سرمایة اجتماعی و جهش تولید در کسب‌وکارهای دانش‌بنیان: یک مطالعه با رویکرد آمیخته (کیفی‌‌ـ کمّی)

نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار، گروه مدیریت، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران

2 کارشناس‌ارشد، گروه مدیریت، دانشگاه پیام نور، رشت، ایران

چکیده

کسب‌وکارهای دانش‌بنیان نماد توسعه و تحول کسب‌وکارند و می‌توانند نقشی گسترده در رفع معضلات کشور و قطع وابستگی ایفا کنند. هدف از پژوهش حاضر ارائة مدلی جهت ایجاد جهش در تولید کسب‌وکارهای دانش‌بنیان بر اساس مفاهیم سرمایة اجتماعی بود. این تحقیق با استفاده از روش‌های آمیخته (کیفی‌ـ کمّی) انجام شد. مصاحبه‌شوندگان در مرحلة کیفی شامل اعضای هیئت‌علمی دانشگاه و فعال در حوزة کارآفرینی و صاحبان کسب‌وکارهای کوچک و متوسط دانش‌بنیان بودند که 12 نفر از آن‌ها با رویکرد گلولة برفی و رسیدن به اشباع نظری انتخاب شدند. پاسخ‌دهندگان در مرحلة کمّی 66 مدیر در شرکت‌های کوچک و متوسط در استان گیلان بودند که به صورت در دسترس انتخاب شدند. ابزار گردآوری داده‏ها در بخش کیفی مصاحبة نیمه‌‏ساختاریافته و در بخش کمّی پرسشنامة محقق‏ساخته بود. به منظور تجزیه‌وتحلیل داده‏ها در بخش کیفی از نرم‌افزار کیفی MAXQDA11 و در بخش کمّی از نرم‌افزار آماری SPSS23 و Smart-PLS استفاده شد. یافته‏های پژوهش نشان داد اقدامات لازم برای جهش تولید در شرکت‌های دانش‌بنیان کوچک و متوسط در سه سطح کسب‌وکار، سطح سیاستی و حاکمیتی، و سطح جامعه و شهروندان طبقه‌بندی می‌شوند. همچنین سرمایة اجتماعی در سه بعد ساختاری و تعاملی و کارکردی به عنوان بستر و تسهیل‌کنندة اقدامات یادشده بر جهش تولید کسب‌وکارهای کوچک و متوسط تاثیرگذار است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


  1. آراستی، هرا؛ منیره غلامی (1389). «علل شکست کارآفرینان در ایران»، توسعة کارآفرینی، د 3، ش 2، صص 163 ـ 184.
  2. پیغامی، عادل (1399). «برای رسیدن به جهش تولید باید گفتمان جهشی داشته باشیم»، مجلة اینترنتی  نگار، بازیابی‌شده در 3 اسفند 1399. https://farsi.khamenei.ir/others-dialog?id=45573
  3. حسنوند, علی اکبر؛ داریوش حسنوند؛ یونس نادمی (1397). «تأثیر تحریم‌ها بر صادرات غیرنفتی ایران»، سیاست‌های راهبردی و کلان، د 6، ش 24، صص 666 – 687.
  4. حیدری، کیومرث؛ خسرو اسفندیاری؛ حبیب‌الله دهقان (1396). «شناسایی عوامل حمایت‌کنندة تولید داخلی مؤثر در تحقق سیاست‌های اقتصاد مقاومتی از منظر مقام معظم رهبری (حفظه الله تعالی)»، علوم و فنون نظامی، د 13، ش 40، صص 5 ـ 27.
  5. داوری، علی (1391). «ارائة مدل نظام خط‌مشی‌گذاری توسعة کارآفرینی»، چشم‌انداز مدیریت دولتی، د 3، ش 3، صص 15 ـ 31.
  6. رحمانی، تیمور؛ حسین عباسی‌نژاد؛ میثم امیری (1386). «بررسی تأثیر سرمایة اجتماعی بر رشد اقتصادی ایران»، پژوهش‌های رشد و توسعة پایدار (پژوهش‌های اقتصادی)، د 7، ش 2، صص 1 ـ 30.
  7. سیاح، سید امیر؛ موسی شهبازی غیاثی (1399). دربارة جهش تولید: الگوی راهبردی حمایت از تولید، تهران، مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی.
  8. عالمی، سعیدرضا (1399). راهبردهای سیاستی قوی شدن جمهوری اسلامی ایران از طریق جهش تولید، تهران، شورای انقلاب فرهنگی.
  9. ــــــــــــــــ (1399). مفهوم جهش تولید و تجربة چین و کره، تهران، شورای انقلاب فرهنگی.

10. علمی، زهرا (میلا)؛ محبوبه قربانی (1395). «اثر سرمایة اجتماعی بر رشد اقتصادی در کشورهای خاورمیانه و شمال افریقا»، مطالعات توسعة اجتماعی ایران، د 8، ش 4، صص 71 ـ 82.

11. عیار رضایی، بهمن (1399). «الزامات و پیش نیازهای جهش تولید»، دنیای اقتصاد، ش 4880، صص 1 – 2.

