این نشریه با احترام به قوانین اخلاق در نشریات تابع قوانین کمیتۀ اخلاق در انتشار(COPE) می باشد و ازآیین نامه اجرایی قانون پیشگیری ومقابله باتقلب درآثارعلمی پیروی می نماید"

 

بیانیه اخلاق نشر و سؤرفتار در انتشار

نشریه «مدیریت سرمایه اجتماعی» (JSCM) متعهد به انتشار و گسترش محتوای باکیفیت بالا است. فعالیت‌های تحریریه این نشریه باید تحت استانداردهای اخلاقی سخت‌گیرانه، شفاف و منصفانه انجام شود. ما اذعان داریم که نظام نشر علمی پیچیده بوده و شامل سردبیران، نویسندگان، داوران و ناشران می‌باشد. انتظار ما این است که همه افراد درگیر در فرآیند انتشار، درک و پذیرش مشترکی نسبت به سیاست‌های اخلاقی نشر و سؤرفتار در انتشار این نشریه داشته باشند. سیاست‌های ما با اصول بنیادین کمیته اخلاق نشر (COPE) هم‌راستا است که از طریق لینک زیر در دسترس می‌باشد: COPE Core Practices.

با ارسال مقاله به نشریه «مدیریت سرمایه اجتماعی» (JSCM)، شما با رعایت کامل بیانیه اخلاق نشر و سؤرفتار در انتشار موافقت می‌نمایید.

۱. مسئولیت‌های نویسنده

استانداردهای گزارش‌دهی:
نویسندگان مقالات پژوهشی باید گزارشی دقیق از پژوهش انجام شده ارائه داده و به‌صورت بی‌طرفانه به بحث در خصوص اهمیت آن بپردازند. داده‌های پایه باید به‌درستی در مقاله ارائه شوند. مقاله باید جزئیات و منابع کافی برای امکان تکرار پژوهش توسط دیگران داشته باشد. ارائه اطلاعات نادرست یا جعلی، رفتاری غیراخلاقی و غیرقابل‌قبول تلقی می‌شود.

دسترسی به داده‌ها و نگهداری آن‌ها:
نویسندگان ممکن است موظف شوند داده‌های خام پژوهش خود را برای بررسی تحریریه ارائه دهند و باید در صورت امکان، داده‌ها را به‌صورت عمومی در دسترس قرار دهند. در هر صورت، نویسندگان باید حداقل به مدت ۱۰ سال پس از انتشار، دسترسی متخصصان ذی‌صلاح به داده‌ها را تضمین کنند؛ مشروط بر اینکه محرمانگی شرکت‌کنندگان حفظ شده و حقوق قانونی داده‌های مالکیتی نقض نشود.

اصالت:
نویسندگان باید فقط آثار کاملاً اصیل ارسال نمایند و در صورت استفاده از آثار یا کلمات دیگران، به‌درستی آن‌ها را نقل‌قول و استناد دهند. اگر مقاله پژوهشی شامل جملات یا پاراگراف‌هایی باشد که عیناً از منابع دیگر آمده است، باید در گیومه قرار داده شود. همچنین، منشأ تمامی داده‌های استفاده‌شده باید مشخص شود. ارسال مجدد مقاله‌ای که قبلاً رد شده، تنها در موارد خاص و با ارائه توضیح صریح قابل‌پذیرش است.

سرقت ادبی:
اطلاع‌رسانی ثبت مقاله از طریق ایمیل به تمامی نویسندگان صورت می‌گیرد. درج نام نویسنده در مقاله به معنای مشارکت او در نگارش است. تمامی نویسندگان مسئول اصالت اثر هستند. اشکال مختلف سرقت ادبی شامل:

• درج نام پژوهشگرانی که نقشی در مقاله نداشته‌اند؛
• کپی یا تکرار بخش اصلی از مقاله دیگر حتی اگر از آثار قبلی نویسنده باشد؛
• نسبت دادن نتایج دیگران به خود؛
• ارائه نتایج جعلی یا تحریف یافته‌ها؛
• انتشار مکرر مقاله توسط یک نویسنده در چند نشریه؛
• استفاده از داده‌های نادرست یا دستکاری در داده‌ها.

سردبیران نشریه بدون چشم‌پوشی و بر اساس میزان سرقت ادبی، موارد را بررسی کرده و اقدامات قانونی لازم انجام خواهد شد:

• رد مقاله و در صورت انتشار، حذف آن از سایت؛
• درج نام نویسندگان در فهرست سیاه ناشر؛
• پیگرد قانونی از طریق مراجع ذی‌صلاح؛
• ارسال گزارش سرقت ادبی به سایر نشریات داخلی و خارجی؛
• اطلاع‌رسانی رسمی به وزارت علوم، پایگاه‌های اطلاعاتی، دانشگاه‌ها و مؤسساتی که نویسنده به نام آن‌ها مقاله را منتشر کرده است.

انتشار چندباره یا هم‌زمان:
در حالت کلی، نباید نتایج یک پژوهش اساساً مشابه در بیش از یک نشریه منتشر شود. ارسال هم‌زمان یک مقاله به چند نشریه رفتاری غیراخلاقی است. مقالات منتشرشده در جای دیگر، قابل ارسال نیستند. تنها در برخی موارد خاص مانند آثار خلاقانه، امکان استثنا با هماهنگی سردبیر وجود دارد.

ارجاع به منابع:
ارجاع صحیح به آثار دیگران الزامی است. استفاده از اطلاعات شخصی مانند مکاتبات یا بحث‌های خصوصی بدون اجازه کتبی ممنوع است. همچنین، استفاده از اطلاعات در فرآیندهای محرمانه مانند داوری، بدون مجوز نویسنده، مجاز نمی‌باشد.

نویسندگی مقاله:
نویسنده باید تنها افرادی را که در طراحی، اجرا، یا تفسیر پژوهش مشارکت داشته‌اند به‌عنوان نویسنده معرفی کند. سایر مشارکت‌کنندگان می‌توانند به‌عنوان همکار یا مشارکت‌کننده ذکر شوند. نویسنده مسئول باید از رضایت و آگاهی تمامی نویسندگان برای انتشار مقاله اطمینان حاصل کند.

