تأثیر سرمایۀ اجتماعی بر پاسخگویی اجتماعی سازمانی: تأکید بر اخلاق کسب‌وکار

نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار، دانشکدة ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه ایلام، ایلام، ایران

2 استادیار، دانشکدة مدیریت و حسابداری، دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران

3 دانشجوی کارشناسی‌ارشد، دانشکدة ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه ایلام، ایلام، ایران

چکیده

امروزه پاسخگویی به نیازهای اجتماعی جامعه و رعایت اصول اخلاقی کسب‌وکار از الزاماتی است که سازمان‌ها جهت افزایش مشروعیت خود به آن نیازمندند. این مهم در سایة توسعة سرمایة اجتماعی سازمان امکان‌پذیر است. بر این اساس، این پژوهش به منظور بررسی تأثیر سرمایة اجتماعی بر پاسخگویی اجتماعی با تأکید بر نقش اخلاق کسب‌وکار انجام شد. روش پژوهش از نظر هدف کاربردی است و در زمرة پژوهش‌های توصیفی از نوع همبستگی به شمار می‌رود. جامعة آماری پژوهش مدیران و کارکنان شعب بانک‌های خصوصی استان ایلام بودند که از بین آن‌ها 203 نفر با بهره‌گیری از روش نمونه‌گیری تصادفی ساده، به عنوان نمونه، انتخاب شدند. ابزار جمع‌آوری داده‌ها پرسشنامة استاندارد بود. تحلیل‌های آماری روی داده‌ها نیز، پس از تأیید پایایی و روایی، با استفاده از مدل‌یابی معادلات ساختاری به انجام رسید. یافته‌ها، ضمن تأیید برازش مدل پژوهش، نشان داد پاسخگویی اجتماعی به صورت مستقیم از سطح سرمایة اجتماعی و اخلاق کسب‌وکار تأثیر می‌پذیرد. علاوه بر آن، سرمایة اجتماعی به صورت غیر مستقیم و از طریق اخلاق کسب‌وکار بر پاسخگویی اجتماعی مؤثر است. بدین‌ ترتیب، مدیران بانک‌ها می‌توانند از مفاهیم سرمایة اجتماعی و اخلاق کسب‌وکار برای تسهیل و ترغیب به پاسخگویی اجتماعی در بستر سازمان‌های خود استفاده کنند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


آقامحمدی، مهرداد؛ قنبر محمدی الیاسی؛ سعید نظری توکلی؛ محمود احمدپورداریانی (1397). ((سنخ‌شناسی التزام رهبران کارآفرین به اخلاق کسب‌وکار))، توسعة کارآفرینی، 11(3)، صص 401 ـ 420.
احمدی، کیومرث (1390). ((رویکردی تحول‌گرایانه در سازمان‌های دولتی با طراحی نظام ارزیابی پاسخگویی اجتماعی سازمانی))، همایش ملی مدیریت تحول در سازمان‌های ایرانی، شوشتر.
ـــــــــــــــ (1391). ((طراحی مدلی جهت ارزیابی وضعیت پاسخگویی اجتماعی سازمان‌های دولتی ایران))، رسالة دکترا، دانشگاه آزاد اسلامی قزوین.
احمدی، کیومرث؛ سید مهدی الوانی؛ غلام‌رضا معمارزادة طهران (1390). ((سیر تکوینی پاسخگویی اجتماعی سازمانی و ارائة مدلی برای بسط مفهومی آن در سازمان‌های ایرانی))، مدیریت صنعتی، دانشگاه آزاد، سنندج، 6(18)، صص 97 ـ 116.
اعتمادی، حسین؛ سحر سپاسی؛ رضا بسحاق (1395). ((اصول اخلاقی کسب‌وکار، مسئولیت اجتماعی و عملکرد کسب‌وکار))، اخلاق در علوم و فناوری، 11(3)، صص 107 ـ 115.
اکبری، مرتضی؛ الهام فهام (1395). ((مسئولیت‌پذیری اجتماعی شرکتی و اخلاق کسب‌وکار در بخش کشاورزی))، اخلاق در علوم فناوری، 11(3)، صص 1 ـ 8.
