سازمان‌های مرد‌م‌نهاد و دلالت ‏های آن برای تولید سرمایۀ اجتماعی: مطالعۀ اتنوگرافیک سازمان‌های مردم‌نهاد سردشت

نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

1 گروه جامعه ‏شناسی، پژوهشگر پژوهشکده کردستان‌شناسی، دانشگاه کردستان، سنندج، ایران

2 گروه جامعه ‏شناسی، دانشکدة علوم انسانی، دانشگاه فرهنگیان، سنندج، ایران

3 گروه جامعه ‏شناسی، دانشکدة علوم انسانی و اجتماعی، دانشگاه کردستان، سنندج، ایران

10.22059/jscm.2024.369982.2478

چکیده

قریب به سه دهه از فعالیت سازمان‌های مردم نهاد در سردشت می‏گذرد؛ سمن‌هایی که بنا به ضرورت‏های اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی، و زیست‏محیطی شکل گرفته‏اند. پژوهش حاضر با رویکرد کیفی و با روش اتنوگرافی شهری به میانجی واکاوی نحوۀ فعالیت کنشگران مدنی در سمن‏ها به واکاوی راهبردهای سمن‏ها در تولید سرمایة اجتماعی و شناسایی تجارب سرمایه‌زا/زدای آن‏ها پرداخته است. برای گردآوری داده‌ها از مصاحبۀ نیمه‏ساختارمند و برای تحلیل داده‌ها از تحلیل تماتیک بهره گرفته شده است. نمونه‌های پژوهش 34 نفر کنشگر مدنی در 31 سمن سردشت بودند. برای تعیین تعداد نمونه‌ها، اشباع نظری مبنا قرار گرفت و از روش نمونه‌گیری با حداکثر تنوع بهره گرفته شد. بر مبنای روایت کنشگران مدنی، با وجود گسست و انقطاع در پشتوانة نهادی و اجتماعی، سمن‏ها از طریق راهبردهایی چون «اشتراک ارزشی و هنجاری»، «اقدام جمعی»، «شبکه‏سازی اجتماعی»، و «اعتماد اجتماعی» به تولید سرمایۀ اجتماعی مبادرت ورزیده‏اند. علاوه بر این، تجارب کنشگران مدنی حامل تجارب سرمایه‏زا و سرمایه‏زدا بوده است. تجارب سرمایه‏زدا، با تولید سرمایۀ اجتماعی محدود و درون‏گروهی، مانع تعریض اجتماع جامعوی و بسط توسعة اجتماعی شده و چندپارگی اجتماعی را در سردشت تداوم بخشیده است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