در صورتی که مقاله برگرفته از پایان‌نامه یا رساله دانشجو باشد، نام دانشجو باید به‌عنوان نویسنده اول درج شود. نویسنده مسئول موظف است نسخه نهایی مقاله را به تأیید تمامی نویسندگان برساند.

افشای تضاد منافع:
تمامی نویسندگان باید تضاد منافع مالی یا حرفه‌ای که ممکن است بر نتایج پژوهش تأثیر بگذارد را اعلام کنند. منابع مالی، مشاوره‌ها، مالکیت سهام، ثبت اختراع و غیره باید مشخص شوند. این اطلاعات باید در اسرع وقت به اطلاع سردبیر برسد.

خطاهای اساسی در آثار منتشرشده:
اگر نویسنده پس از انتشار مقاله متوجه خطای مهمی شود، باید فوراً سردبیر را مطلع ساخته و همکاری لازم برای اصلاح یا بازپس‌گیری مقاله را انجام دهد. اگر ویراستار یا ناشر از طریق شخص ثالث مطلع شود، نویسنده باید مدرکی برای اصلاح یا درستی مقاله ارائه دهد.

حقوق بشر:
حفظ کرامت، آزادی و رفاه مشارکت‌کنندگان انسانی در پژوهش‌ها الزامی است. تمامی پژوهش‌هایی که با انسان سر و کار دارند باید بر اساس مقررات حقوق بشر انجام شوند.

روزآمد بودن:
نویسندگان باید به‌موقع و دقیق به اصلاحات مورد نیاز پاسخ دهند. در صورت ناتوانی از اصلاح پیش از مهلت (حداکثر یک ماه)، نویسنده باید فوراً سردبیر را مطلع ساخته یا از فرآیند ارزیابی انصراف دهد.

داوری دو سو کور (Double-blind peer-review):
در نشریه JSCM، داوری به‌صورت دوسو کور انجام می‌شود؛ یعنی نویسنده و داور از هویت یکدیگر اطلاعی ندارند. بنابراین، نویسندگان نباید اطلاعات شناسایی‌کننده در مقاله درج کنند و نباید نسخه‌ای از مقاله را در وب‌سایت‌ها یا شبکه‌های اجتماعی منتشر کنند.

دقت:
نویسندگان مسئول نهایی دقت محتوای مقاله هستند. باید یافته‌ها را با صداقت کامل و بدون حذف داده‌های مرتبط گزارش دهند. روش‌ها، فرضیه‌ها و نتایج باید با دقت و به‌صورت جامع ارائه شود.

۲. مسئولیت‌های سردبیر

مسئولیت اصلی سردبیر، تصمیم‌گیری در مورد چاپ یا عدم چاپ مقالات ارسالی به مجله است. این تصمیم‌گیری باید تنها بر اساس شایستگی علمی مقاله باشد و نباید عوامل شخصی مانند نژاد، جنسیت، باورهای دینی یا سیاسی، قومیت یا تابعیت نویسنده در آن نقشی داشته باشد.

محرمانگی:
اطلاعات مربوط به مقالات ارسالی تنها باید برای نویسنده مسئول، داوران، اعضای هیئت تحریریه یا ناشر (در صورت لزوم) فاش شود.

افشا و تعارض منافع:
داوران نباید از اطلاعات منتشرنشده موجود در مقالات برای مقاصد پژوهشی شخصی خود استفاده کنند، مگر با رضایت کتبی نویسنده. در صورتی‌که داوران درگیر تعارض منافع (اعم از رقابتی، همکاری علمی، یا روابط دیگر) با نویسندگان، نهادها یا شرکت‌های مرتبط باشند، باید از ارزیابی مقاله خودداری کنند. سردبیران باید از رویه‌های مشخص‌شده در نمودارهای راهنمای COPE پیروی کرده و به شکایات به‌موقع رسیدگی کنند و سازوکار پیگیری برای شکایات فراهم نمایند.

استقلال:
سردبیران باید استقلال حرفه‌ای خود را حفظ کنند و شرایطی فراهم کنند تا نویسندگان آزادانه مطالب خود را بنویسند. پذیرش یا رد مقاله‌ها بر اساس نظر داوران انجام می‌شود، با این حال سردبیر ممکن است مقالات نامناسب را پیش از ارسال برای داوری رد کند.

بدون سوگیری:
سردبیران باید به‌صورت سازنده، منصفانه و بی‌طرفانه تصمیم‌گیری کنند و تنها بر اساس معیارهای علمی مقاله را بررسی نمایند، بدون اعمال دیدگاه‌های شخصی یا ایدئولوژیک.

تعارض منافع:
سردبیران باید از هرگونه اقدامی که منجر به تعارض منافع ناموجه می‌شود خودداری کنند. به عنوان مثال، سردبیر نمی‌تواند مقاله‌ای را که به طور مناسب داوری نشده منتشر کند. در صورتی که سردبیر قصد ارائه مقاله‌ای به مجله را داشته باشد، مسئولیت رسیدگی به آن باید به فرد دیگری (مثلاً یکی از اعضای هیئت تحریریه یا سردبیر سابق) واگذار شود. برخی مصادیق تعارض منافع شامل:

• اشتغال همزمان نویسنده و سردبیر در یک مؤسسه؛
• عضویت یکی از آن‌ها در کمیته پایان‌نامه دیگری؛
• همکاری یا هم‌نویسندگی فعلی یا طی دو سال گذشته.

داوری دو سو کور:
این مجله از فرایند داوری «دو سو کور» پیروی می‌کند؛ یعنی داوران و نویسندگان از هویت یکدیگر مطلع نیستند. استانداردهای ارزیابی باید به‌روشنی بیان شود.