الوانی، سید مهدی (1388). مدیریت عمومی، تهران، نی.
الوانی، سید مهدی؛ کیومرث احمدی (1392). ((مفهوم پاسخگویی اجتماعی سازمانی و ضرورت تبیین مؤلفه‌های آن در سازمان‌های دولتی ایران))، مدیریت سازمان‌های دولتی، 1(3)، صص 7 ـ 16.
الوانی، سید مهدی؛ مقصود امیری؛ کیومرث احمدی (1391). ((از اخلاق اجتماعی سازمانی تا پاسخگویی اجتماعی سازمانی؛ رویکردی جهت استقرار نظام پاسخگویی اجتماعی در سازمان‌های دولتی ایرانی))، اخلاق در علوم فناوری، 7(1)، صص20 ـ 30.
امام‌قلی‌زاده، سعید؛ فرهاد فلاح‌پور؛ کوشان رنجبر کوچک‌سرایی (1396). ((بررسی اثر فرهنگ سازمانی بر سرمایة اجتماعی با نقش میانجی اخلاق حرفه‌ای در ادارة راه و ترابری ساری))، مدیریت سرمایة اجتماعی، 4(3)، صص 405 ـ 428.
تقی‌زاده، هوشنگ؛ غلام‌رضا سلطانی فسقندیس (1389). ((تأثیر اخلاق کسب‌وکار بر مسئولیت اجتماعی بنگاه))، اخلاق در علوم و فناوری، 5(3 و 4)، صص 94 ـ 104.
حیدری‌زاده، زهرا؛ پریسا زارع‌زاده؛ ابوالفضل قاسم‌زادة علی‌شاهی (1395). ((نقش اخلاق کار اسلامی و فرهنگ خدمت‌گزاری بر رفتار شهروندی، پاسخگویی، و مسئولیت اجتماعی))، پژوهش‌های اخلاقی، 6(3)، صص 23 ـ 45.
خسروی‌نژاد، روح‌الله؛ مژگان بهرامی؛ مسعود براتی (1397). ((تحلیل رابطة بازاریابی رابطه‌ای با ارزش ویژة برند بانک: نقش تعدیلگر اخلاق کسب‌وکار))، اخلاق درعلوم و فناوری، (13)1، صص 116 ـ 126.
خلیل‌نژاد، شهرام؛ گل‌محمدی، عماد؛ فریبا بهامین (1398). ((تأثیر‌ سرمایة اجتماعی بر گرایش به کارآفرینی و قابلیت‌های پویا در شرکت‌های دانش‌بنیان))، مطالعات منابع انسانی، در نوبت چاپ.
دیانتی دیلمی، زهرا؛ خسرو منطقی، یاسمن علی اصفهانی (1395). ((تأثیر نوع بانک بر گزارشگری مسئولیت اجتماعی بانک‌ها: رویکرد اخلاقی))، اخلاق درعلوم و فناوری، 11(4)، صص 1 ـ 11.
دیهیم‌پور، مهدی (1398). ((تأثیر شفافیت سازمانی بر مدیریت جنجال‌ـ نتیجه با میانجیگری سرمایة اجتماعی))، مطالعات مدیریت(بهبود و تحول)، 28(94)، صص 39 ـ 62.
رهنورد، فرج‌الله؛ علی جوکار؛ حبیب‌الله طاهرپور؛ مهدی رسولی (1398). ((تدوین چارچوبی برای پاسخگویی اجتماعی سازمان‌های دولتی ایران))، مدیریت سازمان‌های دولتی، 7(2)، صص 115 ـ 134.
ساده، احسان (1396). ((مدل‌سازی ساختاری تفسیری نقش تعهد به ارزش‌های اسلامی در بهبود اخلاق کسب‌وکار و مسئولیت‌های اجتماعی شرکت (مورد مطالعه: صنعت مواد غذایی)))، پژوهش‌های اخلاقی، 7(4)، صص 89 ـ 116.