12. کمیسیون حمایت از تولید ملی و نظارت بر اجرای اصل 44 (1399). در خصوص «مفاهیم و الزامات جهش تولید، ظرفیت‌ها، آسیب‌شناسی، و ارائة راهبردها و راهکارها»، تهران، ادارة کل امور کارشناسی نظارت مجلس شورای اسلامی.

13. مبشری، محمد (1388). «سرمایه اجتماعی و توسعه اقتصادی»، پژوهشنامه، ش  40، صص 135-156.

14. مؤذن جمشیدی، میرهادی؛ نرجس حق‌پرست کنارسری (1394). «سنجش میزان تأثیر سرمایة اجتماعی بر خلاقیت کارکنان (مورد مطالعه: شرکت‌های تولیدی لوازم خانگی الکتریکی و الکترونیکی در ایران)»، مدیریت سرمایة اجتماعی، د 2، ش 1، صص 49 ـ 74.

15. یزدان‌شناس، مهدی (1399). «اثرگذاری سرمایة روان‌شناختی بر رفتارهای فرانقش پیش‌گام با تأکید بر نقش میانجی سرمایة اجتماعی سازمانی»، مدیریت سرمایة اجتماعی، د 7، ش 4، صص 487 ـ 505.

References

  1. Alemi, S.R. (2020). Policy Strategies for Strengthening the Islamic Republic of Iran through a Leap in Production, Tehran, Supreme Council of the Revolution. (in Persian)
  2. ------------ (2020). The concept of leap in production and The experiences of China and Korea, Tehran, Supreme Council of the Rvolution. (in Persian)
  3. Arasti, H. & Gholami, M. (2010). “Causes of Entrepreneurship Failure in Iran”, Entrepreneurship Development Quarterly, 2 (8), pp. 163-184. (in Persian)
  4. Atsede, W. & Brychan, T. (2018). Financial Entrepreneurship for Economic Growth in Emerging Nations. USA: IGI Global.
  5. Ayyar Rezayi, B. (2020). “Requirements and prerequisites for Leap in production”, Donya-e-Eqtesad Newspaper, No. 4880, pp. 1-2. (in Persian)
  6. Bourdieu, P. (1972). 1977 Outline of a Theory of Practice, Trans Richard Nice, Cambridge: Cambridge University Press.
  7. Burgess, T.F. (1994). “Making the Leap to Agility: Defining and Achieving Agile Manufacturing through Business Process Redesign and Business Network Redesign”, International Journal of Operations & Production Management, 14 (11), pp. 23-34.
  8. Davari, A. (2012). “Presenting the Model of Entrepreneurship Development Policy-Making System”, Public Management Perspectives Quarterly, 3 (3), pp. 15-31. (in Persian)
  9. Elmi, Z. & Gorbani, M. (2016). “The effect of social capital on economic growth in the Middle East and North of Africa”, Journal of Iranian Social Development Studies, 8 (4), pp. 71-82. (in Persian)

10. Gelderblom, D. (2018). “The limits to bridging social capital: Power, social context and the theory of Robert Putnam”, The Sociological Review, 66 (6), pp. 1309-1324.

11. Habersetzer, A., Grèzes-Bürcher, S., Boschma, R., & Mayer, H. (2019). “Enterprise-related social capital as a driver of firm growth in the periphery?”, Journal of rural studies, 65, pp. 143-151.

12. Hassanvand, A., Hassanvand, D., & Nademi, Y. (2018). “The Impact of sanctions on non-oil exports of Iran: Structural time series approach”, Quarterly Journal of The Macro and Strategic Policies, 6(24), pp. 666-687.

13. Heidari, Q., Esfandiari, K., & dehghan, H. (2017). “Identifying the factors contributing to domestic production effective in realizing the policies of resistance economy from the Viewpoint of the Supreme Leader of Iran”, Military Science and Tactics, 13 (40), pp. 5-27. (in Persian)

14. Henderson, D. R. (2008). German economic miracle, The concise encyclopedia of economics. Retrieved December 13, 2020. http://www.econlib.org/library/Enc/GermanEconomicMiracle.htm

15. Holienka, M., Pilková, A., & Munk, M. (2014). “Business Restart in Visegrad Countries”, Entrepreneurial Business and Economics Review, 2 (1), pp. 37-48.

16. Hyun Park, S., Seon Shin, W., Hyun Park, Y., & Lee, Y. (2017). “Building a new culture for quality management in the era of the Fourth Industrial Revolution”, Total Quality Management & Business Excellence, 28 (9-10), pp. 934-945.

17. Khani, N. & Moazen-Jamshidi, M. H. (2013). PLS Guide: A Practical Guide to Design and Analysis of Structural Equation Model, USA, Create Space publishing.

18. Khelil, N. (2015). “The many faces of entrepreneurial failure: Insights froman empirical taxonomy”, Journal of Business Venturing, 11 (7), pp. 39-55.

19. Leana III, C. R. & Van Buren, H. J. (1999). “Organizational social capital and employment practices”, Academy of management review, 24 (3), pp. 538-555.