محرمانگی دوباره:
سردبیران و اعضای هیئت تحریریه مجاز به افشای اطلاعات مربوط به مقاله نیستند. مراحل رسمی برای حفظ محرمانگی فرایند داوری باید وجود داشته باشد. سردبیر باید از ناشناس‌ماندن طرفین در فرایند داوری اطمینان حاصل کند. هویت داور تنها در صورتی فاش می‌شود که خود داور اجازه دهد. سردبیران باید اطمینان حاصل کنند که اعضای هیئت تحریریه با سیاست‌های آن‌ها هماهنگ هستند. استفاده از محتوای مقاله داوری‌نشده برای تحقیقات شخصی سردبیران ممنوع است.

کیفیت ارزیابی:
معمولاً دو داور برای ارزیابی مقاله دعوت می‌شوند. سردبیر باید کیفیت ارزیابی‌ها را بررسی و در صورت لزوم بازبینی کند (مثلاً حذف عباراتی که هویت داور را افشا می‌کنند). داده‌های عملکردی داوران به صورت دوره‌ای بررسی می‌شود و در تصمیم‌گیری برای تداوم همکاری استفاده خواهد شد.

به‌روز بودن:
برای تضمین داوری سریع و پاسخگویی مناسب به نویسندگان (حداکثر تا یک هفته پس از دریافت مقاله)، سردبیر باید ارزیابی اولیه و انتخاب داور را به‌موقع انجام دهد.

کیفیت تصمیم:
سردبیر باید تصمیمات خود را به صورت شفاف و با توضیحات کافی برای نویسنده ارسال کند و نباید تنها نتیجه را بدون توضیح منتقل نماید.

دقت:
اگر شواهدی دال بر خطای علمی در مقاله دیده شود، باید به نویسنده اطلاع داده شود. در صورت انتشار مقاله با خطا، اصلاح فوری یا بازپس‌گیری همراه با توضیح مناسب لازم است.

اختیار:
سردبیر مسئول نهایی محتوای مجله است. وی باید برای صحت و پیشرفت محتوای علمی مجله بکوشد، اعضای هیئت تحریریه را انتخاب کرده، وظایفشان را مشخص کند و به طور منظم عملکردشان را ارزیابی نماید.

عملکرد:
سردبیر باید ساختار اجرایی مجله را با در نظر گرفتن همه جوانب سیاستی، فنی، مالی، مدیریتی، فرهنگی و جنسیتی طراحی کند. عملکرد مجله باید سالانه ارزیابی شود و شاخص‌هایی چون نرخ پذیرش، زمان انتشار، درصد بازنگری و ارزیابی‌های خارجی در بهبود عملکرد مجله لحاظ شود.

 

۳. مسئولیت داوران

هدف از داوری:
داوری علمی نقشی اساسی در کمک به تصمیم‌گیری سردبیر و بهبود کیفیت مقاله دارد.

پاسخ‌گویی به‌موقع:
اگر داوری احساس کند صلاحیت ارزیابی مقاله را ندارد یا نمی‌تواند در مهلت مقرر نظر دهد، باید از داوری انصراف دهد.

محرمانگی:
مقاله‌ای که برای داوری دریافت می‌شود باید محرمانه باقی بماند و نباید بدون اجازه سردبیر با دیگران در میان گذاشته شود.

افشا و تعارض منافع:
داوران نباید از اطلاعات منتشرنشده برای منافع خود استفاده کنند. در صورت وجود تعارض منافع (مالی، نهادی یا شخصی)، داور باید از ارزیابی مقاله خودداری کرده و موضوع را به سردبیر اطلاع دهد.

عینیت:
داور باید نظر خود را به شکل بی‌طرفانه و همراه با استدلال علمی بیان کند. انتقاد شخصی از نویسنده پذیرفتنی نیست.

ارجاع به منابع:
داوران باید در صورت شناسایی منابع مرتبط که نویسنده به آن‌ها اشاره نکرده، نویسنده و سردبیر را مطلع کنند. همچنین، اگر شباهت قابل توجهی با مقاله‌ای منتشرشده مشاهده شود، باید به سردبیر اطلاع دهند.

ارتباط متقابل:
داوری فعالیتی حرفه‌ای است. پژوهشگرانی که مقاله‌ای ارسال می‌کنند، معمولاً انتظار می‌رود که در صورت درخواست، به داوری مقالات کمک کنند.

حق امتناع:
داورانی که زمان یا صلاحیت کافی ندارند، باید از ارزیابی خودداری کنند. اگر مقاله‌ای را قبلاً داوری کرده‌اند، باید سردبیر را در جریان قرار دهند.

داوری دو سو کور:
فرایند داوری در مجله دو سو کور است. داور نباید هویت خود را برای نویسنده فاش کند و همچنین نباید مقاله‌ای را داوری کند که قبلاً برای نسخه‌ای از آن پیشنهاد نوشته باشد.

بی‌طرفی:
داوران باید مقالات را به‌صورت حرفه‌ای و منصفانه ارزیابی کرده و از سوگیری شخصی پرهیز نمایند.

محرمانگی دوباره:
داوران باید محرمانگی فرایند داوری را حفظ کرده، با کسی جز سردبیر درباره مقاله صحبت نکنند و در صورت مشاهده تخلف، تنها سردبیر را مطلع کنند.

دقت:
داوران باید نظر خود را با دقت، همراه با دلایل و جزئیات کافی برای کمک به سردبیر و نویسنده ارائه دهند و از ارزیابی‌های دوگانه یا غیرمنصفانه بپرهیزند.

سرعت عمل:
اگر داور نمی‌تواند در مدت تعیین‌شده (حداکثر یک ماه) نظر دهد، باید موضوع را به سردبیر اطلاع دهد تا زمان تمدید یا داور جدید انتخاب شود.

