2.  پسندیده، عباس (1387).معاصرسازی اسوه‌های دینی. مطالعات راهبردی زنان، دورة 11، شمارة 42، صفحات 131-103.
    3.  حاجی ده‌آبادی، محمدعلی (1380). آسیب‌شناسی روش اسوه‌پردازی در تربیت دینی. مسائل کاربردی تعلیم و تربیت اسلامی، شمارة 6، صفحات 142-133.
    4.  دشتی، محمد (1386). نهج البلاغه. چاپ سوم، تهران: پیام عدالت.
    5. راغب اصفهانی،­ حسین بن محمد (1412). مفردات الفاظ القرآن. تصحیح صفوان عدنان داوودی، بیروت: دارالشامیه.
    6.  زمخشری، ابی­القاسم­محمودبن­عمر (1418). الکشاف عن حقایق غوامض التنزیل. تحقیق عبدالموجود عادل احمد، علی‌محمد معوض، ریاض: مکتبه العبیکان.

     

    1.  سروش، عبدالکریم (1379). آیین شهریاری و دین‌داری. تهران: مؤسسة فرهنگی صراط.
    2.  سروش، عبدالکریم (1389). بسط تجربة نبوی. چاپ چهارم، تهران: مؤسسة فرهنگی صراط.
    3.  شعاری‌نژاد، علی‌اکبر (1375). فرهنگ علوم رفتاری. تهران: انتشارات امیرکبیر.
    4.  طباطبائی، محمدحسین (1381). سنن‌النبی. ترجمة حسین استادولی، چاپ سوم، تهران: پیام آزادی.
    5.  طبری، محمد بن جریر (1363). تاریخ الرسل و الملوک. ترجمة ابوالقاسم پاینده، چاپ سوم، تهران: اساطیر.
    6.  طریحی، فخرالدین (1375). مجمع‌البحرین. تحقیق احمد حسینی اشکوری، چاپ سوم، تهران: مکتبه المرتضویه.
    7.  قمی، علی بن ابراهیم (1363). تفسیر قمی. تحقیق طـیب موسوی­ جزایری، قم: دارالکتاب.
    8. مجتهد شبستری، محمد (1379). نقدی بر قرائت رسمی از دین. تهران: انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
    9.  مجلسی، محمدباقر (1404). بحارالانوار. بیروت: مؤسسه الوفاء.
    10.  محمدی، مسلم (1390). ابعاد هویت‌یابی نظام اخلاقی دین با تأکید بر جنبة کارکردگرایی. اندیشة نوین دینی، شمارة 27، صفحات 100-79.
    11.  معین‌الاسلام، مریم (1381). زنان و الگوگیری از شخصیت‌های نمونة اسلام. نشریة پیام زن، شمارة 124، صفحات 20-39.
    12.  مقریزی، احمد بن علی (1420). امتاع الاسماع. تحقیق نمیسیف محمد عبد الحمید، بیروت: دارالکتب العلمیه «منشورات محمد علی بیضون».
    13.  مکارم ­شیرازی، ناصر، با­ همکاری جمعی از نویسندگان (1387). تفسیر نمونه. چاپ سی و ششم، تهران: دارالکتب الاسلامیه.
    14. مهدی‌زاده، حسین (1382). آموزه‌های اسلامی در باب تقلید از الگوها (با تأکید بر دورة جوانی). مجلة معرفت، شمارة 67، صفحات 93-84.
    15. واقدی، محمدبن عمر (1409). المغازی. چاپ سوم، بیروت: اعلمی.