توانمندسازیِ اجتماع‌محور: ارزیابی ظرفیت سرمایۀ اجتماعیِ ذی‌نفعان محلی

نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری مدیریت دولتی، دانشکدة مدیریت، دانشگاه سیستان و بلوچستان، زاهدان، ایران

2 دانشیار، دانشکدة مدیریت، دانشگاه سیستان و بلوچستان، زاهدان، ایران

3 استاد، دانشکدة مدیریت، دانشگاه سیستان و بلوچستان، زاهدان، ایران

4 دانشیار گروه جغرافیا و برنامه‌ریزی روستایی، دانشگاه سیستان و بلوچستان، زاهدان، ایران

چکیده

سرمایة اجتماعی یکی از پیش‌نیازهای اساسیِ برنامه‌ها و رویکردهای توانمندسازیِ اجتماع‌محور در راستای توسعة پایدارِ جوامع محلی بوده و همة الزاماتی را که در مدیریت مشارکتی ضروری است، در خود جای داده است. این پژوهش با هدف ارزیابی موقعیت کنشگران و سرمایة اجتماعیِ ذی‌نفعان، برای بررسی میزان آمادگی برای مشارکت در برنامه‌ها و پروژه‌های توسعة محلی در بخش کورین از توابع شهرستان زاهدان انجام گرفته است.پژوهش حاضر از منظر هدف، کاربردی، و به لحاظ روش، توصیفی- پیمایشی است. جامعة آماری پژوهش، 501 خانوار ساکن در دهستان سَرجنگل است که در آن تصمیم بر اجرای طرح مشارکتیِ بنیاد برکت گرفته شده است. براساس فرمول کوکران، نمونة پژوهش، 217 نفر از سرپرستان خانوار برآورد شد. برای تجزیه‌وتحلیل دادهها در بخش توصیفی، میانگین و انحراف معیار و در بخش اسـتنباطی آزمون تی، با ارزش ثابت و آزمون اندازه‌های مکرر به‌کار گرفته شد.یافته‌ها نشان داد وضعیت موجود مؤلفه‌های اعتماد اجتماعی، مشارکت اجتماعی و آگاهی اجتماعی، نامطلوب، و وضعیت مؤلفة انسجام اجتماعی در سطح قابل قبول است. همچنین، یافته‌های مربوط به اولویت‌بندیِ مؤلفه‌ها نشان داد انسجام اجتماعی، بالاترین رتبه، و اعتماد اجتماعی، پایین‌ترین رتبه را در مقایسه با سایر شاخص‌ها دارند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

