تأثیر کارکنان نامرئی بر ایجاد مسمومیت سازمانی با تعدیلگری سرمایة اجتماعی

نوع مقاله : پژوهشی

نویسنده

گروه مدیریت، دانشکدة مدیریت دانشگاه علوم دریایی امام خمینی(ره)، نوشهر، ایران

چکیده

یکی از بحران‌های اساسی سازمان‌ها در عصر حاضر حضور کم‌رنگ و کم‌کاری کارکنان تحت عنوان کارکنان نامرئی است که سرایت این پدیده در کنار کم‌وکاستی‌های ذاتی سازمان‌های دولتی منجر به ایجاد جوّی متشنج و مسموم در سازمان می‌شود. سازمان‌ها برای مواجهه با این پدیده می‌توانند از مفهوم سرمایة اجتماعی استفاده کنند. پژوهش حاضر با هدف تعدیل رابطة کارکنان نامرئی در ایجاد مسمومیت سازمانی، با تأکید بر متغیر سرمایة اجتماعی، تحقیقی کاربردی است که با روش توصیفی‌ـ همبستگی انجام شده است. جامعة آماری پژوهش کارکنان سازمان‌های دولتی استان مازندران بودند که تعداد 230 نفر به روش نمونه‌گیری تصادفی خوشه‌ای انتخاب شدند. داده‌ها به وسیلة پرسشنامه جمع‌آوری شد و پایایی (با محاسبة آلفای کرونباخ و پایایی ترکیبی) و روایی به صورت صوری و همگرا تأیید شد. برای تحلیل داده‌ها از اطلاعات جمعیت‌شناختی (آمار توصیفی) و در بخش استنباطی نیز برای تحلیل داده‌ها از نرم‌افزار spss و pls3 استفاده شد. نتایج تحقیق حاکی از آن بود که رفتارهای کارکنان نامرئی بر ایجاد مسمومیت سازمانی تأثیر می‌گذارد و متغیر سرمایة اجتماعی این رابطه را تعدیل می‌کند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


آبیاغی اصفهانی، سعید؛ سبک‌رو، مهدی؛ برزگرلو، مهین واعظمی، محمدمهدی (1396). تأثیر سرمایة اجتماعی بر سلامت سازمانی در سازمان‌های دولتی. مدیریت سرمایة اجتماعی، دورة 4، شمارة 2، 199 ـ 220.
آذر، عادل؛ غلام‌زاده، رسول و قنواتی، مهدی (1391). مدل‌سازی مسیری ساختاری در مدیریت. تهران: نگاه دانش.
بنی‌هاشمی، سید علی و بنی‌هاشمی، سید حسن (1400). نقش میانجیگری تعهد سازمانی در تأثیر ذهنیت فلسفی و هوش معنوی بر خلاقیت کارکنان. توسعة مدیریت منابع انسانی و پشتیبانی، شمارة 16، 23 ـ 54.
پوررستمی، حامد (1399). نظریة سرمایة اجتماعی امامت‌محور با تکیه بر آموزه‌های شیعه. مدیریت سرمایة اجتماعی، دورة 7، شماره 4، 272 ـ 296.
توکلی، عبدالله و معتمدی گلوگاهی، فاطمه (1399). تأثیر سرمایة اجتماعی بر نوآوری راهبردی با توجه به نقش تعدیلگر جوّ سازمانی نوآورانه. مدیریت سرمایة اجتماعی، دورة 7، شمارة 1، 87 ـ 109.
خلیلی، کرم (1397). تأثیر سبک رهبری زهرآگین (سمّی) بر بطالت اجتماعی با نقش میانجی زیرکاردرروی کارکنان (مورد مطالعه: شرکت پتروشیمی ایلام)». مدیریت منابع انسانی در صنعت نفت، سال 9، شمارة 36،137 ـ 158.
روستایی، سعیده (1394). جوّ مسموم سازمانی: مفهوم‌شناسی و سنجش. پایان‌نامة کارشناسی‌ارشد. دانشگاه ولی‌عصر رفسنجان.
زارع، امین؛ ابراهیمی، مسیح؛ سنجقی، محمدابراهیم و رمضانی، مجید (1396). شناسایی و رتبه‌بندی عوامل مؤثر بر ایجاد جوّ مسموم سازمانی به ‌عنوان پیشایند فرهنگ مسموم سازمانی. مطالعات رفتار سازمانی، دورة 6، شماره 1، 1 ـ 32.