20. Lee, K. (2019). The art of economic catch-up: Barriers, detours and leapfrogging in innovation systems, Cambridge University Press.

21. Lin, S. C. & Huang, Y. M. (2005). “The role of social capital in the relationship between human capital and career mobility: Moderator or mediator?”, Journal of Intellectual Capital, 6(2), pp. 191-205.

22. Liu, Y., Yong, L., Hoa, X., & Zhang, Y. (2019). “Narcissism and learning from entrepreneurial failure”, Journal of Business Venturing, 11(9), pp. 75-100.

23. Marjański, A., Sułkowski, Ł., Marjańska-Potakowska, J., & Staniszewska, K. (2019). “Social capital drives SME growth: A study of family firms in Poland”, German Journal of Human Resource Management, 33 (3), pp. 280-304.

24. Moazen-Jamshidi, M. H. & Haghparast Kenarsari, N. (2015). “Evaluating the impact of social capital on employees’ creativity (Case study: electrical and electronic household appliances manufacturing companies in Iran)”, Social Capital Management, 2 (1), pp. 49-74. (in Persian)

25. Mobasheri, M. (2009). “Social Capital and Economic Development”, Bulletin, No. 40, pp. 135-156.

26. Morgan, J. & Sisak, D. (2016). “Aspiring to succeed: A model of entrepreneurship and fear of failure”, Journal of Business Venturing, 31 (1), pp. 1-21.

27. North, D. C. (1990). Institutions, institutional change and economic performance, Cambridge university press.

28. Peyghami, A. (2020). “To achieve the leap in production we must have a leaping discourse”, Negar internet magazine, Retrived February 21, 2021. (in Persian) https://farsi.khamenei.ir/others-dialog?id=45573

29. Rahmani, T., Abbasinejad, H., & Amiri, M. (2007). “Investigating the Impact of Social Capital on Iran's Economic Growth”, The Economic Research, 7 (2), pp. 1-30. (in Persian)

30. Sayyah, S.A. & Shahbazi Ghiyasi, M. (2020). About Production Leap: A Strategic Model of Production Support in Iran, Tehran, Islamic Parliament Research Center Of The Islamic Republic Of IRAN. (in Persian)

31. Singh, S. K., Mazzucchelli, A., Vessal, S. R., & Solidoro, A. (2021). “Knowledge-based HRM practices and innovation performance: Role of social capital and knowledge sharing”, Journal of International Management, 27 (1), (Article in press).

32. Soni, B. (2017). “Star Model of Entrepreneurship”, International Journal of Engineering Technology Science and Research, 4 (8), pp. 441-452.

33. Special Commission for Support of National Production and Supervision of the Implementation of princple 44 Constitution (2020). Concepts and requirements of leap in production, capacities, pathology and  Provide strategies and solutions, Tehran, Deputy Supervisor, General Directorate of Supervision Expert Affairs, Islamic Parliament of Iran. (in Persian)

34. Spigel, B. (2017). “The Relational Organization of Entrepreneurial Ecosystems”, entrepreneurship: Theory and Practice, 1 (12), pp. 67-89.

35. Subramony, M., Segers, J., Chadwick, C., & Shyamsunder, A. (2018). “Leadership development practice bundles and organizational performance: The mediating role of human capital and social capital”. Journal of business research, 83, pp. 120-129.

36. Tamayo-Torres, I., Ruiz-Moreno, A. & Verdú, A. J. (2010). “The moderating effect of innovative capacity on the relationship between real options and strategic flexibility”. Industrial Marketing Management, 39(7), 1120-1127.

37. Walter, E. (2008). Cambridge advanced learner's dictionary, Cambridge university press.

38. Wilkinson, T. & Brouthers, L. E. (2006). “Trade promotion and SME export performance”, International Business Review, 15 (3), pp. 233-252.

39. Wyrwich, M., Stuetzer, M., & Sternberg, R. (2016). “Entrepreneurial role models, fear of failure, and institutional approval of entrepreneurship: A tale of two regions”, Small Business Economics, 46 (3), pp. 467-492.

40. Yazdanshenas, M. (2020). “The Effect of Psychological Capital on Proactive Extra-Role Behaviors With the Mediating Role of Organizational Social Capital”, Social Capital Management, 7 (4), pp. 487-505. (in Persian)

41. Zacharakis, A.L., Meyer, G.D., & DeCastro, J. (1999). “Differing Perception of New Venture Failure: A Matched Exploratory Study of Venture Capitalists and Entrepreneurs”, Journal of Small Business Management, 37 (3), pp. 1-14.

42. Zhang, H., Amankwah-Amoah, J., & Beaverstock, J. (2018). “Toward a construct of dynamic capabilities malfunction: Insights from failed Chinese entrepreneurs”, Journal of Business Research, 2 (80), pp. 76-89.

43. Zheng, J., Wu, G., & Xie, H. (2017). “Impacts of leadership on project-based organizational innovation performance: The mediator of knowledge sharing and moderator of social capital”, Sustainability, 9 (10), 1893.