مراجع

  1. احمدی، حسن، رمضان‌نژاد، یاسر، خلیفه، ابراهیم، فتاحی، احدالله (1394). سنجش و ارزیابی سرمایة اجتماعی در سکونتگاه‌های روستایی با استفاده از تکنیک رتبه‌بندی فازی (مطالعة موردی: روستاهای دهستان اسالم). مجلة آمایش جغرافیایی فضا، دورة 5، شمارة 15، صفحات 108-95.
  2. باباخانی، اصغر، و واحدی، مرجان (1396). بررسی تأثیر سرمایۀ اجتماعی در میزان موفقیت تعاونیهای شیلات استان ایلام. نشریة تعاون و کشاورزی، سال 6، شمارة 22، صفحات 79-53.
  3. تاجبخش، کیان (1384). سرمایة اجتماعی: اعتماد، دموکراسی و توسعه، تهران: انتشارات نشر و پژوهش شیرازه.
  4. حسن‌آبادی، داوود، حاج‌علیزاده، احمد، و حیدروند، مسعود (1396). ارزیابی سرمایة اجتماعی شبکة ذی‌نفعان در راستای توسعة پایدار محلی. نشریة مرتع و آبخیزداری، دورة 70، شمارة 1، صفحات 86-71.
  5. حیدری ساربان، وکیل، باختر، سهیلا، و طالعی‌حور، وحید (1395). ارزیابی و تأثیر مؤلفه‌های سرمایة اجتماعی بر توانمندسازی زنان روستایی؛ مطالعة موردی: دهستان شیان، شهرستان اسلام‌آباد غرب. فصل‌نامة زن و جامعه، سال 7، شمارة 4، صفحات 50-27.
  6. رحمت‌اللهی، حسین، آقامحمد، آقایی، احسان، و بالوی، مهدی (1395). کاهش سرمایة اجتماعی، دولت و مشارکت مردم. مدیریت سرمایة اجتماعی، دورة 3، شمارة 3، صفحات 461-435.
  7. رضازاده، راضیه، و سلسله، علی (1392). بررسی رابطة سرمایه‌های اجتماعی و برنامه‌ریزی توسعة محلة مبنا. فصل‌نامة مدیریت شهری، شمارة 32، صفحات 100-81.
  8. رضایی، روح‌الله، و زارعی، شیما (1393). بررسی دیدگاه زنان روستایی در مورد تأثیر مؤلفه‌های سرمایة اجتماعی بر توانمندسازی آنان (مورد مطالعه: روستای حسن‌خان، شهرستان قروه). نشریة زن در توسعه و سیاست، دورة 12، شمارة 2، صفحات 304-287.
  9. زارع شاه‌آبادی، اکبر، اسلامی بهروز، و مهدی‌پور خراسانی، ملیحه (1391). بررسی تأثیر میزان سرمایة اجتماعی در موفقیت تعاونی‌های تولیدی شهر یزد. نشریة برنامه‌ریزی رفاه و توسعة اجتماعی، دورة 3، شمارة 11، صفحات 214-183.
  10. زارعی‌متین، حسن، شمسی، فاطمه، و ادیب‌زاده، مرضیه (1396). سرمایة اخلاقی مولد سرمایة اجتماعی. نشریة مدیریت سرمایة اجتماعی، دورة 4، شمارة 1، صفحات 44-27.
  11. سرگلزایی‌جوان، طیبه، و هادیانی، زهره (1395). امکان‌سنجیِ توانمندسازی محله‌های اسکان غیررسمی از طریق افزایش سرمایة اجتماعی در محلة شیرآباد زاهدان. فصل‌نامة رفاه اجتماعی، سال 16، شمارة 63، صفحات 214-185.
  12. سلمانی، محمد، تقی‌پور، فریده، رمضان‌زاده لسبویی، مهدی، و جلیلی‌پروانه، زهرا (1387). بررسی ابعاد سرمایة اجتماعی (مشارکت مدنی، تعامل اجتماعی و اعتماد) در توسعة روستایی (مطالعة موردی: روستاهای باغستان و برون – شهرستان فردوس). مجلة جغرافیا و توسعة ناحیه‌ای، شمارة 12، صفحات 45-23.
  13. عابدی‌سروستانی، احمد (1391). رویکردهای مشارکتی به توسعه، کاربردهایی برای ترویج و توسعة روستایی. نشریة راهبرد توسعه، شمارة 31، صفحات 177-162.
  14. عزیزپور فرد، فضل‌الله، قبادی علی‌آبادی، سارا، و چیذری، محمد (1393). تأثیر سرمایة اجتماعی در موفقیت تعاونی‌های دامداران شهرستان کوهدشت. فصل‌نامة تعاون و کشاورزی، دورة 3، شمارة 12، صفحات 21-1.
  15. قربانی، مهدی، سالاری، فاطمه، و خراسانی، محمدامین (1395). تحلیل سرمایة اجتماعی اعضای صندوق‌های اعتبارات خرد روستایی (مورد: روستای بسطاق شهرستان سرایان). فصل‌نامة اقتصاد فضا و توسعة روستایی، سال 5، شمارة 1، پیاپی 15، صفحات 146-125.
  16. قربانی، مهدی، راسخی، ساره، و کرمی، آزاد (1396). تحلیل خصوصیات ساختاری سرمایة اجتماعی در استقرار مدیریت اجتماع محور روستایی (مورد مطالعه: شهرستان ریگان، استان کرمان). فصل‌نامة پژوهش‌های روستایی، دورة 8، شمارة 2، صفحات 240-231.
  17. کاکاوند، الهام، آهنی، سمیه، زارعی، فاطمه، و هاشم‌پور، رحیم (1396). ارزیابی تطبیقی جایگاة سرمایة اجتماعی در ساختار محلات شهری با استفاده از تکنیک AHP (مطالعة موردی: شهر قزوین). فصل‌نامة آمایش محیط، دورة 10، شمارة 36، صفحات 46-25.
  18. محسنی‌تبریزی، علیرضا، و آقامحسنی، مریم (1389). بررسی نقش سرمایة اجتماعی در توسعة شهری؛ موردپژوهی: شهر محلات. فصل‌نامة مدیریت شهری، دورة 8، شمارة 26، صفحات 162-147.
  19. محمدیان‌منصور، صاحبه، جعفری، محمد، و مهرگان، نادر (1397). اندازه‌گیری و بررسی مقایسه‌ای سرمایة اجتماعی به تفکیک استان‌های کشور. مدیریت سرمایة اجتماعی، دورة 5، شمارة 1، صفحات 66-43.
