تأثیر عدالت سازمانی بر ارتقای سرمایۀ اجتماعی با میانجی‌گری شایسته‌سالاری در سازمان

نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار، دانشکده مدیریت، دانشگاه علوم و فنون هوایی شهید ستاری، تهران، ایران

2 استادیار، دانشکدۀ مدیریت، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران

چکیده

اهمیت سرمایة اجتماعی به‌ اندازه‌ای است که از آن به‌عنوان عامل تسهیل‌کنندة همة فعالیت‌های اجتماعی یاد می‌شود. از این رو، در پژوهش‌های زیادی به شناخت عوامل ایجادکنندة آن پرداخته شده است. بر این اساس، پژوهش حاضر به بررسی تأثیر عدالت سازمانی بر ارتقای سرمایة اجتماعی با نقش میانجی شایسته‌سالاری در سازمان می‌پردازد. تحقیق حاضر از نظر هدف، کاربردی و از نظر نحوة اجرا، تحقیقی توصیفی- همبستگی است. جامعه‏ی آماری تحقیق شامل 500 نفر از کارکنان مدیریت اکتشاف شرکت ملی نفت ایران است که براساس جدول مورگان و با روش نمونه‌گیری تصادفی طبقه‌ای، 218 نفر به‌عنوان نمونه انتخاب شدند. ابزار پژوهش سه پرسشنامة استاندارد سرمایة اجتماعی ناپاهیت و گوشال (1998)، عدالت سازمانی مورمن و نیهوف (1993) و پرسشنامة محقق‌ساختة شایسته‌سالاری بود. روایی محتوای پرسشنامه‌ها براساس نظرات تخصصی استادان و خبرگان و پایایی آن‌ها نیز با محاسبة ضریب آلفای کرونباخ تأیید شد. نتایج تحلیل داده‌ها با روش مدل‌سازی معادلات ساختاری نشان داد عدالت سازمانی از طریق سرمایة اجتماعی بر شایسته‌سالاری تأثیر می‌گذارد. همچنین، تأثیر مستقیم عدالت سازمانی بر ارتقای سرمایة اجتماعی برابر با 39/0 و تأثیر غیرمستقیم آن به‌واسطة متغیر میانجی شایسته‌سالاری برابر با 5/0 است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


  1. ابطحی، سید حسین، و عبد صبور، فریدون (1389). شایسته‌سالاری. تهران: آزاد مهر.

2. احمدی، علی‌اکبر، و فیض‌آبادی، حوریه (1390). بررسی ارتقای سرمایة اجتماعی بر بهبود عملکرد سازمان (نمونة موردی: سازمان‌های ستادی شهرداری تهران). فصل‌نامة مدیریت دولتی، سال 3، شمارة 6، صفحات 54-35.

  1. اسماعیلی گیوی، محمدرضا (1387). کارکردهای درون‌سازمانی و برون‌سازمانی عدالت. فصل‌نامة برداشت دوم، سال 5، شمارة 8، صفحات 230-201.

4. ایمانی، جواد، و شایان جهرمی، شاپور امین (1392). رابطة بین عدالت سازمانی با تعهد سازمانی و رضایت شغلی در بین مدارس استثنایی استان هرمزگان. نوآوری‌های مدیریت آموزشی، سال 8، شمارة 2، صفحات 39-25.

5. بابادی، معصومه (1388). بررسی رابطة بین شایسته‌سالاری و عدالت سازمانی مدیران دانشگاه اصفهان و دانشگاه علوم پزشکی اصفهان در سال تحصیلی 88-1387. پایان‌نامة کارشناسی‌ارشد، دانشگاه اصفهان، دانشکدة روان‌شناسی و علوم تربیتی.

6. بیک‌زاده، جعفر، و فرزانه، عاطفه (1390). عدالت سازمانی نگرش نوین برای دستیابی به سرمایة اجتماعی. نشریة کار و جامعه، شمارة 137، صفحات 8-1.

