ترسیم مدل بومی سرمایۀ اجتماعی برای تحقق اهداف اقتصاد مقاومتی با روش کیفی نظریۀ داده‌بنیاد

نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار، گروه مدیریت بازرگانی، واحد کرمانشاه، دانشگاه آزاد اسلامی، کرمانشاه، ایران

2 مربی، گروه مدیریت بازرگانی، واحد خرم‌آباد، دانشگاه آزاد اسلامی، خرم‌آباد، ایران

چکیده

  پژوهش حاضر با هدف ترسیم مدلی برای تحقق اهداف اقتصاد مقاومتی در دو حوزة اشتغال و تولید و نقش سرمایة اجتماعی بر تحقق این اهداف روش کیفی نظریة داده‌بنیاد به‌کار گرفته شد. ابزار اصلی پژوهش مصاحبه‌های نیمه‌ساختاریافته با افراد آگاه و متخصص در حیطة موضوعی مورد نظر بود و نمونه‌گیری نیز به صورت نظری انجام گرفت. پس از انجام‌دادن مصاحبه و جمع‌آوری اطلاعات، کدهای به‌دست‌آمده در بخش‌های مختلف، تجزیه‌وتحلیل شد و در مراحل سه‌گانه کدگذاری باز، محوری و انتخابی به مدل منتهی شدند. این مدل از مقوله‌های الزامی، شرایط علی، شرایط مداخله‌گر، راهبردها و در نهایت پیامدها و نتایج تشکیل شده است که با توجه به وضع موجود و نقش‌پذیری اقتصاد مقاومتی از ابعاد ذهنی و رفتاری سرمایة اجتماعی، ضمن توجه به الزامات، شرایط علی، مداخله‌گرها و بیان راهبردها می‌تواند به افزایش تولید داخلی، افزایش میزان اشتغال و همچنین، افزایش ظرفیت داخلی منتهی شود. در پایان، ضمن تأکید بر نقش‌پذیری اقتصاد مقاومتی از اعتمادسازی، آگاهی، مشارکت مدنی و شبکه‌سازی به‌عنوان ابعاد سرمایة اجتماعی، پیشنهاد شد برای گسترش صنایع کوچک، خانوادگی، روستایی و تبدیلی، ابعاد مختلف سرمایة اجتماعی به‌منظور جلب مشارکت مردم به‌کار گرفته شده و در این زمینه فرهنگ‌سازی شود.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