  20. ملک‌حسینی، افسانه، همزه‌ای، محمدرضا،؛ حیدری، حسین، و بینائیان، اکرم (1395). ارزیابی کیفی وضعیت سرمایة اجتماعی با به‌کارگیری نظریة بنیانی (مورد مطالعه: دهستان آب‌باریک، شهرستان سنقر و کلیائی). نشریة مدیریت سرمایة اجتماعی، دورة 3، شمارة 2، صفحات 231-209.
  21. موسوی، میرنجف، قنبری، حکیمه، و اسماعیل‌زاده، خالد (1391). تحلیل فضایی رابطة سرمایة اجتماعی و توسعة پایدار شهری (مورد: شهرهای استان آذربایجان غربی). نشریة جغرافیا و توسعه، دورة 10، شمارة 27، صفحات 17-1.
  22. نمامیان، فرشید، و میر، علی (1396). ترسیم مدل بومی سرمایة اجتماعی برای تحقق اهداف اقتصاد مقاومتی با روش کیفی نظریة داده‌بنیاد. مدیریت سرمایة اجتماعی، دورة 4، شمارة 1، صفحات 74-45.
  23. هادربادی، غلامرضا، ابراهیمی آذرخران، فریبا، و خاور، عادله (1395). ارزیابی سرمایة اجتماعی شبکة ذی‌نفعان محلی در راستای توانمندسازی جوامع روستایی (مورد مطالعه: روستای بزیجان، شهرستان محلات، استان مرکزی). فصل‌نامة پژوهش‌های روستایی، دورة 7، شمارة 2، صفحات 421-406.
  24. Angela, T., & Sarah, C. (2016). Embeddedness, social capital and learning in rural areas: The case of producer cooperatives. Journal of Rural Studies, No. 44, P, 101.
  25. Bodin, O., & Prell, C. (2011). Social network in natural resources management. Cambridge University Press.
  26. Boley, B. B., McGehee, N. G., Perdue, R. R., & Long, P. (2014). Empowerment and resident attitudes toward tourism: Strengthening the theoretical foundation through a Weberian lens. Annals of Tourism Research, 49, 33–50.
  27. Dangi, T. B., & Jamal. T. (2016). An Integrated Approach to “Sustainable Community-Based Tourism”. Sustainability, 8(5).
  28. Emma, K., Kristen, L., Katherine, F., Shields, R., & Cronk, J. (2017). The role of social capital and sense of ownership in rural community-managed water systems: Qualitative evidence from Ghana, Kenya, and Zambia,. Journal of Rural Studies, 56, 156-166.
  29. Hall, B. L., Tandon, R., & Tremblay, C. (Eds.). (2015). Strengthening community universitypartnerships: Global perspectivesVictoria. BC: PRIA and University of Victoria Press.
  30. Ho, L., & Phi, K. (2011). The Role of social capital to access rural credit: A case study at Dinh Cu and Van Quat Dong village in coastal of Thua Thien Hue province- Vietnam, Department of Urban and Rural Development, Swedish University of Agricultural sciences. Master Thesis No 56.
  31. Lingxu, Zh., Eric, C., & Haiyan, S. (2017). Social capital and entrepreneurial mobility in early-stage tourism development: A case from rural China. Tourism Management, 63, 338-350.
  32. Mansuri, G., & Rao, V. (2013). Can participation be induced? Some evidence from Developing Countries. Critical Review of International Social and Political Philosophy, 16(2), 284.
  33. Ogada, R.  (2013). The influence of social capital on career success for staff of the county. government of Mombasa Doctoral dissertation, Nairobi, Kenya, University of Nairobi.
  34. Ramezanpour, S., Amiriyan, S., & Shirazi, A.  N.  M.  (2014). Investigation of the relationship   between   entrepreneurial   opportunity   recognition   and entrepreneurial capitals. International Journal of Asian Social Science, 4(5), 598-613.
  35. Strzelecka, M., Boley, B. B., & Woosnam, K., K. (2017), Place attachment and empowerment: Do residents need to be attached to be empowered? Annals of Tourism Research, 66, 61–73.
  36. Tran, T. A., James, H., & Pittock, J. (2018). Social learning through rural communities of practice: Empirical evidence from farming households in the Vietnamese Mekong Delta. Learning, Culture and Social Interaction,  16, 31-44.
  37. Willis, C., and Stoeker (2013). Grassroots organizations and leadership education. Community Development, 44(4), 441-455.
مجله علمی
دوره 5، شماره 4
دی 1397
صفحه 503-522

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار