ارائه مدل آسیب‌شناسی سرمایه اجتماعی در نظام آموزش و پرورش

نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری گروه مدیریت آموزشی، واحد مرند، دانشگاه آزاد اسلامی، مرند، ایران

2 استادیار گروه مدیریت دولتی، واحد خوی، دانشگاه آزاد اسلامی، خوی، ایران

3 گروه علوم تربیتی، دانشکدة علوم تربیتی و روان‌شناسی، دانشگاه شهید مدنی آذربایجان، تبریز، ایران

10.22059/jscm.2024.368043.2457

چکیده

هدف پژوهش حاضر ارائة مدل آسیب‏شناسی سرمایة اجتماعی در نظام آموزش‌وپرورش بوده است. از روش آمیخته یا ترکیبی مبتنی بر تحلیل مضمون و روش معادلات ساختاری استفاده شده است. در بخش کیفی پژوهش جامعة آماری متخصصان و استادان حوزة آموزش شهر تبریز بر اساس نمونه‌گیری هدفمند و در بخش کمّی معلمان و مدیران بر اساس نمونه‌گیری فرمول کوکران مدنظر قرار گرفتند. تعداد 12 مصاحبة نیمه‌ساختاریافته در نرم‌افزار ATLAS TI به روش تحلیل مضمون کدگذاری شد. 384 پرسشنامة محقق‌ساخته توزیع و تکمیل شد. تحلیل معادلات ساختاری در نرم‌افزار SMATPLS صورت گرفت. نتایج پژوهش نشان داد مؤلفه‏های سرمایة اجتماعی آسیب‏های ارتباطی (ابعاد، جزمیت در آگاهی اجتماعی، سایش اجتماعی، قرینگی روابط اجتماعی، جزمیت تعهد اجتماعی، فروکاست معرفت اجتماعی)، آسیب‏های برنامه‌ریزی (تعارضات سازمانی با سرمایة جمعی، فرسایش اصول سازمانی، افول سرمایه‌های شناختی)، آسیب نهادی (توسعه‌نیافتگی افکار در روابط محیطی، تعارضات ساختاری در بطن سازمان، فرسایش ساختار اجتماعی، اثرپذیری از ناهنجاری‌های رفتاری)، و مؤلفه‏های فردی تعاملاتی (تحجرزدگی معرفتی‌ـ رفتاری، عدم رغبت شراکت جمعی، افول اعتماد و تاب‌آوری، تسلط ناهنجاری‌های رفتاری) هستند. با استفاده از روش معادلات ساختاری نشان داده شد روابط پیشنهادی در تحلیل کیفی از نظر آماری نیز مورد تأیید است. بارهای عاملی بالای 3/0 آماره‌های تی بالاتر از 96/1 به دست آمدند. شاخص‌های برازش نیز همگی در شرایط مناسب بودند و مدل آسیب‏شناسی سرمایة اجتماعی در آموزش‌وپرورش از برازش لازم برخوردار است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