زارع، فرجام؛ سپهوند، رضا؛ حکاک، محمد و موسوی، نجم‌الدین (1400). ارائة مدل رفتارهای مسموم مدیران. مطالعات رفتار سازمانی، سال 12، شمارة 47، 41 ـ 57.
ساکی‌زاده، عصمت‌الله (1393). بررسی علل و عوامل ترک کار نامرئی کارکنان. نگاه توسعه، شمارة 45، 19 ـ 20.
شایسته‌راد، امیر و چناری، وحید (1401). ارائة الگوی تبدیل کارکنان نامرئی به مرئی در بخش دولتی ایران. پژوهش‌های علوم مدیریت، سال 4، شمارة 11، 34 ـ 49.
شمسی، مراد و ابراهیمی، نسرین (1397). شناسایی عوامل مؤثر بر نامرئی شدن کارکنان در دانشگاه پیام نور استان خوزستان. روان‌شناسی اجتماعی، سال 12، شمارة 46، 47 ـ 59.
صارمی، علی‌رضا؛ موغلی، علی‌رضا؛ سرلک، محمدعلی و کمانی، محمدحسین (1398). ارائة مدل رفتارهای مسموم مدیران. مطالعات رفتار سازمانی، سال 8، شمارة 4، 175 ـ 203.
فلاح، محمدرضا (1398). ارائة چارچوبی برای بازتولید سرمایة اجتماعی با استفاده از رویکرد فراترکیب. مطالعات مدیریت (بهبود و تحول)، سال 28، شمارة 93، 161 ـ 203.
کاظمی، فضل الله؛ زارع، امین؛ سپهری، سعید و روستایی، سعیده (1396). جوّ مسموم سازمانی و تمایل به ترک شغل: تبیین نقش میانجیگر استرس شغلی و فرسودگی شغلی. زن و جامعه، سال 4، شمارة 8، 75 ـ 97.
محمدیاری، زهره؛ سپهوند، رضا؛ وحدتی، حجت و موسوی، نجم‌الدین (1397). نقش کارکنان نامرئی بر تنبلی سازمانی در سازمان‌های دولتی تهران. پژوهش‌های مدیریت منابع انسانی دانشگاه جامع امام حسین(ع)، سال 10، شمارة 1، 51 ـ 75.
مصری، مهران؛ غفارزاده، مریم و پناهی، بلال (1394). بررسی تأثیر چابکی رهبری منابع انسانی بر کاهش پدیدة کارکنان نامرئی با میانجیگری تسهیم دانش. مدیریت توسعة منابع انسانی و پشتیبانی، شمارة 3، 22 ـ 45.
یوسف‌زاده، سعید و کیاکجوری، داود (1394). بررسی رابطة مهارت‌های ارتباطی مدیران و سرمایة اجتماعی سازمان. مدیریت سرمایة اجتماعی، دورة 2، شمارة 1، 95 ـ 116.
Abiaghi, E., Sabkroo, M., Barzegarlu, M, & Vaezami, M. (2017). The effect of social capital on organizational health in government organizations. Social Capital Management Quarterly, Vol. 4, No. 2, 199-220. (in Persian)
Adel, A., Gholamzadeh, R., & Qanvati, M. (2012). Structural path modeling in management. Tehran: Negah Danesh. (in Persian)
Akgunduz, Y. & Eryilmaz, G. (2018). Does turnover intention mediate the effects of job insecurity and co-worker support on social loafing?. International Journal of Hospitality Management, 68, 41-49.
Analia, D, Syaukat, Y., Fauzi, A., & Rustiadi, E. (2020). The Impact of Social Capital on the Performance of Small Micro Enterprises. Journal Ekonomi Malaysia, 54(1), 81-96.
Applebaum, S. H. & Roy-Girard, D. (2007). Toxins in the workplace: affect on organizations and employee. Corporate Governance: The international journal of business in society, 7(1), 17-28.
Bani Hashemi, S. A. & Bani Hashemi, S. H. (2021). The mediating role of organizational commitment in the effect of philosophical mindset and spiritual intelligence on employees' creativity. Development of Human Resource Management and Support, Vol. 16, 23-54. (in Persian)
Bernardi, L., Klarner, A., & Von der Lippe, H. (2008). Job insecurity and the timing of parenthood: A comparison between Eastern and Western Germany. European Journal of Population/Revue Europeenne deDemograghic, 24(3), 287-313.
Carrillo Álvarez, E. & Riera Romaní, J. (2017). Measuring social capital: further insights. Gaceta Sanitaria, 31, 57–61.