شاهین‌مهر، بهار؛ محمد حسنی (1394). ((مدل‌یابی روابط بین اخلاق حرفه‌ای و مسئولیت اجتماعی با پاسخگویی سازمانی))، اخلاق در علوم و فناوری، 10(1)، صص 27 ـ 37.
شول، عباس؛ مصطفی هادوی‌نژاد؛ علی سیاح‌پور (1396). ((طراحی مدل دیمتل فازی اخلاق کسب‌وکار پایدار))، اخلاق در علوم و فناوری، 12(4)، صص 1 ـ 13.
طالب‌نیا، قدرت‌الله؛ حسین رجب‌دری؛ امیررضا خانی‌ذلان (1398). ((پیش‌بینی پاسخگویی در حسابداران رسمی بر مبنای اخلاق حرفه‌ای))، اخلاق در علوم و فناوری، 14(1)، صص 103 ـ 107.
طالقانی، غلام‌رضا؛ عباس نرگسیان؛ مصطفی گودرزی (1390). ((بررسی تأثیر سرمایة اجتماعی بر مسئولیت اجتماعی سازمان‌ها (مطالعة موردی: ادارة کل مالیات غرب استان تهران)))، راهبردهای بازرگانی، 18(1)، صص 229 ـ 242.
عزیزی، نرجس؛ رضاعلی محسنی؛ محمدباقر تاج‌الدین (1397). «فعالیت‌های داخلی و خارجی مسئولیت اجتماعی سازمان‌ها در نظام بانکی و بررسی رابطه آن با سرمایة اجتماعی»، جامعه‌شناسی نهادهای اجتماعی، 5(11)، صص 311 ـ 340.
علمی، محمد (1387). اخلاق در تجارت،رهنمودهای اخلاقی برای موفقیت در کسب‌وکار، تهران، شرکت چاپ و نشر بازرگانی.
فِرِل، لیندا؛ اُ. سی فِرِل (1395). اخلاق حرفه‌ای، مترجمان: محمد ایراف و ناهید ایراف، تهران. آریاناقلم.
فخاری، حسین؛ فرهاد فلاح‌پور (1396). ((بررسی اثر میانجی عملکرد مالی بر رابطة بین مسئولیت‌پذیری اجتماعی و ارزش افزودة بازار شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس اوراق بهادار تهران))، چشم‌انداز مدیریت مالی، 7(20)، صص 97 ـ 114.
قادری، کاوه (1396). ((نقش سرمایة اجتماعی در ارتقای مسئولیت پاسخگویی مدیران بخش عمومی))، حسابداری دولتی، 3(2)، صص 31 ـ 42.
قهرمانی، علی‌اکبر؛ اعظم السادات مصطفوی (1394). ((تأثیر یادگیری سازمانی بر پاسخگویی اقتصادی و اجتماعی شهرداری تهران (مطالعة موردی: شهرداری مناطق 1، 6، 8، 19، 22)))، اقتصاد و مدیریت شهری، 3(12)، صص 77 ـ 97.
کرمی، محمد؛ حسن قلاوندی؛ علی‌رضا قلعه‌ای (1396). ((رابطة بین اخلاق حرفه‌ای، رهبری اخلاقی با مسئولیت‌پذیری اجتماعی در مدارس استان کردستان))، مدیریت مدرسه، 5(1)، صص 93 ـ 112.
کمالی، افسانه؛ مرضیه موسوی خامنه؛ رقیه عظیمی سقین‌سرا (1396). ((بررسی رابطة بین سرمایة اجتماعی سازمانی با اخلاق کار (هنجار اخلاقی، هنجار اجتماعی) در بین کارمندان وازرت علوم، تحقیقات و فناوری تهران))، جامعهشناسی اقتصادی و توسعه، 6(2)، صص 117 ـ 141.
مجیبی، تورج؛ فرشته نبوی (1393). ((رابطة بین سرمایة اجتماعی و مسئولیت اجتماعی (مطالعة موردی: دانشگاه آزاد واحد فیروزکوه)))، مدیریت(پژوهشگر)، 11(36)، صص 31 ـ 39.