  1. 7.  امیرخانی، طیبه، و پورعزت، علی­اصغر (1387). تأملی بر امکان توسعة سرمایة ­اجتماعی در پرتو عدالت سازمانی در سازمان‌های دولتی. نشریة مدیریت دولتی، دورة 1، شمارة 1، صفحات 32-19.
  2. تسلیمی، محمدسعید، منوریان، عباس، و آشنا، مصطفی (1385). رابطة سرمایة اجتماعی و کارآفرینی درون سازمانی. فرهنگ مدیریت، سال 4، شمارة 14، صفحات 56-27.
  3. چاووشینی، رسول، و نقش‌بندی، ماریا (1393). بررسی رابطة عدالت سازمانی و سرمایه‌های اجتماعی کارکنان در شرکت توزیع برق استان کردستان. مدیریت سرمایة اجتماعی، دورة 1، شمارة 2، صفحات 264-247.

10.خیری، سمانه (1388). بررسی نظرات کارکنان شرکت توزیع نیروی برق غرب مازندران دربارة تأثیر متغیرهای تأثیرگذار بر سرمایة اجتماعی. پایان‌نامة کارشناسی‌ارشد، دانشگاه پیام نور، تهران.

11.درودی، هما، و شهریاری، سمیه (1390). بررسی رابطة‌ بین عدالت سازمانی و سرمایة اجتماعی در شرکت مخابرات شهرستان میانه. مطالعات جامعه‌شناسی، دورة 3، شمارة 11، صفحات 116-105.

12.دهقانان، حامد (1386‌). مدیریت بر مبنای شایستگی (ضرورت‌ها و راهکارها). مجلة مجلس و پژوهش، سال 13، شمارة 53، صفحات 151-117.

13.سید باقری، سید کاظم (1396). نقش شایسته‌سالاری در عدالت سیاسی و انعکاس آن در الگوی اسلامی- ایرانی پیشرفت. سیاست متعالیه، سال 5، شمارة 19، صفحات 22-7.

14.ربیعی، علی، و صادق‌زاده، حکیمه (1390). بررسی رابطة سرمایة اجتماعی و کارآفرینی. رفاه اجتماعی، شمارة 41، صفحات 222-191.

15.رحیمی کلور، حسین، و الیکی، فهیمه (1395). عدالت و شایسته‌سالاری از دیدگاه قرآن و نهج‌البلاغه، اولینکنفرانسبین‌المللیمطالعاتاجتماعیفرهنگیوپژوهشدینی، رشت، 30 اردیبهشت‌ماه 1395.

16.رضائی، روح‌الله، و درینی، روح‌الله (1392). بررسی نقش مؤلفه‌های سرمایة اجتماعی در کارآفرینی سازمانی در سازمان جهاد کشاورزی. مدیریت دولتی، دورة 5، شمارة 3، صفحات 62-43.

17.فقیهی، ابوالفضل، و فیضی، طاهره (1384). سرمایة ­اجتماعی در سازمان. پیک نور، دورة 3، شمارة 11، صفحات 40-34.

18.کوهی، سعید، و پورامینی، زهرا (1394). رابطة بین عدالت سازمانی با سرمایة اجتماعی کارکنان، مطالعة موردی: بانک تجارت استان ‌اردبیل. کنفرانس ملی آموزش و توسعة منابع انسانی، اردبیل، مؤسسة حامیان زیست‌اندیش محیط آرمانی. 

  1. گلکار، بهزاد، و ناصحی‌فر، وحید (1381). مروری بر مفاهیم شایسته‌سالاری. توسعة مدیریت، دورة 39، صفحات 10-6.

20.لکزایی، صدیقه (1389). رویکردی دینی به مناسبات عدالت‎ و کارآمدی نظام سیاسی. مطالعات قرآن و حدیث، دورة 3، شمارة 6، صفحات 70-49.