پاتنام، رابرت (1380). دمکراسی و سنت‌های مدنی. مترجم: محمدتقی دلفروز، تهران: نی.
رزاقی، نادر و لطفی، بهنام (1397). تحلیل جامعه‏شناختی چالش‌های بقا و پایداری سازمان‌های مردم‌نهادِ فعال در حوزة آسیب‌های اجتماعی؛ با تأکید بر رابطة آن‌ها با دولت، جامعه‏شناسی نهادهای اجتماعی، 5(11)128-97.
عبداللهی، محمد (1383). توسعة اجتماعی، فرایند مدیریت و توسعه، ۱۸(۴) 21-14.
فوکویاما، فرانسیس (1385). پایان نظم: سرمایۀ اجتماعی و حفظ آن. مترجم: غلام‌عباس توسلی، تهران: قلم نوین.
فیلد، جان (1388). سرمایۀ اجتماعی. مترجمان: غلام‏رضا غفاری، حسین رمضانی، تهران: کویر.
کاف، ای.سی؛ شاروک، دبلیو. دبلیو و فرانسیس، دی. دبلیو (1388). چشم‏اندازهایی در جامعه‏شناسی. مترجمان: بهزاد احمدی، امید قادرزاده، تهران: کویر.
کلمن، جیمز (1377). بنیاد نظریه‌های جامعه‌شناسی. مترجم: منوچهر صبوری، تهران: نی.
ولکوک، مایکل و همکاران (1389). سرمایۀ اجتماعی: اعتماد، دمکراسی، و توسعه. مترجمان: حسن پویان و افشین خاکباز، تهران: شیرازه.
یعقوبی، الهام؛ محمدی، سارا؛ نوشیروان بابلی، پگاه و خان‌محمدی، هادی (1400). تحلیل تأثیر و تأثر اهم مسائل سازمان‏های مردم‏نهاد در ایران، مطالعات راهبردی سیاستگذاری عمومی، 11(40) 100 - 74.
Abdollahi, M.(2004). Social Development, JMDP, 18 (4)14-21.(in Persian).
Abom, B. (2004). Social capital, NGOs, and development: A Guatemalan case study, Development in Practice, 14(3) 342-353.
Ali, R., Naseem, M. A., & Farooq, M. M. (2011). Social capital impact on economic development (a theoretical perspective), International Journal of Business Management & Economic Research, 2(4) 270-277.‏
 Arab,A.,  Dalvand,F.(2021). NGOs, Social Capital and Tolerance (Case Study: Active NGOs in Shiraz), Strategic Studies on Youth and Sports, 20(50)32-38.(in Persian).
Abu-lughod, L. (1991). Writing against culture in Richard G. Fox, Recapturing Anthropology, 62-137. Sante Fe, NMex: School of American Research Press.
Buckland, J. (1998). Social capital and sustainability of NGO intermediated development projects in Bangladesh, Community Development Journal, 33(3) 236–248.
Claridge, T. (2018). Functions of social capital–bonding, bridging, linking. Social capital research, 20(1) 1-7.
Cockburn, T. & Cockburn-Wootten, C. (2022). Redefining Social Capital and Social Networks in Global Civil Society, Oberoi, R., Halsall, J.P., & Snowden, M. (Ed.). Contestations in Global Civil Society, Emerald Publishing Limited, Leeds, 119-156.
Coleman, J. (1998). Foundation of Sociological Theorie. Translated by Manochehar Sabouri. Tehran: Ney. (in Persian)
Cuff, E. C., Dennis, A. J., Francis, D. W., & Sharrock, W. W. (2009). Perspectives in Sociology. Translated by (B. Ahmadi,B., & Ghaderzadeh,O), Tehran: Kavir.(in Persian).
Evans, P. (1996). Government action, social capital and development: reviewing the evidence of synergy, World Development, 24(6) 1119–1132.
Field, J. (2008). Social capital. Translated by Gholam-Reza Ghafari and Hossein Ramezani. Tehran: Kavir. (in Persian)
Fukuyama, F. (2000). The end of the order of checking social capital and maintaining it. Translated by GholamAbbas Tavasli. Tehran: Jamia Iranian Publishing House. (in Persian)
Ghaderzadeh, O., Karimi, A. (2020). NGOs; Constructing a New Communication Network as an Alternative for Structural Constraints: Providing a Grounded Theory, Social Problems of Iran, 11(1) 203-232. (in Persian)
Islam, M. R. (2016). NGOs, Social Capital and Community Empowerment in Bangladesh. Palgrave Macmillan, Singapore.
Jaysawal, N. (2017). Role of Non-Governmental Organization (NGO) in Social Capital: A Review, Asian Journal of Research in Social Sciences and Humanities, 7(6) 341-351.
Kumar, K. (1978). Prophecy and Progress. (Harmonds Worth): Penguin.
 Mohammad Jaani,M.R., Dastgheib,S.A.R.(2019). Factors Affecting Effectiveness of Youth Non-governmental Organizations in Fars Province, Strategic Studies on Youth and Sport, 17(42)187-214. (in Persian).
Putnam, R. (1995). Bowling alone: America's Declining Social Capital, Journal of Democracy, 6(1), 65–78.
-------------. (2001). Democracy and Civil Traditions. Translated by Mohammad-Taghi Delfrooz. Tehran: Political Studies Office of the Ministry of Interior. (in Persian)
Putnam, R. D., Leonardi, R., & Nanetti, R. Y. (1994). Making Democracy Work, Civic Traditions in Modern Italy. Princeton university press.
Rahman, A. (1995). Participatory development: Toward liberation of co‐option? In G. Craig and M. Mayo (Eds.) Community Empowerment: A Reader in Participation and Development. London: Zed Book.
Razzaghi, N. & Lotfi, B. (2017). Sociological analysis of the challenges of survival and sustainability of non-governmental organizations active in the field of social harms; Emphasizing their relationship with the government, Sociology of Social Institutions, 5(11) 25. (in Persian)
Rubio, M. (1997). Perverse Social Capital: Some Evidence from Colombia, Journal of Economic Issues, 31(3) 805–816.
Stone, W. (2011). Measuring Social Capital: Towards a Theoretically Informed Measurement Framework for Researching Social Capital in Family and Community Life, Research Paper No. 24, Australian Institute of Family Studies, Melbourne, Available at http: //www.aifs.gov.au/institute/pubs/stone.html.
Woolcock, M. & Narayan, D. (2000). Social Capital:Implications for Development Theory, Research, and Policy. The World Bank Research Observer, 15(2) 225-49.
Woolcock, M. et al. (2008). Social capital: trust, democracy and development. Translated by Hasan Pouyan and Afshin Khakbaz. Tehran: Shiraze. (in Persian)
 Yaghoobi,E., Noshiravan,P., mohammadi,S ., Khanmohammadi,H.(2021). Analysis of the impact of the most important issues of NGOs in Iran, Strategic Studies of Public Policy,11(40)74-100. (in Persian).