محسنین، شهریار؛ رحیم اسفیدانی (1393)، معادلات ساختاری مبتنی بر رویکرد حداقل مربعات جزئی به کمک نرم‌افزار SMART- PLS، تهران، مؤسسة کتاب مهربان نشر.
نکویی‌زاده، مریم؛ عماد گل‌محمدی؛ نشاط محمدی؛ میلاد گل‌محمدی (1395). ((رابطة رهبری تحول‌آفرین با پاسخگویی اجتماعی سازمانی))، توسعة مدیریت منابع انسانی و پشتیبانی، 11(41)، صص 79 ـ 104.
هرندی، عطاءالله (1393). ((تبیین نقش سرمایة ‌اجتماعی و انتقال دانش در یادگیری سازمانی شرکت‌های دانش بنیان))، مدیریت توسعة فناوری، 1(4)، صص 161 ـ 182.
References
Adda, G., Azigwe, J. B., & Awuni, A. R. (2016). “Business Ethics and Corporate Social Responsibility for Business and Growth”, European Journal of Business and Innovation Research.4(6), pp. 26-42.
Aghamohammadi, M., mohammadi elyasi, G., nazari tavakkoli, S., & ahmadpoor draiani, M. (2018). “Typology of entrepreneur leaders commitment to business ethics”, Journal ofEntrepreneurship Development, 11(41), pp. 401-420. (In Persian)
Ahmadi, K. (2011). “An evolutionary approach in government organizations by designing an organizational social accountability assessment system”, National Conference on Transformation Management in Iranian Organizations. (In Persian)
-------------- (2012). “Designing a model to assess the social accountability of Iranian government agencies”, PhD thesis of Islamic Azad University of Qazvin. (In Persian)
Ahmadi, K., Alvani, M., & Meamarzade, G (2012). “Corporate Social Responsiveness Evolutional Route and Deliver of Model for Its Conceptual Expansion in Iranian Organizations”, Journal of Industrial Management Islamic Azad University, Sanandaj Branch, 6(18), pp. 97-116. (In Persian)
Akbari, M. & Faham, E. (2017). “Corporative Social Responsibility and Business Ethics in Agricultural Section”, Ethics in science and Technology. 11 (3), pp. 1-8.(In Persian)
Alvani, S. M (2009). public Management, Ney Publishing, Third Edition. (In Persian)
Alvani, S. M. & Ahmadi, K. (2013). “The concept of corporate social responsiveness and the necessity of explaining its factors at Iran's public organizations”, Public Organzations Management, 1(3), pp. 8-16. (In Persian)
Alvani, S. M., Amiri, M., & Ahmadi, K. (2012). “From Corporate Social Ethics to Corporate Social Responsiveness An approach for deployment of corporate social responsiveness system in the Iranian public organizations”, Ethics in science and Technology, 7(1), pp. 17-27. (In Persian)
Ashokkumar, S. (2014). “Thoughts on Business Ethics and Corporate Social Responsibility from Vedic Literature”, Procedia Economics and Finance, 11, pp. 15–22.
Berniak-Woźny, J. & Wilks, D. C. (2017). “The Role of CSR in Corporate Social Capital Creation”, Business and Non-profit Organizations Facing Increased Competition and Growing Customers' Demands,16, pp. 11-28.
Boone, L. E. & Kurtz, L. D. (2002). Management, New York: McGraw Hill Publications.
Demirtas, O. & Emhan, A. (2015). “The relationship between Social Capital and Ethics: An Application at Health Sector”, Journal of Public Management Research. 1(1), pp. 21-29.