۴. رضایت آگاهانه

تمامی شرکت‌کنندگان در پژوهش‌های انسانی حق حریم خصوصی دارند که نباید بدون رضایت آگاهانه نقض شود. اطلاعات شناسایی‌کننده مانند نام‌ها، حروف اول نام، و غیره نباید در توصیفات کتبی، عکس‌ها یا شجره‌نامه‌ها منتشر شوند مگر اینکه این اطلاعات برای اهداف علمی ضروری باشد و شرکت‌کنندگان (یا والدین یا سرپرست آن‌ها) رضایت کتبی آگاهانه برای انتشار داده باشند. در این شرایط، رضایت آگاهانه مستلزم آن است که شرکت‌کننده قابل شناسایی، نسخه‌ای از مقاله را مشاهده کرده و پیش از انتشار رضایت خود را اعلام نماید. نویسندگان باید به این بیماران اطلاع دهند که آیا ممکن است هرگونه اطلاعات قابل شناسایی از طریق اینترنت و همچنین چاپ منتشر شود یا خیر. رضایت شرکت‌کنندگان باید به صورت کتبی باشد و مطابق با قوانین یا مقررات محلی، در آرشیو نشریه، نویسندگان یا هر دو ذخیره شود.

 

۵. سیاست مقابله با سرقت ادبی

نشریه مدیریت سرمایه اجتماعی (JSCM) به «کد رفتار و راهنمای بهترین عملکرد» منتشر شده توسط کمیته اخلاق نشر (COPE)، انجمن جهانی ویراستاران پزشکی (WAME)، و کمیته بین‌المللی ویراستاران مجلات پزشکی (ICMJE) پایبند است. ما تمامی شرایط COPE در مورد سرقت ادبی را می‌پذیریم و در صورت دریافت هرگونه گزارش همراه با مدارک قانع‌کننده در مورد سرقت ادبی، مطابق نمودارها و فرآیندهای تعیین شده توسط COPE عمل خواهیم کرد.

• هیئت تحریریه نشریه مدیریت سرمایه اجتماعی (JSCM) اقدامات لازم را برای بررسی اصالت، اعتبار اطلاعات و استفاده صحیح از ارجاعات در مقالات ارسالی انجام می‌دهد. هیئت تحریریه این نشریه سرقت ادبی را غیرقابل قبول می‌داند و سیاست‌هایی را وضع کرده است که اقدامات مشخصی (مجازات‌ها) را در صورت شناسایی سرقت ادبی در مقاله ارسالی تعیین می‌کند.
• نویسندگان باید اطمینان حاصل کنند که تنها آثار کاملاً اصلی را ارسال می‌کنند. در صورتی که از کارها و/یا گفته‌های دیگران استفاده کرده‌اند، باید به طور مناسب ارجاع داده یا نقل شود. هر نوع سرقت ادبی، از جمله نقل قول یا بازنویسی بخش‌های قابل توجهی از مقاله دیگران بدون ذکر منبع، ارائه مقاله دیگران به عنوان اثر خود، یا ادعای نتایج تحقیقات دیگران، رفتاری غیراخلاقی و غیرقابل قبول است. مقالاتی که تنها شامل مجموعه‌ای از مطالب قبلاً منتشرشده توسط دیگران (بدون تفسیر و نگارش خلاقانه خود نویسندگان) باشند، پذیرفته نمی‌شوند. استفاده ناعادلانه از متن دیگران و انتساب نتایج پژوهشی که متعلق به نویسندگان مقاله نیست، ممنوع است. نویسندگان باید اطمینان دهند که مقاله ارسالی:
• به طور کامل کار اصلی را توصیف می‌کند؛
• فاقد سرقت ادبی است؛
• قبلاً به هیچ زبانی منتشر نشده است؛
• اطلاعات یا عبارات استفاده شده از سایر منابع به درستی با ارجاع یا در متن مشخص شده‌اند.
• قوانین و مقررات حق نشر باید رعایت شود. استفاده از مطالب دارای حق نشر (مانند جداول، شکل‌ها یا نقل قول‌های طولانی) فقط با اجازه صاحب اثر مجاز است. نشریه مدیریت سرمایه اجتماعی (JSCM) مسئولیت حمایت از جامعه علمی در تمامی جنبه‌های سیاست اخلاق نشر، به ویژه در موارد ارسال یا انتشار چندگانه و سرقت ادبی را بر عهده دارد. ویراستاران حق بررسی مقالات دریافتی برای سرقت ادبی را محفوظ می‌دارند. درصد تشابه متن در مقاله ارسالی به نشریه باید کمتر از ۱۰٪ باشد. تشابه هر مرجع نیز نباید بیش از ۱٪ باشد. تشابه متنی بیش از ۱۰٪ غیرقابل قبول است.

۶. سیاست بررسی سرقت ادبی

تمامی مقالات باید عاری از هرگونه محتوای سرقت ادبی باشند. به همه نویسندگان توصیه می‌شود از نرم‌افزارهای تشخیص سرقت ادبی برای بررسی میزان شباهت استفاده کنند. ویراستاران این نشریه برای بررسی سرقت ادبی مقالات، از نرم‌افزار Grammarly (www.grammarly.com) و iThenticate استفاده می‌کنند. نشریه مقالاتی که منجر به سرقت ادبی یا خودسرقت ادبی شوند را بلافاصله رد می‌کند. نشریه مطابق با استانداردهای بین‌المللی پیشگیری از سرقت ادبی عمل می‌کند. بنابراین، تمامی نویسندگانی که مقالات خود را به این نشریه ارسال می‌کنند، باید اطمینان حاصل کنند که آثار علمی آن‌ها حقوق کپی‌رایت سایر پژوهشگران را رعایت کرده و از هرگونه سرقت ادبی اجتناب شده است. پس از ارسال مقاله به نشریه، هیئت تحریریه گروهی از اعضای ضد سرقت ادبی را برای بررسی مقاله با استفاده از ابزارهای مختلف تعیین می‌کند. در صورت اثبات سرقت ادبی، مقاله فوراً رد شده و هیئت تحریریه با نویسنده تماس می‌گیرد تا توضیح و اصلاح محتوای سرقت شده را درخواست کند. اگر نویسنده در مدت زمان معقول پاسخ ندهد یا اصلاحات لازم را انجام ندهد، اجازه ارسال مقاله به نشریه را برای مدت پنج (۵) سال نخواهد داشت. در صورت وجود دلایل مبنی بر عدم رعایت اخلاق در تهیه یا تحقیق مقاله، کد اخلاق نشریه (کمیته اخلاق نشر [کد رفتار و راهنمای بهترین عملکرد برای ویراستاران]) بازبینی و اقدامات مقتضی انجام خواهد شد.