سمنانی، ناهید؛ حنیفی، فریبا و شریفی، اصغر (1400). مدل ارتقا‌یافتة مؤلفه‌های سرمایة اجتماعی آموزش‌وپرورش با روش داده‌بنیاد. تحقیقات مدیریت آموزشی، 13(1)، 115 ـ 134.
ابراهیمی، صلاح‌الدین؛ ناصری‌امین، احمد؛ علی‌زاده، رضا و غلامی، بهمن (1402). شناسایی عوامل مؤثر بر سرمایة اجتماعی مدیران در سازمان‌های ایرانی‌ـ اسلامی (پژوهشی آمیخته در آموزش‌وپرورش). مدیریت سرمایة اجتماعی، 10(2)، 91 ـ 109.
نوائی، سمانه؛ سعادت، رضا و نریمانی، حاجیه (1402). چالش‌ها و فرصت‌های پیش روی نظام آموزش‌وپرورش در جریان فرایند یاددهی‌ـ یادگیری در عصر حاضر. مطالعات روان‌شناسی و علوم تربیتی، 5(56).
زرجو، شبنم و پورعزت، علی‌اصغر (1402). ارائة الگوی توسعة سرمایة اجتماعی و کاربست آن در دانشگاه‌ها (مورد مطالعه: دانشگاه‌های پیام نور استان گیلان). مدیریت سرمایة اجتماعی، 10، 129 ـ 144.
ناصحی، سید محمدامین؛ رجب‌پور، ابراهیم و احمدی، حیدر (1402). تأثیر هنرآفرینی شغلی بر عملکرد شغلی دبیران: با تأکید بر نقش میانجی سرمایة اجتماعی (مورد مطالعه: دبیرستان‏های غیردولتی ناحیة 2 شیراز). مدیریت سرمایة اجتماعی، 10(2)، 145 ـ 158.
جعفری‌مجد، بهنام و زارعی‌متین، حسن (1401). طراحی الگوی سرمایة اجتماعی سازمانی در آموزش‌وپرورش (مورد پژوهش: ادارۀ کل آموزش‌وپرورش استان لرستان). مدیریت سرمایة اجتماعی، 9(1)، 77 ـ 99.
حسن­زاده ثمرین، تورج و مقیمی، سید محمد. (1389). اثر سرمایه اجتماعی بر تعالی اجتماعی. مطالعات مدیریت راهبردی. 3،  143-123.
Alemdar, M. & Anılan, H. (2023). Reflection of social capital in educational processes: emotional literacy and emotional labor context. Asia Pacific Educ, Rev. 23, 4-27.
Alfano, V. (2022). Does social capital enforce social distancing? The role of bridging and bonding social capital in the evolution of the pandemic. Economia Politica, 39, 839–859.
Al-Ghouthi, H., Nissi, A., Khairandish, T., & Shakuri, S. (2023). Investigating the relationship between social capital and teachers' quality of life. Strategic Studies of Humanities and Islamic Sciences, 52, 763-796. (in Persian)
Asquith, L. (2019). Bourdieu and Social Capital. In Rebuilding Lives After Genocide. Palgrave Macmillan, Cham, 27-45.
Baker-Doyle, K. J. & Yoon, S. A. (2020). The social side of teacher education: implications of social network research for the design of professional development. Int. J. Educ. Res. 101, 101563.
Boadi, I., Abekah, J., & Amartey, A. (2022). Social capital and knowledge creation: a higher education institution networks. Cogent Education.
Braun, V. & Clarke, V. (2006). Using thematic analysis in psychology. Qualitative Research in Psychology, 3, 10-77.
Cope, T., Thomas, L., Pantie, N., & Froehlich, D. (2022). The Use of Social Capital in Teacher Research: A Necessary Clarification. Front. Psychol, 13, 1-18.
Daly, A. J., Liou, Y. H., & Der-Martirosian, C. (2020). A capital idea: exploring the relationship between human and social capital and student achievement in schools. Journal of Professional Capital and Community.
Ding, Q. & Wu, Q. (2023). Effects of Economic Capital, Cultural Capital and Social Capital on the Educational Expectation of Chinese Migrant Children. Applied Research Quality Life, 18, 1407–1432.
Dong, J., Lee, S., Wang, Ch., et al. (2023). Impact on social capital and learning engagement due to social media usage among the international students in the U.S. Educ Inf Technol, 28, 8027–8050.
Ebrahimi, P., Naseri-Amin, A., Alizadeh, R., & Ghalai, B. (2023). Identifying factors affecting the social capital of managers in Iranian-Islamic organizations (mixed research in education). Social Capital Management, 10(2), 91-109. (in Persian)
Gosine, K., Parker, D.C., & Gallagher, T. (2023). Bridging and Bonding: A Case for Prioritizing Social and Organizational Connectedness in Non-Profit Literacy Programming. Int. Journal of Com. WB 6, 21–41.
März, V. & Kelchtermans, G. (2020). The networking teacher in action: a qualitative analysis of early career teachers' induction process. Teach. Teach. Educ. 87, 102933.
Nasehi, M., Rajabpour, A., & Ahmadi, H. (2023). The effect of occupational creativity on teachers' job performance: emphasizing the mediating role of social capital (case study: non-government high schools in district 2 of Shiraz). Scientific. Social Capital Management, 10(2), 145-158. (in Persian)
Prasetyo, P. E., Setyadharma, A., & Kistanti, N. R. (2020). Social Capital: The main determinant of MSME entrepreneurship competitiveness. International Journal of Scientific & Technology Research, 9(3), 6627-6637.‏
Putnam, R. D. (2020). Education, diversity, social cohesion and ‘social capital’. Cambridge, UK: Polity Press.
Qiao, S., Li, Z., Zhang, J., Sun, X., Garrett, C., & Li, X. (2022). Social capital, urbanization level, and COVID-19 vaccination uptake in the United States: A National Level Analysis. Vaccines, 10(4), 625.
Rimkunas, N.C. & Mellin, E.A. (2023). Interprofessional Social Capital in Expanded School Mental Health. In: Evans, S.W., Owens, J.S., Bradshaw, C.P., Weist, M.D. (eds) Handbook of School Mental Health. Issues in Clinical Child Psychology. Springer, Cham.
Semnani, N., Hanifi, F., & Sharifi, A. (2021). The upgraded model of the social capital components of education with the foundation data method. Educational management research, 13(49), 115-134. (in Persian)
Shiell, A., Hawe, P., & Kavanagh, S. (2020). Evidence suggests a need to rethink social capital and social capital interventions. Social Science & Medicine, 257, 111930.
Son, J. (2020). Social Capital. Cambridge: Polity Press.
Spillane, J. P. & Sun, J. M. (2022). The school principal and the development of social capital in primary schools: the formative years. School Leadership & Management, 1-20.
Taylor, N., Fleisch, B., & Shindler, J. (2019). Education scenarios for 2019. Key driving forces scenarios, 11-12.‏
Thomas, L., Tuytens, M., Devos, G., Kelchtermans, G., & Vanderlinde, R. (2019). Beginning teachers' professional support: a mixed methods social network study. Teach. Teach. Educ, 83, 134–147.
Vâlsan, C., Goschin, Z., & Druică, E. (2023). The Measurement of Social Capital in America: A Reassessment. Soc Indic Res, 165, 135–161.
Weerakoon, C., McMurray, A. J., Rametse, N. M., & Arenius, P. M. (2020). Social capital and innovativeness of social enterprises: opportunity-motivation-ability and knowledge creation as mediators. Knowledge Management Research & Practice, 18(2), 147-161.‏
Zarjo, Sh. & Pourezat, A. (2023). Presenting the model of social capital development and its application in universities (case study: Payam Noor universities in Gilan province). Scientific. Community Capital Management, 10, 129-144. (in Persian)