بررسی نقش تعاونی‌ها در بازتولید سرمایة اجتماعی و ارتباط آن با بهره ‏وری

نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

1 گروه علوم اجتماعی، دانشکدة ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه فردوسی، مشهد، ایران

2 گروه تاریخ، دانشکدة ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه فردوسی، مشهد، ایران

چکیده

هدف مطالعة حاضر بررسی نقش تعاونی‌ها در بازتولید سرمایة اجتماعی و تأثیر آن بر بهره‏وری اعضای تعاونی در جامعه است. برای این منظور وضعیت سرمایة اجتماعی قبل و بعد از عضویت در تعاونی و همچنین بهره‌وری 340 نفر از اعضای 85 شرکت تعاونی فعال شهرستان بجنورد با روش پیمایشی بررسی شد. در این مطالعه جهت سنجش سرمایة اجتماعی از چارچوب سنجشی اسپلبرگ با 9 بعد و برای سنجش بهره‌وری اعضای تعاونی‌ها از چارچوب سنجشی هرسی و گلداسمیت با 7 بعد استفاده شد. یافته‌های تحقیق نشان داد بعد از عضویت در تعاونی همة ابعاد سرمایة اجتماعی افزایش یافته، به گونه‌ای که سرمایة اجتماعی کل پاسخگویان 3/18 درصد رشد داشته است. همچنین 6/90 درصد پاسخگویان بعد از عضویت با افزایش سرمایة اجتماعی روبه‌رو بوده‌اند. علاوه بر این یافته‏ها، نتایج نشان داد هر قدر عضو در سمت‌های مدیریتی فعال‌تر حضور داشته باشد سرمایة اجتماعی بالاتری دارد. در خصوص ارتباط بین سرمایة اجتماعی با میزان بهره‏وری، نتایج تحقیق حاکی از این است که هر چه سرمایة اجتماعی اعضا بالاتر باشد میزان بهره‏وری آنان نیز بیشتر است. به عبارتی، متغیر اقتصادی بهره‏وری متأثر از شرایط اجتماعی از جمله سرمایة اجتماعی اعضاست.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