تعریف سرقت ادبی:

«سرقت ادبی استفاده از ایده‌ها یا کلمات منتشرشده و منتشرنشده دیگران (یا سایر مالکیت‌های فکری) بدون ذکر منبع یا کسب اجازه و ارائه آن‌ها به عنوان اثر جدید و اصلی به جای برگرفته شده از منبع موجود است. هدف و اثر سرقت ادبی گمراه کردن خواننده درباره سهم سرقت‌کننده است. این موضوع شامل ایده‌ها یا کلمات گرفته شده از خلاصه‌ها، درخواست‌های کمک‌هزینه تحقیق، درخواست‌های کمیته بازبینی نهادی، یا مقالات منتشرشده یا منتشرنشده در هر قالب (چاپی یا الکترونیکی) می‌شود. سرقت ادبی نوعی تخلف علمی است و باید به همین صورت با آن برخورد شود. خودسرقت ادبی به معنای استفاده نویسنده از بخش‌هایی از نوشته‌های قبلی خود در مقاله‌ای دیگر بدون ارجاع رسمی است. این عمل گاهی ناخواسته و رایج است، به ویژه هنگام نوشتن بخش روش‌ها که محدودیت‌های زبانی باعث تکرار عبارات می‌شود. اگرچه معمولاً نقض حق نشر است، اما درباره اینکه خودسرقت ادبی تخلف علمی محسوب می‌شود یا خیر، اتفاق نظر وجود ندارد. به همین دلیل، خودسرقت ادبی به اندازه سرقت ادبی ایده‌ها و کلمات دیگران نادرست تلقی نمی‌شود. در صورتی که نشریه سیاستی در این زمینه دارد، باید آن را به روشنی برای نویسندگان اعلام کند.» (WAME، ۲۰۲۰).

سرقت ادبی مستقیم، کپی کردن متن است. سرقت ادبی موزاییکی، قرض گرفتن ایده‌ها و نظرات به همراه چند کلمه یا عبارت بدون ذکر منبع است. سرقت ادبی زمانی رخ می‌دهد که یک نویسنده بدون اجازه، اعتبار یا ذکر منبع، اثر دیگران (معمولاً اثر دیگر نویسندگان) را استفاده کند. سرقت ادبی اشکال مختلفی دارد، از کپی مستقیم گرفته تا بازنویسی اثر دیگران.

مراحل گزارش سرقت ادبی توسط نویسندگان:

• اطلاع به ویراستار نشریه‌ای که مقاله سرقت شده در آن منتشر شده است.
• ارسال مقاله اصلی و سرقت شده با بخش‌های سرقتی مشخص شده.
• در صورت وجود شواهد قوی، ویراستار جلسه انضباطی ترتیب می‌دهد.
• ویراستار نشریه حاوی مقاله سرقت شده با ویراستار نشریه حاوی مقاله اصلی تماس می‌گیرد تا موضوع اصلاح شود.
• از سرقت‌کننده خواسته می‌شود توضیح دهد.
• در صورت عدم پاسخ یا توضیح غیرقابل قبول، مقاله به طور دائم پس گرفته می‌شود.
• نویسنده در لیست سیاه قرار گرفته و حداقل به مدت ۵ سال از ارسال مقاله به آن نشریه محروم می‌شود.
• مسئول مربوطه در موسسه نویسنده نیز مطلع می‌شود.

نویسنده مسئول بررسی این است که آیا مطالب ارسالی مشمول حقوق کپی‌رایت یا مالکیت هستند یا خیر، مانند شکل‌ها، جداول، عکس‌ها، تصاویر، متون تبلیغاتی و داده‌ها. نویسنده باید مجوز استفاده از این موارد را کسب کرده و همراه مقاله نهایی ارائه کند. اگر استفاده از این موارد محدودیت دارد، باید دفتر تحریریه و ناشر در جریان قرار گیرند. لازم است قدردانی‌های لازم در مقاله، ترجیحاً در بخش قدردانی در انتهای مقاله، ذکر شود. منبع و حق نشر عکس‌ها، شکل‌ها و تصاویر در زیرنویس‌ها قید شود. سرقت ادبی یعنی به قصد یا غیرعمد تلاش برای کسب اعتبار یا ارزش علمی از طریق نقل قول بخشی یا تمام اثر علمی دیگران بدون ذکر صحیح منبع. بنابراین، مقالات باید اصیل، منتشرنشده و در انتظار انتشار در جایی دیگر نباشند. مطالب شفاهی از منابع دیگر باید به وضوح مشخص شوند تا از متن اصلی متمایز باشند.

در صورت شناسایی سرقت ادبی، مسئول بررسی مقاله و تصویب اقدامات لازم با توجه به میزان سرقت، سردبیر است.

سطوح سرقت ادبی:

۱. استفاده از بخش کوتاهی از جمله‌ای از مقاله دیگر بدون ذکر منبع.
اقدام: به نویسندگان هشدار داده شده و درخواست اصلاح و نقل قول صحیح می‌شود.
۲. استفاده از بخش عمده‌ای از مقاله دیگر بدون نقل قول صحیح و ذکر منبع.
اقدام: مقاله برای انتشار در نشریه مدیریت سرمایه اجتماعی (JSCM) رد شده و نویسنده ممکن است از انتشار در این نشریه محروم شود.
۳. در صورت ارسال همزمان مقاله به دو نشریه و اثبات آن در مرحله داوری یا پس از انتشار، اقدام مشابه مورد ۲ انجام می‌شود.
۴. در موارد دیگر، سردبیر طبق سیاست تیم تحریریه مجازات تعیین می‌کند.
۵. در صورت چندگانه بودن سرقت، هیئت تحریریه طبق مقررات COPE عمل می‌کند.

