طراحی مدل توسعة فرهنگ وقف در مراکز آموزش عالی با هدف توسعة سرمایة اجتماعی

نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

گروه مدیریت آموزشی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد کازرون، کازرون، ایران

چکیده

هدف این مطالعه طراحی مدل توسعة فرهنگ وقف در مراکز آموزش عالی با هدف توسعة سرمایة اجتماعی به روش آمیختة اکتشافی بود. روش این تحقیق در بخش کیفی تحلیل مضمون و در بخش کمّی پیمایشی و ابزارهای گردآوری داده‌ها در بخش کیفی مصاحبه و در بخش کمّی پرسشنامة محقق‌ساخته بود. جهت اعتباریابی تحقیق از سه روش قابلیت اعتبارپذیری، قابلیت انتقال‌پذیری، و قابلیت تأییدپذیری بهره گرفته شد. همچنین، برای افزایش اعتماد، در جریان کدگذاری‌ها از دو کدگذار استفاده شد. در بخش کمّی نیز برای بررسی روایی پرسشنامه از روش اعتبار محتوا و جهت سنجش پایایی پرسشنامه از آزمون آلفای کرونباخ استفاده شد که میزان 79/0 به دست آمد. به منظور تجزیه‌وتحلیل و بررسی داده‌ها در بخش کیفی از روش‌های کدگذاری توصیفی، کدگذاری تفسیری، و تعیین مضمون فراگیر و در بخش کمّی نیز از تکنیک‏های آماری توصیفی و استنباطی هم‌چون فراوانی، درصد، میانگین، انحراف معیار، و مدل‏یابی معادلات ساختاری بهره گرفته شد. نتایج نشان داد مؤلفه‌های مدل توسعة فرهنگ وقف در مراکز آموزش عالی عبارت‌اند از: ویژگی‌های واقفین، مدیریت و ساختار سازمانی، عدالت آموزشی، و فرهنگ‌سازی. همچنین نتایجْ برازش مدل را از دیدگاه صاحب‌نظران مورد تأیید قرار داد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


آرمون، عسگر و اسدی، عبدالله (1396) .آسیبشناسی فرهنگ وقف در جامعه. قم: مرکز مدیریت حوزههای علمیة خواهران.
اعوانی، غلام‌رضا (1396). اهمیت نهادینه شدن وقف در پیشبرد علم و فرهنگ. خیر ماندگار، 2.
افضل‌خانی، مریم و علی‌پور، وحیده (1400). تحلیل محتوای برنامة درسی مطالعات اجتماعی و هدیه‏های آسمانی دورة ابتدایی از منظر توجه به مفهوم وقف. مطالعات روانشناسی و علوم تربیتی، 58، 19 ـ ۳۰.
احمدی، مسلم و عابدی، عباس (۱۳۹۸). وقف و توسعة مراکز علمی؛ بازشناسی نقش و جایگاه وقف در نظام علمی ایران عصر صفویه. اولین همایش ملی کارکرد وقف در توسعة انسانی با تأکید بر وقف علمی. بیرجند: دانشگاه بیرجند ـ پردیس شوکت‌آباد.
چاهیان بروجنی، علی‌اصغر (1397). نظامیه به مثابة الگویی تاریخی در رابطة بین وقف و علم؛ مؤسسات آموزشی و چالش منابع مالی. نخستین همایش ملی وقف و علم و فناوری (الگوهای توسعه و ترویج).
شامحمدی، منیر؛ محمدخانی، کامران؛ گودرزی، غلام‌رضا و صالحی امیری، رضا (1399). تدوین و تبیین الگوی مدیریت توسعة فرهنگ وقف با تأکید بر سرمایة اجتماعی در افق 1404. آینده‌پژوهی مدیریت، ۳۱(۴)، 1 ـ ۲۰.
شهابی، محمدرضا (1397). مقدمهای بر فرهنگ وقف در اسلام. دانشگاه تهران.
طاهری‌دمنه، محسن و حیدری‌دارانی، زهرا (1397). تأملی در نقش و جایگاه وقف و نیکوکاری در علم و فناوری. سیاستنامة علم و فناوری، 8(1)، پیاپی 22، 39 ـ 48.
کلینى، محمد بن یعقوب (1430). الکافی. به اهتمام محمدحسین درایتى. قم: مرکز بحوث دار الحدیث، قسم إحیاء التراث، مؤسسة علمى‌ـ فرهنگى دار الحدیث.
لطف‌عطا، اسدالله (1399). نگاهی به وقف در عرصة تحولات جدید. وقف میراث جاویدان، سال 8، شمارة ۳۰.
مسعودی‌پور، سعید (۱۴۰۰). شناسایی و اولویت‏بندی راهبردهای بازاریابی وقف برای ترویج و توسعة فرهنگ وقف. سومین همایش ملی خیر ماندگار. تهران.
ملک‏زاده، الهام و ناصری، اکرم (1399). وقف علمی و تأثیر آن در توسعة فرهنگی بیرجند. مطالعات فرهنگی اجتماعی خراسان، ۵۵، 143 ـ ۱۶۵.
نظری سرمازه، حمید؛ صیدایی، سید اسکندر و احمدوند، معصومه (1399). تحلیل وضعیت سرمایة اجتماعی و عوامل مؤثر بر آن در بخش میانکوه شهرستان اردل با استفاده از رویکرد مدل‌سازی معادلات ساختاری. برنامهریزی فضایی، ۱۰(۴)، 113 ـ ۱۳۱.
 