Chamberlain, L. J. & Hodson, R. (2010). Toxic work environments: What helps and what hurts. Sociological Perspectives, 53(4), 455-477.
Chuang, S. C., Tu, C. J., Li, T. J., & Tsai, B. K. (2011). Social capital, cooperative performance, and future cooperation intention among recreational farm area owners inTaiwan. Social Behavior and Personality, 38 (10), 1409-1430.
Cohen-Charash, Y. & Spector, P. E. (2001). The role of justice in rganizations: A metaanalysis. Organizational behavior and human decision processes, 86(2), 278-321.
Coldwell, D. (2021). Toxic behavior in organizations and organizational entropy: a 4th industrial revolution phenomenon? SN Business and Economics, No. 1.
Cox, T. & Thomson, L. (2000). Chapter nine Organizational healthiness, work-related stress and employee health. Coping, health, and organizations, 177.
Doucet, O., Poitras, J., & Chênevert, D. (2015). The impacts of leadership on workplace conflicts. International Journal of Conflict Management, 20(4), 340-354.
Dyck, D. & Roithmayer, T. (2001). The toxic workplace is yoyr organization making workers sick. Journal of organizational behavior, 25(4), 73-91.
Fallah, M.R. (2019). Providing a Framework for the Reproduction of Social Capital Using a Hypertext Approach. Management Studies (Improvement and Transformation), Vol. 28, No. 93, 161-203. (in Persian)
Gannon, B. & Roberts, J. (2020). Social Capital: Exploring the Theory and Empirical Divide. Empirical Economics, 58, 899-919.
Gostick, A. & Elton, C. (2010). The invisible employee: Realizing the hidden potential in everyone. John Wiley & Sons Press.
Hawkins, D. (2005). Onsumer Behavior, Bulding Marketing Strategy. New York: Mcgraw-Hill Companies.
Hipp, L. & Christopher J. A. (2015). Laziness or liberation? Labor market policies and workers’ attitudes toward employment flexibility. International journal of social welfare, 26(4), 287-296.
Iqbal, Q. (2016). Organizational Politics, Transformational Leadership and Neglect in Banking Sector. International Journal of Management, Accounting and Economics, 3(10), 609-622.
Jang, Y. J., Zheng, T., & Bosselman, R. (2017). Top managers’ environmental values,leadership, and stakeholder engagement in promoting environmental sustainability inthe restaurant industry. International Journal of Hospitality Management, 63, 101-111.
Kasalak, G. (2019). Toxic behaviors in Workplace: Examining the Effects of the demographic factors on faculty members perceptions of organizational toxicity. International journal of Research in Education and science (IJRES), 5(1), 272_282.
Kasalakl, G. (2018). Toxic Behaviors in Workplace: Examining the Effects of the Demorgraphic Factors on Factulty Members Perceptions of Organizational Toxicity. International journal of Research in Education and Science, Published 28 November.
Kazemi, F.A., Zare, A., Sepehari, S, & Raushi, S. (2019). Poisonous organizational atmosphere and the desire to leave the job: explaining the mediating role of job stress and job burnout. Women and Society,  No. 8, 75-97. (in Persian)
Khalili, K. (2018). The effect of toxic leadership style on social unemployment with the mediating role of underwork on employees (case study: Ilam Petrochemical Company). Human Resource Management in the Oil Industry, Vol. 9, No. 36, 137-158. (in Persian)
Kucuk, O. & Demirtas, Z. (2021). The Intermediary Effect of Psychological Capital on the Relationship Between Toxic Leadership Behaviors of School Administrators and School Effectiveness. The Journal of Educational Reflection,Vol. 5, Issue 1.
Laužikas, M. & Dailydaitė, S. (2015). Impacts of social capital on transformation from efficiency to innovation-driven business. Journal of Business Economics and Management, 16(1), 37-51.
Lazarova, M. & Taylor, S. (2009). Boundary less careers, social capital, and knowledge management: Implications for organizational performance. Journal of Organizational Behavior, 30(1), 119-139.
Lipman-Blumen,J. (2006). The allure of toxic leaders: Why we fallow destructive bosses and corrupt politicians- and how we can survive them. Oxford University Press.
Masri, M., Ghafarzadeh, M., & Panahi, B. (2015). Investigating the effect of human resources leadership agility on reducing the phenomenon of invisible employees with the mediation of knowledge sharing. Human Resources Development Management and Support, Vol. 3, 22-45. (in Persian)
Mikiewicz, P. (2021). Social Capital and Education – An Attempt to Synthesize Conceptualization Arising from Various Theoretical Origins. Cogent Education, 8(1), 1-15.