20.محرم‌زاده، مهرداد، کاشف، میرمحمد، و بهنوش، شیما (1389). ارتباط سرمایة اجتماعی و کارآفرینی سازمانی در ادارة کل تربیت بدنی استان آذربایجان غربی. پژوهش در علوم ورزشی، سال 7، شمارة 1 (پیاپی 26)، صفحات 134-119.

21.مصطفایی، ناهید، و صمدی، مهران (1395). مطالعة رابطة میزان مهارت‌های ارتباطی مدیران و ادراک عدالت سازمانی با رضایت شغلی در بین کارکنان دانشگاه صنعتی سهند تبریز. مطالعات جامعه‌شناسی، دورة 8، شمارة 31، صفحات 122-105.

22.مشکینی، ابوالفضل، رضاعلی، منصور، و رضایی، میثم (1396). تحلیلی بر برنامه‌ریزی و رابطۀ میان عدالت شهری و سرمایة اجتماعی در محله‌های شهر فردوسیه – شهرستان شهریار. برنامه‌ریزی شهری، دورة 8، شمارة 31، صفحات 186-165.

23.منشدی، وفا (1390). تحلیل میزان شایسته‌سالاری کارکنان شرکت ملی حفاری اهواز. پایان‌نامة کارشناسی‌ارشد دانشگاه اصفهان دانشکده علوم اداری و اقتصاد.

24.نصر اصفهانی، علی، شعبانی نفت چالی، جواد، و خزایی پول، جواد (1392). بررسی تأثیر عدالت سازمانی ادراک‌شده بر میزان سرمایة اجتماعی کارکنان؛ مورد مطالعه شبکة بهداشت و درمان شهرستان نوشهر. جامعه‌شناسی کاربردی، سال 24، شمارة 50، صفحات 184-165.

22.نصر اصفهانی، مهدی، و نصر اصفهانی، علی (1389). شایسته‌سالاری در مدیریت جامعه با تأکید بر اندیشه‌های سیاسی امام علی (ع). معرفت سیاسی، سال 2، شمارة 2، صفحات 160-141.

 

23.عسکری زیارتی، کبری (1391). بررسی رابطة بین ادراک کارکنان از میزان شیوع شایسته‌سالاری و عدالت ‌سازمانی در دانشگاه‌های شهر گرگان. پایان‌نامة کارشناسی‌ارشد، دانشگاه شیراز، دانشکدة علوم تربیتی و روان‌شناسی.

24.یعقوبی، مریم، سقاییان‌نژاد اصفهانی، سکینه، گرجی حسن، ابوالقاسم، نوروزی، محسن، و رضایی، فاطمه (1388). رابطة عدالت سازمانی با رضایت شغلی و تعهد سازمانی در بین کارکنان بیمارستان‌های منتخب دانشگاه علوم پزشکی اصفهان. مجلة مدیریت سلامت، دورة 2، شمارة 25، صفحات 32-25.

  1. Akbari, P., & Baharestan, O. (2013). The analysis of the impact of information technology and social capital on entrepreneurial orientation in Iran pharmaceutical industry (Case study: Alborz Drug Company). International Journal of Management and Business, 3(3),215-232.
  2. Amintojjar, K., Shekari, Gh. A., & Zabihi, M. R. (2015). The effect of social capital on organizational citizenship behavior: A case study of employees in Mashhad Municipality. International Journal of Organizational Leadership, 4, 144-153.
  3. Asghari Aghdam, B., & Mohammadi, H. (2014). The relationship between organizational justice and social capital of staff education organization of Miyaneh City. Applied Mathematics in Engineering, Management and Technology, 2(6), 300-308.
  4. Barekat, G., Gilanvand, A. (2018). Valuating the relationship between social capital and organizational justice from the perspective of employees of Ahvaz Jundishapur University of Medical Sciences in Southwest of Iran. Indo American Journal of Pharmaceutical Sciences, 4(11), 3960-3966.
  5. Beviá, C., & Corchón, L. C. (2016). Growth in Illyria: The role of meritocracy in the Accumulation of human capital. Mathematical Social Sciences, 90, 182-190.
  6. Bolino, M., Turnley, W., & Bloodgood, J. (2002). Citizenship behavior and the creation of social capital in organizations. Academy of Management Review, 27(4), 505- 522.

