1
گروه آینده پژوهی، دانشکده مدیریت راهبردی، دانشگاه و پژوهشگاه عالی دفاع ملی، تهران، ایران
2
عضو هیئت علمی دانشگاه بین المللی المصطفی، قم، ایران
10.22059/jscm.2025.383624.2552
چکیده
در دنیای امروز، سرمایه اجتماعی اهمیت بیشتری نسبت به سرمایه فیزیکی در سازمان‌ها و جوامع دارد. این سرمایه به عنوان شبکه‌ای از روابط جمعی و انسجام بخش میان افراد عمل می‌کند. سرمایه اجتماعی به منابع ابزاری و حمایتی موجود در شبکه‌ها اشاره دارد که از طریق پیوندهای اجتماعی قابل‌دسترسی هستند و به افراد امکان می‌دهند از طیف وسیعی از حمایت‌ها بهره‌مند شوند. از سوی دیگر، اینترنت به‌عنوان یکی از بزرگ‌ترین اختراعات بشر، با کارکردهای گسترده‌اش، بخش‌های مختلف زندگی انسان را تحت تأثیر قرار داده است. این فناوری با از بین بردن فاصله‌های جغرافیایی، تحولی اساسی در ارتباطات و تبادل اطلاعات ایجاد کرده است. در این میان، فضای مجازی و به‌ویژه شبکه‌های اجتماعی، به‌عنوان شکل‌های جدیدی از خدمات، در سال‌های اخیر توجه عمومی را به خود جلب کرده‌اند. لذا با توجه به اهمیت دو موضوع سرمایه اجتماعی و فضای مجازی، در این پژوهش سعی شده با استفاده از رویکرد آینده‌پژوهی و روش تحلیل تأثیر متقابل، عوامل مهم و اثرگذار بر سرمایه اجتماعی در فضای مجازی شناسایی گردد. این پژوهش از نوع کاربردی است و در آن با بهره‌گیری از منابع معتبر و مرور اسناد، از روشهای میدانی (پرسشنامه و پنل خبرگان) به‌عنوان روشهای مکمل استفاده شده است. مشارکت‌کنندگان مجموعه‌ای از صاحب‌نظرانی بوده‌اند که توانایی کمک تحلیلی به اهداف پژوهش را داشته و طی نمونه‌گیری هدفمند، 20 خبره مشارکت داشته‌اند. در نهایت با استفاده از نرم‌افزارهای میک‌مک و سناریو ویزارد، چهار سناریو از سازگارترین سناریوهای مرتبط با آینده سرمایه اجتماعی ایرانیان در فضای مجازی در افق 1410 ارائه شده است.