Deyhimpuor, M. (2020). “The Effect of Organizational Transparency on Commotion-Goal Management by Mediating Social Capital”, Management Studies in Development and Evolution, 28(94), pp. 39-62. (In Persian)
Dyanati deylame, Z., Manteghi, K., & Ali Esfahani, Y. (2017). “The Impact of Bank Type on Social Responsibility Reporting of Banks; an Ethical Perspective”, Ethics in science and Technology, 11(4), pp. 36-46. (In Persian)
Elmi, M. (2008). Business ethics, ethical guidelines for business success, Business Printing and Publishing Company, First Edition, Tehran. (In Persian)
Emamgholizadeh, S., Fallahpour, F., & Ranjbar, K. (2017). “The Study of the effect of Organizational Culture on Social Capital with the Mediating Role of Professional Ethics in Department of Transportation in Sari”, Social Capital Management,4(3), pp. 405-428. (In Persian)
Etmadi, H., Sepasi, S., & Beshagh, R. (2017). “Business Ethics, Social Responsibility and Corporate Performance”, Ethics in science and Technology, 11(3), pp. 107-115. (In Persian)
Fakhari, H. & Fallahpour, F. (2018). “The Mediating Effect Of financial Performance On The Relationship Between Corporate Social Responsibility And Market Value-Added (Study: At Listed Companies in The Tehran Stock Exchange)”, Financial Management Perspective, 7(20), pp. 97-114. (In Persian)
Ferrell, O. C., Harrison, D. E., Ferrell, L., & Hair, J. F. (2019). “Business ethics, corporate social responsibility, and brand attitudes: An exploratory study”, Journal of Business Research, 95, pp. 491-501.
Ferrell, L. & Ferrell, O. C (2016). Ethical Business. Translated by Mohammad Eiraf and Nahid Iraf, Ariana Ghalam Publishing, First Edition, Tehran. (In Persian)
Ghaderi, K. (2017). “The role of social capital in promoting the responsibility of public sector managers”, Governmental Accounting, 3(2), pp. 31-42. (In Persian)
Goel, M. & Ramanathan, P. E. (2014). “usiness Ethics and Corporate Social Responsibility–Is there a dividing line?”, Procedia Economics and Finance 11, pp. 49-59.
Grbac, B. & Loncaric, D. (2009). “Ethics, social responsibility and business performance in a transition economyˮ, EuroMed Journal of Business, 4(2), pp. 143-158.
Harandi, A. (2014). “The Role of Social Capital and Knowledge Transfer in Organizational Learning of Knowledge Based Firms”, Journal of Technology Development management, 2(1), pp. 161-182. (In Persian)
Hidarizadeh, Z., Zaerezadeh, P., & Ghasemzadeh, A. (2016). “The Role of Islamic Work Ethics and Service Culture on Organizational Citizenship Behavior, Accountability, and Social Responsibility”, Ethical Research, 6(3), pp. 23-45. (In Persian)
Jha, A. & Cox, J (2015). “Corporate Social Responsibility and Social Capital”, Journal of Banking & Finance, 60, pp. 252-270.
Kamali, A., Mosavi khameneh, M., & Azimie saghinsara, R. (2017). “Investigating the relationship between organizational social capital and work ethic (ethical norm, social norm) among employees of the Ministry of Science, Research and Technology of Tehran”, Journal ofEconomic and Development Sociology, 6(2), pp. 117-141. (In Persian)
karami, H., Galavandi, H., & Galaeei, A. (2017). “The Relationship between Professional Ethics, Ethical Leadership and Social Responsibility of High Schools in Kurdistan”, Journal of school Administration, 5(1), pp. 93-112. (In Persian)
Khalil Nezhad, S., Golmohammadi, E., & Bhamin, B. (2019). “The effect of social capital on entrepreneurial orientation and dynamic Capabilities in knowledge-based companies”, Journal of Human Resource Studies, (In the print queue). (In Persian)
Khosravinejad, R., Bahrami, M., & Barati, M. (2018). “Analyzing the Correlation between Relationship Marketing and Brand Equity of Bank: the Moderating Role of Business Ethics”, Ethics in science and Technology, 13(1), pp. 116-126. (In Persian)
Lui, C. H. & Lee, T. (2015). “Promoting entrepreneurial orientation through the accumulation ofsocial capital, and knowledge management”, International Journal of Hospitality Management, 46, pp. 138–150.