31. Brooks, K., & Muyia Nafukho, F. (2006). Human resource development, social capital, emotional intelligence: Any link to productivity?. Journal of European Industrial Training, 30(2), 117-128.

32. Chua, V. (2010). Social capital and inequality in Singapore. Doctoral Dissertation, Department of Sociology, University of Toronto.

33. Cohen- charash, Y., & Spector, P. E. (2001). The Role of justice in organizations: A meta– analysis. Organizational Behavior and Human Decision Processes, 86(2), 278-321.

34. Comi, A., Fotia, L., & Domenico, R., (2014). Improving the social capital of trust-based competitive Multi-Agent Systems by introducing meritocracy. Computer Science and Information Systems (FedCSIS) Conference, Warsaw, Poland.

35. DeConinck, J. B. (2010). The effect of organizational justice, perceived organizational support, and perceived supervisor support on marketing employees' level of trust. Journal of Business Research, 63(12), 1349-1355.

  1. 36.  Giarelli, J. M., & Webb, R. B. (1980).Higher education, meritocracy and distributive justice.Educa Tzonal Studies,11, 221-238.

37. Gilliland, S., Steiner, D., & Skarlicki, D. (2008). Justice, morality, and social responsibility, Greenwich, United States, Information Age Publishing.

38. Ghofrani, M. (2012). The impact of perceived organizational justice on the social capital of Youth and Sports Office staff in Isfahan Province. Advances in Environmental Biology, 6(5), 1725-1730

39. HeeMin, K., & Glenn, R. P. (2000). When meritocracies fail. Department of Political Science, Florida State University, Tallahassee FL 32306-2049, USA.

40. Hong C., & Vincent K. (2010). Social Capital and Inequality in Singapore, A thesis for the degree of Doctor of Philosophy, Department of Sociology University of Toronto.

41. Leow, K. L., & Kok, W. K. (2009). Organizational commitment: The study of organizational justice and Leader Member Exchange (LMX) among auditors in Malaysia. International Journal of Business and Information, 4(2), 161-198.

42. Molaeifar, H., Aghaei, A., & Saeidi, P. (2013). An investigation relationship between organizational justice and organizational citizenship behavior, and intent to leave job. International Journal of Basic Sciences & Applied Research, 2(3), 257-260.

43. Nahapiet, J., & Ghoshal, S. (1998). Social capital, intellectual capital and the organizational advantage. Academy of Management Review, 23(2), 242-266.

44. Poole, W. L. (2007). Organizational justice as a framework for understanding union management relations in education. Canadian Journal of Education, 30(3), 725-748.

45. Putnam, R. D. (2000). Democracies in flux, the evolution of social capital in contemporary society. London: Oxford University Press.

46. Rajabi, A., & Najafzadeh, M. R. (2015). The relationship between organizational justice and organizational commitment of physical education teachers of Tabriz. International Journal of Basic Sciences & Applied Research, 4(5), 255-259.

47. Saadati, M., Saadati, A., Asghari, A., Golkhatmi Bidgoli, M., Ghodsi, A., & Golkhatmi Bidgoli, A. (2016). The relationship between perceived organizational Justice, organizational commitment and job satisfaction. Health, Spirituality and Medical Ethics, 3(1), 10-17.

48. Sabatini, F. (2005). Does social capital Improve labor productivity in small and medium enterprises, forthcoming. International Journal of Management and Decision Making, 9(5), 454-480.

  1. Sealy, R. (2010). Changing perceptions of meritocracy in senior women’s careers. Gender in Management: An International Journal, 25(3), 184-197.
  2. Williamson, K., & Williams, K. J. (2011). Organizational justice, trust and perceptions of fairness in the implementation of agenda for change. Radiography, 17(1), 61-66.