نشانه‌های سرقت ادبی که نویسندگان باید از آن آگاه باشند:

• شایع‌ترین نوع سرقت ادبی، کپی مستقیم و تکرار کلمات، جملات یا پاراگراف‌ها بدون ارجاع است که به آسانی توسط نرم‌افزارهای تشخیص سرقت ادبی قابل شناسایی است.
• نوع دوم، بازتولید بخش عمده‌ای از اثر بدون ذکر منبع است که شامل کپی ایده‌ها هم می‌شود و حقوق مالکیت فکری را نقض می‌کند.
• نوع سوم، استفاده از ایده‌ها یا عبارات بازنویسی شده بدون ارجاع است که نرم‌افزارها قادر به تشخیص آن نیستند، اما این عمل غیراخلاقی است.

 

۷. پاسخ به ادعاهای احتمالی تخلف

تعاریف تخلف

فریب ممکن است عمدی باشد، ناشی از بی‌توجهی به پیامدهای احتمالی یا جهل. از آنجا که هدف اصلی تخلف فریب عمدی دیگران درباره حقیقت است، بررسی اولیه نشریه درباره تخلف احتمالی باید علاوه بر عمل یا ترک فعل، نیت ظاهری فرد دخیل را نیز در نظر بگیرد. تخلف شامل خطاهای غیرعمدی نمی‌شود. رایج‌ترین اشکال تخلف علمی عبارتند از:

• جعل داده‌ها: از ساختگی بودن تا گزارش انتخابی فریبنده یافته‌ها، حذف داده‌های متناقض، یا سرکوب و تحریف عمدی داده‌ها.
• سرقت ادبی: استفاده از زبان، ایده‌ها یا افکار دیگران بدون ذکر منبع و ارائه به عنوان اثر اصلی (به بخش قبل مراجعه شود).
• نادرستی در انتساب نویسندگی: اختصاص نادرست اعتبار، حذف افراد دخیل، ارائه چندباره همان ماده به عنوان اثر اصلی در چند انتشار، افزودن افرادی به نویسندگان که در کار مشارکت نداشته‌اند، یا ارسال آثار چندنویسنده بدون موافقت همه نویسندگان.
• سوء استفاده از ایده‌های دیگران: انتقال ایده‌ها در بررسی مقالات و طرح‌های تحقیقاتی از همکاران معمول است، اما سوء استفاده از این اطلاعات تقلب محسوب می‌شود.
• نقض اصول پذیرفته‌شده پژوهشی: انحراف جدی از روش‌های تحقیق، دستکاری تجربیات برای کسب نتایج جانبدارانه، دستکاری‌های آماری فریبنده، یا گزارش نادرست نتایج.
• عدم رعایت قوانین و مقررات: تخلفات جدی و مکرر از قوانین محلی و مقررات مربوط به استفاده از بودجه، حیوانات، انسان‌ها، داروها و محصولات تحقیقاتی.
• رفتار نامناسب مرتبط با تخلف: اتهامات بی‌اساس یا کذب، عدم گزارش تخلف، مخفی کردن اطلاعات مرتبط، یا انتقام‌گیری از افراد درگیر در ادعا یا بررسی.

۸. پاسخ به ادعاهای احتمالی تخلف

کمیته‌ای متشکل از سردبیر و اعضای هیئت تحریریه که توسط سردبیر تعیین می‌شوند و تخصص ویژه در حوزه مورد بررسی دارند، به بررسی ادعاهای تخلف می‌پردازد. اقدامات مناسب بر اساس توصیه‌های کمیته اخلاق انتشار (COPE)، انجمن جهانی ویراستاران پزشکی (WAME) و کمیته بین‌المللی ویراستاران مجلات پزشکی (ICMJE) اتخاذ خواهد شد.

مجله مدیریت سرمایه اجتماعی (JSCM) سیاست‌ها و راهنمایی‌های کمیته اخلاق انتشار (COPE) را دنبال کرده و به کد رفتاری آن در برخورد با موارد احتمالی تخلف پایبند است.

 

۹. سیاست دسترسی آزاد

مجله مدیریت سرمایه اجتماعی (JSCM) یک نشریه دسترسی آزاد است و پژوهشگران می‌توانند نسخه کامل PDF مقالات را به‌صورت رایگان از وب‌سایت مجله دانلود کنند و دسترسی فوری به محتوای آن دارند. ناشر ما، دانشگاه تهران، طبق تعریف ابتکار دسترسی آزاد بوداپست (Budapest Open Access Initiative) عمل می‌کند:

«دسترسی آزاد به [ادبیات پژوهش داوری شده] به معنای در دسترس بودن رایگان آن در اینترنت عمومی است، به گونه‌ای که هر کاربری بتواند مقالات کامل را بخواند، دانلود کند، کپی کند، توزیع کند، چاپ کند، جستجو کند یا لینک دهد، آن‌ها را برای نمایه‌سازی کراول کند، به عنوان داده به نرم‌افزارها بدهد، یا برای هر هدف قانونی دیگری استفاده کند، بدون هیچ‌گونه مانع مالی، حقوقی یا فنی جز آنچه برای دسترسی به اینترنت لازم است. تنها محدودیت در بازتولید و توزیع باید این باشد که به نویسندگان کنترل بر سلامت اثرشان و حق اعتباردهی و استناد مناسب به آن‌ها داده شود.»

پژوهشگران در مسیر کشف دانش برای منافع عمومی فعالیت می‌کنند، اما به دلیل موانع هزینه‌ای یا محدودیت‌های ناشران دیگر، نتایج پژوهش ممکن است در دسترس همه کاربران بالقوه قرار نگیرد. مأموریت ما حمایت از تبادل گسترده‌تر دانش جهانی است که با آزاد کردن تحقیقات منتشر شده در این مجله برای عموم و امکان استفاده مجدد از آن‌ها تحت شرایط مجوز Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International (CC BY-NC 4.0) تحقق می‌یابد. همچنین از نویسندگان دعوت می‌شود نسخه پیش‌چاپ خود را در مخازن نهادی یا وب‌سایت‌های خود قبل و در طول فرآیند ارسال منتشر کنند و نسخه نهایی منتشر شده ناشر را پس از انتشار به اشتراک بگذارند. این شیوه‌ها به نویسندگان کمک می‌کند تبادلات علمی پربارتر و استنادهای زودتر و بیشتری دریافت کنند. این مجله یک مجله کاملاً دسترسی آزاد است؛ به این معنی که همه مقالات بلافاصله پس از انتشار به صورت رایگان در اینترنت در دسترس همه کاربران قرار می‌گیرد.