احمدی فیروزجایی، علی؛ صدیقی، حسن و محمدی، محمدعلی (1385). مقایسة مؤلفه‌های سرمایة اجتماعی کشاورزان عضو و غیر عضو تعاونی‌های تولید روستایی. رفاه اجتماعی، دورة 6، شمارة 23، 93 ـ 111.
امیری، حسین؛ نجفی‌نژاد، محمود؛ موسوی، سیده محدثه و حسنی، محمدحسین (1399). جریانی از سرمایة اجتماعی و عوامل مؤثر بر آن در ایران. برنامه‌ریزی رفاه و توسعة اجتماعی، شمارة 43، 89 ـ 124.
امینی، علی‌رضا (1388). تحلیل نقش مؤلفه‌های اقتصادی سرمایة اجتماعی در ارتقای بهره‌وری کل عوامل در اقتصاد ایران. علوم اقتصادی، سال دوم، شمارة 8، 53 ـ 78.
ـــــــــ (1390). تحلیل نقش مؤلفه‌های نمادی سرمایة اجتماعی در ارتقای بهره‌وری نیروی کار؛ مطالعة موردی: کشورهای در حال توسعة منتخب. علوم اقتصادی، سال پنجم، شمارة 16، 63 ـ 90.
بختیاری، صادق (1393). تحلیلی از بهره‌وری نیروی کار در بخش تعاونی؛ مطالعة موردی: تعاونی‌های استان یزد. فرایند مدیریت توسعه، دورة 27، شمارة 3، 45 ـ 73.
پوتنام، رابرت (1380). دموکراسی و سنت‌های مدنی. مترجم: محمدتقی دلفروز. تهران: دفتر مطالعات سیاسی وزارت کشور.
ترابی، پردیس؛ حیدری، علی‌قلی و قلی‌نیا، محمدجواد (1389). بررسی میزان تأثیر مؤلفه‌های سرمایة اجتماعی در عملکرد شرکت‌های تعاونی؛ مطالعة موردی: تعاونی‌های دام و طیور در شهرستان مشهد. تعاون و کشاورزی، دورة جدید، شمارة 2، 1 ـ 20.
چلبی، مسعود (1375). جامعه‌شناسی نظم: تشریح نظری نظم اجتماعی. تهران: نی.
رجبی‌فرجاد، حاجیه و پورهاشمی خشکناب، سید حسین (1395). سنجش تأثیر فناوری اطلاعات بر بهره‌وری کارکنان. مدیریت منابع در نیروی انتظامی، شمارة 13، 169 ـ 194.
زارع، محمدعلی و اسلامی، علی‌رضا (1397). مقایسة مؤلفه‌های سرمایة اجتماعی جنگل‌نشینان عضو و غیر عضو تعاونی‌های جنگل‌نشین در شهرستان سیاهکل. مدیریت و توسعة کشاورزی، دورة 8، شمارة 4، 553 ـ 564.
سوئدبرگ، ریچارد (1391). منفعت طلبی و ساختار اجتماعی: مباحثی در جامعه‌شناسی اقتصادی. مترجم: علی‌اصغر سعیدی. تهران: لوح فکر.
شریفیان ثانی، مریم (1380). سرمایة اجتماعی: مفاهیم اصلی و چارچوب نظری. رفاه اجتماعی، دورة اول، شمارة 2، 5 ـ 18.
طاهری، شهنام (1384). بهره‌وری و تجزیه‌وتحلیل آن در سازمان‌ها (مدیریت بهره‌وری فراگیر). هستان.
علی‌پور، حسین (1392). بررسی تأثیر سرمایة اجتماعی بر بهره‌وری نیروی انسانی صنایع کوچک و متوسط استان اردبیل. مطالعات علوم اجتماعی ایران، سال دهم، شمارة 37، 121 ـ 148.
فوکویاما، فرانسیس (1379). پایان نظم بررسی سرمایة اجتماعی و حفظ آن. مترجم: غلام‌عباس توسلی. تهران: جامعة ایرانیان.
ملاحسنی، حسین (1381). بررسی رابطة بین میزان سرمایة اجتماعی و نوع دین‌داری بین دانش‌آموزان سال سوم دبیرستان در استان گلستان (علی‌آباد گنبد) در سال 1381. پایان‌نامة کارشناسی‌ارشد. دانشگاه تربیت مدرس. دانشکده علوم انسانی.
نیکچه فراهانی، حمید و نظری، غلام‌رضا (1387). نقش سرمایة اجتماعی در بهره‌وری نیروی کار. تدبیر، شمارة 202، 43 ـ 48.
وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی (1398). آمارنامة وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی سال 1397. مرکز آمار و اطلاعات راهبردی، تهران.
Ahmadi Firouzjaei, A., Siddiqi, H., & Mohammadi, M.A. (2006). Comparison of the components of social capital of farmers who are members and non-members of rural production cooperatives. Social Welfare Magazine, Vol. 6, No. 23, 93-111. (in Persian)
Alipour, H. (2013). Investigating the impact of social capital on the productivity of human resources in small and medium industries in Ardabil province. Iranian Social Science Studies, 10th year, No. 37, 121-148. (in Persian)
Amini, A.R. (2009). Analysis of the role of economic components of social capital in promoting the productivity of the total factors in Iran's economy. Economic Sciences Quarterly, second year, No. 8, 53-78. (in Persian)
-------------. (2011). Analyzing the role of symbolic components of social capital in improving labor productivity: a case study of selected developing countries. Economic Sciences Quarterly, 5th year, No. 16, 63-90. (in Persian)
Amiri, H., Najafinejad, M., Mousavi, S. M., & Hosni, M.H. (2020). A flow of social capital and factors affecting it in Iran. Journal of Social Welfare and Development Planning, No. 43, 89-124. (in Persian)
Bakhtiari, S. (2014). An analysis of labor productivity in the cooperative sector: a case study of cooperatives in Yazd province. Development Management Process, Vol. 27, No. 3, 45-73. (in Persian)
Carpenter, J., Daniere, A. G., & Takahashi, L. M. (2004). Cooperation, trust, and social capital in Southeast Asian urban slums. Journal of Economic Behavior & Organization, 55, issue 4, 533-551.
Catherine, M. (2005). Social Capital and Cooperation In Central and Eastern Europe: A Theoretical Perspective. ICAR Discussion Paper 9.
Chalabi, M. (1996). Sociology of order: theoretical description of social order. Tehran: Ney publication. (in Persian)
Chloupkova, J., Svendsen, G. L. H., & Svendsen, G. T. (2003). Building and destroying social capital: The case of cooperative movements in Denmar k and Poland, Agr. Hum. Values, 20, 241–252, 43.
Coleman, J. C. (1990). Foundations of Social Theory. Cambridge, Mass.: Harvard University Press.
Dobrohoczki, R. (2006). Cooperatives as Social Policy Means for Creating Social Cohesion in Communities. Journal of Rural Cooperation, 34, issue 2.
Dobrohoczki, R. (2006). Cooperatives as Social Policy Means for Creating Social Cohesion in Communities. Journal of Rural Cooperation, 34, issue 2.