Mohammad-Yari, Z., Sephovand, R., Vahdati, H, & Mousavi, S. N. (2018). The role of invisible employees on organizational laziness in government organizations. Human Resource Management Research, Year 10, No. 1,1-25. (in Persian)
Omar, A. T. & Ahmad, U. N. U. (2020). The Role of Toxic Leadership and Perceived Organizational Support on Academic Staff’s Psychological Distress. International Journal of Academic Research in Business and Social Sciences, 10(12), 958–980.
Peng, B., Tu, Y., & Wei, G. (2018). Governance of electronic waste recycling based on social capital embeddedness theory. Journal of Cleaner Production, 187, 29-36.
Plotnikov, A. I. (2021).Social Capital as the Basis of Intersectional Social Partnership. Geintec, 11(4), 4012-4019.
Poor-Rostami, H. (2020). Theory of Imamate-based social capital based on Shiite teachings. Social Capital Management, Vol. 7, No. 3, 272-296. (in Persian)
Probst, T. M. (2000). Wedded to the job: Moderating effects of job involvement on the consequences of job insecurity. Journal of occupational health sychology, 5(1), 63-73.
Rodrigo-Alarcón, J., García-Villaverde, P. M., Ruiz-Ortega, M. J., & Parra-Requena, G. (2018). From social capital to entrepreneurialorientation: Themediating role of dynamic capabilities. European Management Journal, 36(2),195-209.
Rostaee, S. (2015). Organizational poisonous atmosphere: conceptualization and measurement. Master's thesis of Vali Asr University of Rafsanjan. (in Persian)
Sakizadeh, I.A. (2014). Investigation of the causes and factors of invisible employees leaving work. Negah Tehsehseh Monthly, Vol. 45, 19-20. (in Persian)
Sarmi, A.R., Moghli, A.R., Sarlak, M.A., & Kamani,M.H. (2019). Presenting the toxic behavior model of managers. Organizational Behavior Studies, 8, Vol. 4, 175-203. (in Persian)
Seunghwan, M. & Hyungjun, S. (2016).Which type of social capital matters for building trust in government? Looking for a new type of social capital in the governance era. Journal of Sustainability, 8(322), 1-15.
Shaisheta-Rad, A. & Chenari, V. (2022). Presenting the model of transformation of invisible to visible employees in the public sector of Iran. Management Sciences Research,  No. 11, 34-49. (in Persian)
Shamsi, M. & Ebrahimi,N. (2018). Identifying factors affecting the invisibility of employees in Payam Noor University of Khuzestan province. Social Psychology,  No. 46, 47-59. (in Persian)
Tavakoli, A Motamedi Golugahi, F. (2020). The influence of social capital on strategic innovation according to the role of the moderator of innovative organizational climate. Social Capital Management, 7, No. 1, 87-109. (in Persian)
Tekin, OA.(2023). How does organizational toxicity affect depression? Moderated mediation model. Hnternational journal of environmental research and public health, 20(5), 3834.
Too, L. & Harvey, M. (2012). TOXIC workplaces: The negative interface between the physical and social environments. Journal of Corporate Real Estate, 14(4), 171-181.
van Rooij and Fine, Benjamin and Adam (2018). Toxic corporate culture: Assessing organizational Processes of Deviancy. administrativ sciences.
Whipple, J. M., Wiedmer, R., & Boyer, K. (2015). A dyadic investigation of collaborative competence, social capital, and performance in buyer–supplier relationships. Journal of Supply Chain Management, 51(2), 3-21.
Yeşil, S. & Doğan, I. F. (2019). Exploring the relationship between social capital, innovation capability and innovation. Innovation, 21(4), 506-532.
Yousefzadeh, S. & Kia-Kejouri, D. (2015). Investigating the relationship between managers' communication skills and the organization's social capital. Social Capital Management Quarterly, Vol. 2, No. 1, 95-116. (in Persian)
Zare, A, Ebrahimi, M, Sanjaghi, M.I, & Ramezani, M. (2017). Identification and ranking of factors affecting the creation of a toxic organizational atmosphere as a precursor to a toxic organizational culture. Organizational Behavior Studies, Vol. 1, 1-32. (in Persian)
Zare, F., Sephond, R., Hakak, M., & Mousavi, N. (2021). Presenting the toxic behavior model of managers. Organizational Behavior Studies,  No. 47, 41-57. (in Persian)