مزایای دسترسی آزاد برای نویسندگان عبارتند از:

• نویسندگان حق مالکیت اثر خود را حفظ می‌کنند.
• دسترسی رایگان برای همه کاربران در سراسر جهان.
• افزایش دیده‌شدن و مخاطب.
• بدون محدودیت مکانی.
• انتشار سریع.

مزایای دیگر دسترسی آزاد برای نویسندگان:

• انتشار سریع: کاهش طول زمان انتظار برای نویسندگان، چرا که مقالات پذیرفته‌شده بلافاصله به صورت آنلاین منتشر می‌شوند.
• در دسترس بودن بالا: مقالات در تمام موتورهای جستجو و پایگاه‌های داده نمایه‌گذاری، به ویژه Google Scholar، Semantic Scholar، Microsoft Academic و غیره در دسترس هستند.
• تبلیغات بالا: نویسندگان از پذیرش، شناخته شدن و اعتبار در جامعه علمی برخوردار می‌شوند.
• افزایش استناد: مقالات نویسندگان بیشتر در مقالات دیگر استناد می‌شوند.
• کاهش هزینه: فقط یک بار هزینه پردازش برای مقالات پذیرفته‌شده پرداخت می‌شود و انتشار مادام‌العمر آنلاین تضمین می‌شود.
• شناخت و پذیرش تحقیقات: تحقیقات نویسندگان در میان جامعه علمی بدون هیچ‌گونه محدودیتی به‌طور کامل شناخته و پذیرفته می‌شود.

۱۰. سیاست اشتراک‌گذاری داده‌ها

مجله مدیریت سرمایه اجتماعی (JSCM) از سیاست پایه اشتراک‌گذاری داده‌ها پیروی می‌کند. این مجله متعهد به ایجاد فضایی پژوهشی بازتر است که با امکان‌پذیر ساختن تکرارپذیری و تأیید داده‌ها، روش‌ها و استانداردهای گزارش‌دهی، کشف سریع‌تر و مؤثرتر پژوهش را تسهیل می‌کند. مجله از نویسندگان می‌خواهد که داده‌های پژوهشی خود را شامل، اما نه محدود به داده‌های خام، داده‌های پردازش‌شده، نرم‌افزارها، الگوریتم‌ها، پروتکل‌ها، روش‌ها و مواد، استناد کرده و به اشتراک بگذارند. نویسندگان تشویق می‌شوند داده‌ها و اطلاعات پشتیبان نتایج یا تحلیل‌های ارائه‌شده در مقاله خود را به اشتراک بگذارند یا آن‌ها را آزاد کنند، مشروط بر این‌که حقوق حریم خصوصی افراد یا دیگر ملاحظات امنیتی نقض نشود.

مجله نویسندگان را تشویق می‌کند داده‌ها و آثار پشتیبان نتایج مقاله را در مخزن‌های عمومی مناسب آرشیو کنند. نویسندگان باید در مقاله خود «بیانیه دسترسی به داده‌ها» را درج کنند که شامل لینک مخزنی باشد که داده‌ها در آن قرار دارند تا این بیانیه همراه با مقاله منتشر شود. مجله از نویسندگان مقالات تحقیقاتی اصلی، مطالعات موردی و مقالات ویژه می‌خواهد که (۱) داده‌های حذف‌شده شناسایی مربوط به مقاله را در یک مخزن قرار دهند و (۲) بیانیه‌ای درباره دسترسی به داده‌ها در مقاله درج کنند که محل و نحوه دسترسی به داده‌ها را توضیح دهد.

مجله داده‌ها را به عنوان مواد دیجیتالی که نتایج مقاله بر آن‌ها استوار است تعریف می‌کند، از جمله اما نه محدود به فایل‌های صفحه گسترده، فایل‌های متنی، ضبط‌ها یا متن مصاحبه‌ها، تصاویر، ویدئوها، خروجی نرم‌افزارهای آماری و کدهای کامپیوتری. انتظار می‌رود نویسندگان حداقل داده‌های لازم برای بازتولید نتایج مقاله را بارگذاری کنند. داده‌ها می‌توانند در هر مخزنی قرار گیرند که داده‌ها را به‌صورت عمومی در دسترس می‌گذارد و شناسه دائمی منحصر به فرد (مانند DOI) ارائه می‌دهد، از جمله مخازن نهادی، مخازن عمومی (مانند Figshare، Open Science Framework، Zenodo، Dryad، Harvard Dataverse، OpenICPSR) یا مخازن تخصصی حوزه‌ای.

بیانیه دسترسی به داده‌ها باید در انتهای متن اصلی مقاله و قبل از منابع درج شود و شامل موارد زیر باشد: (۱) محل داده‌ها؛ (۲) شناسه منحصر به فرد مانند DOI، شماره دسترسی یا URL دائمی؛ و (۳) هر دستورالعملی برای دسترسی به داده‌ها در صورت وجود. هنگام ارسال مقاله از شما پرسیده می‌شود که آیا داده‌ای مرتبط با مقاله وجود دارد یا خیر. اگر پاسخ مثبت باشد، باید DOI، DOI پیش‌ثبت‌شده، لینک یا شناسه دائمی داده‌ها را ارائه دهید. در صورت استفاده از DOI پیش‌ثبت‌شده، باید لینک بازبینی داده‌ها را در صورت درخواست داوران ارائه کنید. داده‌ها به‌عنوان بخشی از فرآیند داوری رسمی مجله بررسی نمی‌شوند و مسئولیت صحت داده‌ها کاملاً بر عهده نویسندگان است.