Field, J. (2003). Civic engagement and lifelong learning: Survey findings on social capital and attitudes towards learning. Studies in the Education of Adults, Vol. 35, No. 2, 142-156 (15).
Fine, B. (2001). Social Capital versus Social Theory: Political Economy and Social Science at the Turn of the Millennium. London: Routledge.
Fukuyama, F. (2000). The end of the order of checking social capital and maintaining it. Translated by Gholam-Abbas Tavasli. Tehran: Jamia Iranian Publishing House. (in Persian)
Heilbrunn, S. (2005). Entrepreneurship, social capital and community development: The case of the Israeli kibbutz. Journal of Rural Cooperation, Vol. 33, No. 2, 111-126.
Hong, G. & Thomas, L. S. (2007). Social Capital in Agricultural Cooperatives: Application and Measurement. available at: www.usaskstudies.coop/socialeconomy/files/congress07/hong_sporleder.pdf .
Huang, F. (2007). Building Social Trust: A Human-Capital Approach. Journal of Institutional and Theoretical Economics (JITE), 163, issue 4, 552-573.
Jonathan, H. T. (1999). The formation of social capital. In: Dasgupta, P. and Serageldin, I. (eds), Social Capital. A Multifaceted Perspective, The World Bank, Washington D.C.
Karakas, C. (2019). Cooperatives: Characteristics, activities, status, challenges, Briefing 635541, European Parliamentary Research Service, Brussels.
Kustepeli, Y., Gulcan, Y., Yercan, M., & Yıldırım, B. (2020). The role of agricultural development cooperatives in establishing social capital. The Annals of Regional Science, 1-24.
Liang, Q., Huang, Z., Lu, H., & Wang, X. (2015). Social capital, member participation, and cooperative performance: Evidence from China’s Zhejiang. International Food and Agribusiness Management Review, 18 (1030-2016-83053), 49-77.
Lindstrom, M., Merlo, J., & Ostergren, P. (2003). Social capital and sense of insecurity in the neighbour hood: a population-based multilevel analysis in Malmo, Sweden, Social Science & Medicine, 56: 1111-1120.
Lippert, Steffen and Spagnolo, Giancarlo, Networks of Relations and Social Capital (2005). SSE/EFI Economics and Finance Working Paper. No. 570. Available at SSRN: http://ssrn.com/abstract=716522.
Ministry of Cooperatives, Labor and Social Welfare (2019). Statistics of Ministry of Cooperatives, Labor and Social Welfare in 2017, Strategic Information and Statistics Center, Tehran. (in Persian)
Mullahsani, H. (2002). Investigating the relationship between the amount of social capital and the type of religiosity among third-year high school students in Golestan province (Aliabad Gonbad) in 2002. Master's thesis. Tarbiat Modares University. Faculty of Humanities. (in Persian).
Nikche Farahani, H. & Nazari, Gh.R. (2008). The role of social capital in labor productivity. Tadbir Magazine, No. 202, 43-48. (in Persian)
Paxton, P. (2002). Social Capital and Democracy: An Interdependent Relationship. American Sociological Review 67:254-277.
Putnam, R. (2001). Democracy and Civil Traditions. translated by: Mohammad-Taghi Delfrooz. Tehran: Political Studies Office of the Ministry of Interior. (in Persian)
Rajabi Farjad, H. & Porhashmi Khokhnab, S. H. (2016). Measuring the impact of information technology on employee productivity. Resource Management in the Police Force, No. 13, 169-194. (in Persian)
Rosenfeld, R., Baumer, E. P., & Messner, S. F. (2001). Social capital and homicide. Social Forces, 80(1), 283-310.‏
 Saz-Gil, I., Bretos, I., & Díaz-Foncea, M. (2021). Cooperatives and social capital: A narrative literature review and directions for future research. Sustainability, 13(2), 534.
Sharifian Thani, M. (2001). Social Capital: Main Concepts and Theoretical Framework. Social Welfare Journal, Vol. 1, No. 2, 5-18. (in Persian)
Simmel, G. (1971). On individuality and social forms (Vol. 1907). Chicago: University of Chicago Press.
Spagnolo, G. (1999). Social Relations and Cooperation in Organizations. Available at SSRN: http://ssrn.com/abstract=142988 or doi:10.2139/ssrn.142988.
Spellerberg, A. (2001). Framework for the measurement of social capital in New Zealand. Research and Analytical Report 2001#14. Wellington, Statistics New Zealand.
Swedenberg, R. & Granwater, M. (2016). Economic Sociology; Social construction and economic action. translated by Ali-Asghar Saeedi. Tehran: Tisa Publications. (in Persian)
Taheri, Sh. (2005). Productivity and its analysis in organizations (Comprehensive Productivity Management). Hestan. (in Persian)
Turabi, C., Heydari, A.Q., & Qolinia, M.J. (2010). Investigating the effect of social capital components on the performance of cooperative companies, a case study of livestock and poultry cooperatives in Mashhad city. Cooperative and Agricultural Journal, new period, No. 2, 1-20. (in Persian)
Vega-Redondo, Fernando, Building Up Social Capital in a Changing World: A Network Approach (2003). FEEM Working Paper No. 53.2003. Available at SSRN: http://ssrn.com/abstract=428023 or doi:10.2139/ssrn.428023.
Zare, M.A. & Eslami, A.R. (2018). Comparison of social capital components of forest dwellers who are members and non-members of forest dwellers cooperatives in Siahkal city. International Journal of Agricultural Management and Development, Vol. 8, No. 4, 553-564. (in Persian)