 
Armon, A. & Asadi, A. (2017). Pathology of Waqf culture in society, Management Center of Sisteran Seminaries, Qom. (in Persian)
Afzal-Khani, M. & Alipur, V. (2021). Analysis of the content of social studies curriculum and heavenly gifts of elementary school from the perspective of paying attention to the concept of endowment, Journal of Psychological Studies and Educational Sciences, No. 58, 19-30. (in Persian)
Ahmadi, M. & Abedi, A. (2018). endowment and development of scientific centers; Recognizing the role and place of endowment in the scientific system of Safavid era Iran. the first national conference on the function of endowment in human development with an emphasis on scientific endowment. Birjand: Birjand University. Shaukat-Abad. (in Persian)
Avani, Gh.R. (2017). The importance of institutionalizing Waqf in advancing science and culture, Khayer Mandegar Quarterly, No. 2. (in Persian)
Braun, V. & Clarke, V. (2006). Using thematic analysis in psychology, Qualitative Research in Psychology, 3, 10-77.
Chahian Borojeni, A.A. (2018). Nezamieh as a historical model in the relationship between Waqf and science; Educational institutions and the challenge of financial resources. The first national conference of Waqf and science and technology (models of development and promotion). (in Persian)
Dzuljastri, A.R. (2016). A study on sources of waqf funds for higher education in selected countries, In International Symposium on Waqf and Higher Education (ISWHE 2016). Istanbul, Turkey (pp. 33–39).
Farra, M.H., Bayu Taufiq, P., Hakimi, Bin, M.SH., & Abd Halim, M.N. (2020). Issues and Economic Role of Waqf in Higher Education Institution: Malaysian Experience, Al-Iqtishad: Journal Ilmu Ekonomi, Vol. 8, No. 1.
Gustina, G. & Ihsan, H. (2020). Managing University Through Waqf Assets: Evidence from Indonesia. WMA-24-25, Padang, Indonesia
Harun, F.M., Possumah, B.T., Shafiai, M.H., & Nor, A.H. (2016). Issues and Economic Role of Waqf In Higher Education Institution: Malaysian Experience. Al-Iqtishad, Jurnal Ilmu Ekonomi Syariah, 8, 149-168.
Koleyni, M.B. K. (2009AH). To the attention of Mohammad Hossein Draiti, Qom, Dar al-Hadith Research Center, Department of Revival of Tradition, Dar al-Hadith Scientific and Cultural Institute, first edition, 1430 AH. (In Persian) 
Lotf Ata, A. (2020). A look at the Waqf in the arena of new developments, The Waqf Quarterly of Yavidan Heritage, Year 8, No. 30. (in Persian)
Mahamood, S. M. & Rahman, A. A. (2014). Waqf financing for higher education: Contemporary funding applications in some selected countries. In Proceeding Pelestarian Institusi Wakaf: Memperkasa Pendidikan Tinggi Negara (pp. 263–278).
Mohamed, A.F. (2016). Funding of higher education in Malaysia The potential role of endowments and Endowments. In International Symposium on Waqf and Higher Education (ISWHE 2016) Istanbul, Turkey (20-25).
Masoudipour, S. (2019). Identification and prioritization of waqf marketing strategies to promote and develop the culture of waqf. the third national conference of Khair Mandagh. Tehran. (in Persian)
Malekzadeh, E. & Naseri, A. (2019). Scientific endowment and its influence on the cultural development of Birjand. Khorasan Social Cultural Studies, No. 55, 143-165. (in Persian)
Mohd Hanefah, Muhammad, H.M., Kamaruddin, R., Masruki, F.J., & Aimi Fadzirul, K. (2020). Financial Performance and Sustainability in Malaysian Waqf Institutions. 4th ASIA International Multidisciplinary Conference.
Mohd Fuad, M.S. (2019). Waqf Fund (Waqf) as an Answer to Increasing Cost in Managing Higher Institutions. Proceedings of the 5th Annual International Conference on Management Research.
Nazari Sarmaze, Ha., Sidaei, S.E., & Ahmadvand, M. (2019). Analysis of the state of social capital and factors affecting it in the Miankoh section of Ardal city using structural equation modeling approach, spatial planning, 10(4), 113-131. (in Persian)
Romli, A. M. & Mohammed, M. O. (2016). Towards sustainability and inclusive higher education: Challenges strategies. In M. N. L. Y. Abdullah & A. N. Md Zain, (Eds.). University Sains Malaysia.
Rothrock, MU., Robert, M., Lester, HD., MacPherson, Paul, N. (2021). the Use of Endowment Funds, American Library Association.
Shahabi, M.R. (2017). An introduction to the culture of Waqf in Islam. University of Tehran. (in Persian)
Smit, C. (2022). Endowments for Social Progress, Published by: Sigma Xi, the Scientific Research Society.
Shamhammadi, M., Mohammadkhani, K., Gudarzi, Gh.R., & Salehi Amiri, R. (2019). Compilation and explanation of the management model for the development of the Waqf culture with an emphasis on social capital: in the horizon of 1404, future studies of management, 31(4). (in Persian)
Taheri-Damneh, M. & Heydari-Darani, Z. (2018). A reflection on the role and place of Waqf and charity in science and technology, Science and Technology Policy, 8(1), Serial 22, 39-48. (in Persian)