  1. قرآن کریم

    1.  اختری، عباس‌علی (1392). اقتصاد مقاومتی: زمینه‌ها و راهکارها. چاپ اول، تهران: امیرکبیر.
    2. اسلیتر، دن، و تونکیس، فرن (1386). جامعة بازار. ترجمه حسین قاضیان، تهران: نشر نی.
    3. ازکـیا، مصـطفی، و غفاری، غلامرضا (1383). توسعة روستایی با تأکید بر جامعة روستایی ایران. تهران: نشر نی.
    4. اشتراس، آنسلم، و کوربین، جولیت (1391). مبانی پژوهش کیفی، فنون و مراحل تولید نظریة زمینه‌ای. ترجمة ابراهیم افشار، چاپ دوم، تهران: نشر نی.
    5.  انجمن اقتصاد اسلامی حوزة علمیه (1393). اقتصاد مقاومتی از منظر دین: مفاهیم، مبانی، الزامات و سیاست‌­ها. مجلة مبلغان، شمارة 179، صفحات 27- 1.
    6.  بازرگان، عباس (1387). مقدمه‌ای بر روش‌های تحقیق کیفی و آمیخته: رویکردهای متداول در علوم رفتاری. چاپ اول، تهران: انتشارات دیدار.
    7.  بهزاد، داوود (1381). سرمایة اجتماعی بستری برای ارتقای سلامت روان. فصل‌نامة رفاه اجتماعی، سال 2، شمارة 6، صفحات 53- 43.
    8. تاری، فتح‌الله، سیدشکری، خشایار، و کاویانی، زهرا (1391). اقتصاد مقاومتی و مؤلفه‌های آن. تهران: دفتر مطالعات اقتصادی (گروه بازرگانی) مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی.
    9. دفتر حفظ و نشر آثار حضرت آیت‌الله‌العظمی خامنه‌ای (1395). مجموعة بیانات مقام معظم رهبری. برگرفته از www.khamenei.ir.
    10.  رحمانی، محمود، و کاوسی، اسماعیل (1387). اندازه‌گیری و مقایسة سرمایة اجتماعی در بخش‌های دولتی و خصوصی. چاپ اول، تهران: دانشگاه آزاد اسلامی.
    11.  ژیل، دلوز، نگری، آنتونیو، هارت، مایکل (1386). بازگشت به آینده. ترجمة رضا نجف‌زاده، تهران: نشر نی.
    12. ساروخانی، باقر (1372). روش‌های پژوهش در علوم اجتماعی: اصول و مبانی. جلد اول، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی.
    13. شریفیان ثانی، مریم (1380). سرمایة اجتماعی: مفاهیم اصلی و چارچوب نظری. فصل‌نامة رفاه اجتماعی، سال 1، صفحات 18-5.
    14. شیخ‌پور، مهدیه، و مهدی‌زاده، سمانه (۱۳۹۲). نقش سرمایه‌های اجتماعی بر اقتصاد مقاومتی در شرایط تحریم. مجموعة مقالات کنفرانس بین‌المللی اقتصاد در شرایط تحریم، بابلسر: شرکت پژوهشی طرود شمال.
    15.  علم‌خواه، عبداله (۱۳۹۳). نقش اقتصاد مقاومتی در توسعة پایدار روستایی. همایش ملی توسعة پایدار روستایی در افق 1404، اصفهان: شرکت توسعه‌سازان گردشگری اصفهان.
    16.  غفوری، محمد، و جعفری، روح‌الله (1385).  سرمایة اجتماعی، جامعه مدنی و دموکراسی، رابطه متقابل یا یک‌سویه. پژوهش‌نامة علوم سیاسی، شمارة 4، صفحات 228- 210.
    17.  فوکویاما، فرانسیس (1379). پایان نظم. ترجمة غلام‌عباس توسلی، تهران: انتشارات جامعة ایرانیان.
    18.  فوکویاما، فرانسیس (1384). سرمایة ­اجتماعی ­و جامعة ­مدنی در سرمایة اجتماعی: اعتماد، دموکراسی و توسعه. گردآوری کیان تاج‌بخش، ترجمة افشین خاکباز و حسن پویان، تهران: نشر شیرازه.
    19.  فیروزآبادی، سید احمد (1384). بررسی رابطة سرمایة اجتماعی و عوامل مؤثر بر شکل‌گیری آن. پایان‌نامة دکتری جامعه‌شناسی، دانشکدة علوم اجتماعی، دانشگاه تهران.
    20. فیلد، جان (1385). سرمایة اجتماعی. ترجمة جلال متقی، تهران: مؤسسة عالی پژوهش تأمین اجتماعی.
    21.  قاسمی، محمد (1395). اقتصاد مقاومتی. سومین همایش سالانة اقتصاد مقاومتی، 14 بهمن‌ماه 1395، دانشگاه علم و صنعت.
    22.  قوامی، سید حسن (1391). اولین نشست- اقتصاد مقاومتی: مبانی نظری. پژوهشکدة علوم اقتصادی، دانشگاه علامه طباطبائی.
    23. کاوسی، اسماعیل (1385). طراحی الگوی اندازه‌گیری سرمایة اجتماعی. پایان‌نامة دکتری مدیریت فرهنگی، دانشکدة مدیریت دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات.
    24. کاووسی، اسماعیل، و طلوعی اشلقی، عباس (1386). ابعاد، مؤلفه‌ها و شاخص‌های اندازه‌گیری سرمایة اجتماعی. پژوهش‌نامة سرمایة اجتماعی، تهران: پژوهشکدة تحقیقات استراتژیک.
    25. مارشال، کاترین، و گرچن، راس‌من (1390). روش تحقیق کیفی. چاپ چهارم، ترجمة علی پارسائیان و سید محمد اعرابی، تهران: دفتر پژوهش‌های فرهنگی.
    26.  منظور، داود، و یادی‌پور، مهدی (1387). سرمایة اجتماعی، توسعة اجتماعی و اقتصادی. راهبرد، شمارة 15، صفحات 162- 140.
    27.  موسوی نقابی، سید مجتبی، نظری، محسن، حسنقلی‌پور، طهمورث، سلیمانی، غلامرضا، و عباسیان، عزت‌الله (1394). طراحی مدل شبکه‌سازی فعالیت‌های بازاریابی بنگاه‌های فعال در خوشه‌های صنعتی ایران. فصل‌نامة علوم مدیریت ایران، سال 10، شمارة  37،  صفحات 77- 51.
    28.  نیومن، ویلیام لارنس (1393). شیوه‌های پژوهش اجتماعی: رویکردهای کیفی و کمی. ترجمة حسن دانایی‌فرد و حسین کاظمی، جلد اول، چاپ سوم، تهران: مؤسسة کتاب مهربان نشر.
      1.  Birks, M., & Mills, J. (2011). Grounded theory: A practical guide, California: Sage.
      2.  Creswell, J. (2007). Qualitative inquiry & research design-choosing among five approaches. California: Sage.
      3.  Flint, D., Gammelgaard, B., Manuj, I., & Pohlen, T. (2012). A reviewer's guide to the grounded theory methodology in logistics and supply chain management research. International Journal of Physical Distribution & Logistics Management, 42(8/9), 784-803.
      4. 32.  Fukuyama, F. (1999). Social capital and civil society: generation reform. Conference on Second external Pubs/ft/seminar/1999/reforms/fukuyama.htm/www.imf.org
      5.  Hood, J., Bryant, A., & Charmaz, K. (2007). Orthodoxy vs. power: The defining traits of grounded theory. The Sage handbook of grounded theory, 151-164.
      6.   MCFerran, K. S., & Saarikallio, S. (2014). Depending on music to feel better: Being conscious of responsibility when appropriating the power of music. The Arts in Psychotherapy, 41(1), 89-97.
      7.  Miller, D., & Salkind, N. (2002). Handbook of research design and social measurement, USA: Sage.
      8.   Oktay, J. (2012). Grounded theory. Oxford: Oxford University Press.
      9.  Storberg, J. (2002). The evolution of capital theory: a critique of a theory of social capital and implications for HRD. Human Resource Development Review, 1, 409- 468.
      10.  Strauss, A., & Corbin, J., (1998). Basics of qualitative research: Techniques and procedures for developing grounded theory. USA: Sage.
      11.  Suddaby, R. (2006). From the editors: What grounded theory is not. Academy of Management Journal, 49(4), 633-642.
      12.  Wagner, S., Lukassen, P. & Mahlendorf, M. (2010). Misused and missed use Grounded Theory and Objective Hermeneutics as methods for research in industrial marketing. Industrial Marketing Management, 39(1), 5-15.