Mohsenin, SH. & Esfidani, M. R. (2014). Structural equations based on the partial least squares approach using software Smart-PLS, Kind Book Institute Publications, Tehran. (In Persian)
Mojibi, T. & Nabavi, F. (2014). “The Relationship between Social Capital and Social Responsibility (Case Study of Firoozkooh Branch of Azad University)”, Journal of management(Researcher), 11(36), pp. 31-39. (In Persian)
Nanncini, T., Andera, S., Guido, T., & Ugo, T. (2013). “Social Capital and Political Accountability”, American Economic Journal Policy, 5(2), pp. 222-250.
Nekooeezade, M., golmohammadi, E., mohamadi, N., & golmohammadi, M. (2016). “The Relationship between Transformational Leadership and Organizational Social Accountability”, Development of human resource management and support, 11(41), pp. 79-104. (In Persian)
Obalola, M. & Adelopo, I. (2012) “Measuring the perceived importance of ethics and social responsibility in financial services: a narrative-inductive approachˮ, Social Responsibility Journal, 8(3), pp. 418-432.
Qahramani, A. A. & Mostafavi, A. (2015). “The Impact of Organizational Learning on Economic and Social Accountability of Tehran Municipality (Case Study: Tehran Municipality Districts 1, 6, 8, 19, and 22)”, Journal of Urban Economics and Management, 3(12), pp. 77-97. (In Persian)
Rahnavard, F., Jokar, A., Taherpour, H., & rasouli, M. (2019). “Developing a Social Accountability Framework for Public Organizations in Iran”, Public Organzations Management, 7(2), pp. 115-134. (In Persian)
Sadeh, E. (2017). “Interpretive Structural Modelling of Commitment to Islamic Values, Business Ethics and Corporate Social Responsibility in Iranian Food Manufacturing Companies”, Ethical Research, 7(4), pp. 89-116. (In Persian)
Shahinmehr, B. & hasani, M. (2015). “Structural Modeling of Relationship between Professional Ethics and Social Responsibility with Organizational Accountability”, Ethics in science and Technology, 10(1), pp. 27-37. (In Persian)
Shool, A., Hadavi Nezhad, M., & Sayah Poor, A. (2018). “Designing a Fuzzy Dematel Model of Sustainable Business Ethics”, Ethics in science and Technology, 12(4), pp. 29-37. (In Persian)
Sheikh, S. R. & Beise, R. (2011). “Corporate Social Responsibility or Cause-Related Marketing? The Role of Cause Specificity of CSR”, Journal of Consumer Marketing, 28(1), pp. 27–39.
Soulard, J., Knollenberg, W., Boley, B. B., Perdue, R. R., & McGehee, N. G. (2018). “Social capital and destination strategic planningˮ, Tourism Management, 69, pp. 189-200.
Talebniya, G., Rajabdari, H., & Khanizalan, A. R. (2019). “Forecasting the Accountability at CPAs based on Professional Ethics”, Ethics in science and Technology, 14(1), pp. 103-107. (In Persian)
Taleghani, G., Nargesian, A., & Goudarzi, M. (2011). “The Impact of Social Capital on Organizations' Social Responsibility (A Case Study: Western Tax Or-ganization of Tehran Province)”, Business Strategies, 9(47), pp. 229-242. (In Persian)
Taghizadeh, H. & Soltani, G. (2011). “The impact of business ethics on corporate social responsibility”, Ethics in science and Technology, 5 (3, 4), pp. 94-104. (In Persian)
Vveinhardt, J., Andriukaitiene, R., & Cunha, L. M. (2014). “Social capital as a cause and consequence of corporate social responsibility”, Transformations in Business & Economics, 13(2), pp. 483-505.
Wetzels, M., Odekerken-schroder, G., & Van Oppen, C. (2009). “Using PLS path modeling for assessing hierarchical construct models: Guidelines and empirical illustration”, MIS quarterly, 33(1), pp. 177-195.
Wahba, H. & Elsayed. K. (2015). “The mediating effect of financial performance on the relationship between social responsibility and ownership structure”, Future Business Journal, 2(5), pp. 1-12.