توجه داشته باشید: چون فرآیند داوری مجله به صورت داوری دو سو ناشناس است، فایل متن اصلی مقاله نباید حاوی هیچ اطلاعاتی باشد که هویت نویسندگان را افشا کند (مانند نام، آدرس، تعارض منافع یا اطلاعات مالی). از آنجا که بیانیه دسترسی به داده‌ها می‌تواند هویت نویسنده را آشکار کند، توصیه می‌شود این بخش در نسخه ناشناس مقاله حذف شود. در موارد نادری که داده‌های حذف‌شده شناسایی به دلیل محرمانگی یا مسائل امنیتی قابل اشتراک‌گذاری نیستند، استثنا قائل می‌شویم. استثناها به دلایلی مانند حفاظت از حریم خصوصی افراد، مسائل ایمنی زیستی و یا احترام به شرایط استفاده داده‌های تحت مجوز داده می‌شوند. داده‌های محرمانه مانند داده‌های مربوط به افراد یا بیماران باید همیشه ناشناس‌سازی شده یا با اجازه قبلی به اشتراک گذاشته شوند. در صورت تردید، نویسندگان باید از کمیته اخلاق مؤسسه خود مشورت بگیرند. نویسندگان باید بیانیه دسترسی به داده‌ها را به همراه لینک مخزنی که داده‌ها در آن قرار دارند، درج کنند تا همراه مقاله منتشر شود. چند نمونه بیانیه دسترسی به داده‌ها در ادامه آمده است:

نمونه بیانیه دسترسی به داده‌ها:

• داده‌های مرتبط با این مقاله در چارچوب علم باز (Open Science Framework) در دسترس است.
• داده‌هایی که از یافته‌های این مطالعه حمایت می‌کنند، به‌صورت آزاد در [نام مخزن] در آدرس http://doi.org/[doi] با شماره مرجع [شماره مرجع] موجود است.
• داده‌هایی که از یافته‌های این مطالعه حمایت می‌کنند، به‌صورت آزاد در [نام مخزن] در آدرس [URL] با شماره مرجع [شماره مرجع] موجود است.
• داده‌هایی که از یافته‌های این مطالعه حمایت می‌کنند، در [نام مخزن] در آدرس [URL/DOI] با شماره مرجع [شماره مرجع] موجود است. این داده‌ها از منابع عمومی زیر استخراج شده‌اند: [فهرست منابع و آدرس‌ها]

 

مزایای اشتراک‌گذاری داده‌ها:

اشتراک‌گذاری داده‌ها مزایای متعددی دارد:

• حفظ طولانی‌مدت داده‌ها را تضمین می‌کند.
• ذخیره داده‌ها در مخزن‌هایی که شناسه دائمی (مانند DOI) صادر می‌کنند، امکان استناد دقیق داده‌ها را فراهم کرده و اعتبار مناسبی برای پژوهشگران ایجاد می‌کند.
• اشتراک‌گذاری داده‌ها می‌تواند به استفاده مجدد و کشف مجدد داده‌ها منجر شود و فرصت‌های بیشتری برای انجام متاآنالیزها و استخراج دانش جدید فراهم کند.
• انتشار عمومی داده‌ها باعث افزایش شفافیت، صحت، تکرارپذیری و اعتبار نتایج پژوهش می‌شود و به پیشرفت علم کمک می‌کند.
• در دسترس بودن گسترده‌تر داده‌های پژوهشی به ترجمه تحقیقات به کاربردهای عملی کمک می‌کند.

 

مجله مدیریت سرمایه اجتماعی (JSCM) سیاست‌های استاندارد زیر را برای اشتراک‌گذاری داده‌ها ارائه می‌دهد:

• پایه‌ای: مجله نویسندگان را تشویق می‌کند داده‌ها را جایی منتشر کنند که با حفظ حریم خصوصی و حقوق افراد تناقض نداشته باشد. همچنین استناد به داده‌ها و ارائه بیانیه دسترسی به داده‌ها را توصیه می‌کند.
• اشتراک‌گذاری در صورت درخواست معقول: نویسندگان موافقت می‌کنند داده‌های خود را در صورت درخواست معقول در دسترس قرار دهند. معقول بودن درخواست بر عهده نویسنده است.
• در دسترس عموم: نویسندگان داده‌های خود را به‌صورت رایگان و تحت مجوزی که خود انتخاب می‌کنند، در دسترس عموم قرار می‌دهند.
• داده‌های باز: نویسندگان باید داده‌های خود را تحت مجوزی آزاد که امکان استفاده مجدد توسط هر شخص ثالث را فراهم کند، در دسترس عموم قرار دهند. داده‌ها باید قابل یافتن و دسترسی کامل باشند.
• داده‌های باز و مطابق با استانداردهای FAIR (قابل یافتن، دسترسی‌پذیر، قابل تعامل و قابل استفاده مجدد): نویسندگان باید داده‌ها را تحت مجوز باز و مطابق با استانداردهای FAIR منتشر کنند.

 

۱۱. استناد به داده‌ها

داده‌ها باید مانند مقالات، کتاب‌ها و منابع وب استناد شوند و نویسندگان ملزم به درج استناد داده‌ها در فهرست منابع خود هستند. استناد داده‌ها برای داده‌هایی است که در مخازن نهادی، موضوعی یا عمومی نگهداری می‌شوند و جایگزین استانداردهای مرسوم مانند کدهای دسترسی GenBank نیست. هنگام استناد یا ارائه ادعا بر اساس داده‌ها، نویسندگان باید در متن اصلی مقاله به داده‌ها ارجاع دهند و همچنین استناد رسمی را در فهرست منابع بیاورند. این مجله از فرمت پیشنهاد شده توسط «بیانیه مشترک اصول استناد به داده‌ها» پیروی می‌کند:

نویسندگان؛ سال؛ عنوان مجموعه داده؛ مخزن داده یا آرشیو؛ نسخه (در صورت وجود)؛ شناسه دائمی (مانند DOI).

 

اگر سؤال یا نظری داشتید، می‌توانید به دفتر مجله به آدرس jscm@ut.ac.ir ایمیل ارسال نمایید.