تأثیر سرمایة اجتماعی بر عادت‌وارگی استفاده از شبکه‌های اجتماعی آنلاین در زمان ناآرامی‌های خیابانی

نوع مقاله : پژوهشی

نویسنده

گروه جامعه‌شناسی، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران

10.22059/jscm.2024.375878.2503

چکیده

بخشی از زندگی روزمرۀ افراد استفادة آنلاین از شبکه‌های اجتماعی است. با‌این‌حال، استفاده از این شبکه‌ها ممکن است فراتر از یک عادت باشد و منجر به الگوی عادت‌وارگی استفاده شود که تندرستی فرد را به خطر بیندازد. در این پژوهش مدلی نظری ارزیابی می‌شود که چهار معیار سرمایة اجتماعی، با میانجی‌گری متغیرهای، پیوند  و پل زدن سرمایه اجتماعی در نقش عادت‌وارِگی استفاده از شبکه‌های اجتماعی آنلاین فیلترشده، در زمینة ناآرامی‌های خیابانی بررسی می‌شود. این مدل با استفاده از معادلات ساختاری حداقل مربعات جزئی انجام گرفت که با داده‌های هدفمند جمع‌آوری و در شهرهای ایران مدل‌سازی شده است. نتایج پژوهش نشان داد تعامل و مقابله‌به‌مثل مهم‌ترین محرک برای پیوند و پل زدن سرمایة اجتماعی با کاربران آنلاین است. درحالی‌که اعتماد، به لحاظ آماری، صرفاً برای پیوند سرمایة اجتماعی معنادار بود. پل زدن سرمایة اجتماعی، برخلاف متغیر پیوند، ارتباط معنا‌دار با رفتار عادت‌وارِگی استفاده از شبکه‌های اجتماعی ندارد. ارزش‌های مشترک نیز به لحاظ آماری برای پل زدن و پیوند سرمایة اجتماعی معنادار نبودند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


اعتمادی‌فرد، سید مهدی؛ اسلامی، سید مهرداد و حسینی، غزاله (1400). بحران اعتماد اجتماعی در سیالیت شبکه‌های اجتماعی؛ بررسی اعتماد اجتماعی از خلال واکنش افراد در توییتر به برجام. بررسی مسائل اجتماعی ایران، 12(1)، 103 ـ 135.
بهرامی، فرشته؛ سعدی‌پور، اسماعیل و نصراللهی، اکبر (1401). تدوین و اعتباریابی برنامة آموزشی سواد رسانه‌ای و تعیین اثربخشی آن بر کاهش اعتیاد به اینترنت و بهبود کیفیت زندگی نوجوانان شهر کرج. مطالعات میان‌فرهنگی، 17(50)، 41 ـ 72.
تقوایی، مسعود و اکبری، محمود (1389). به‌کارگیری فناوری اطلاعات و ارتباطات در عرصه‌های آموزشی و پژوهشی. جامعه‌شناسی کاربردی، 2(21)، 19 ـ 34.
جوادی، مریم؛ شیانی، ملیحه؛ محسنی تبریزی، علی‌رضا و ودیعه، ساسان (1401). بررسی رابطة میان بی‌اعتمادی اجتماعی و مسئولیت‌گریزی شهروندی. جامعه‌شناسی ایران، 23(1)، 147 ـ 170.
نواح، عبدالرضا؛ بوداقی، علی و سعدی، ناهید (1401). مطالعۀ جامعه‌شناختی تأثیر سرمایۀ اجتماعی و کیفیت خدمات آموزشی بر احساس نابرابری اجتماعی (مطالعۀ موردی: دانش‌آموزان دورۀ متوسطۀ دوم شهرستان ایذه). جامعه‌شناسی کاربردی، 33(2)، 1 ـ 22.
نیک‌بخش، بهرام (1400). مدل‌یابی عوامل ساخت سرمایة اجتماعی قبل و بعد از فراگیری بیماری کووید-19 با تأکید بر عامل قومیت در استان خوزستان. مدیریت سرمایة اجتماعی، 8(3)، 477 ـ 500.
یزدان‌شناس، مهدی و مهرابی کوشکی، فرزانه (1401). نقش سرمایۀ اجتماعی سازمانی در اثرگذاری استفاده از رسانه‌های اجتماعی در کار بر التزام شغلی و هویت‌یابی سازمانی. مدیریت سرمایة اجتماعی، 9(2)، 261 ـ 282.
Ahn, J. (2012). Teenagers’ experiences with social network sites: relationships to bridging and bonding social capital. Inf. Soc., 28(2), 99–109.
Bahrami, F., Saadipour, I., & Nasrollahi, A. (2022). Developing and validating the media literacy educational program and determining its effectiveness on reducing Internet addiction and improving the quality of life of Karaj teenagers. Scientific Quarterly of Intercultural Studies, 17(50), 41-72. (in Persian)
Bolino, M., Turnley, W., & Bloodgood, J. (2002). Citizenship behavior and the creation of social capital in organizations. Acad. Manag, Rev. 27(4), 505–522.
Busso, M. & Messina, J. (2020). The Inequality Crisis: Latin America and the Caribbean at the Crossroads. Inter-American Development Bank.
Caplan, S. (2010). Theory and measurement of generalized problematic Internet use: a two-step approach. Comput. Hum. Behav, 26(5), 1089–1097.
Chang, H. & Chuang, S. (2011). Social capital and individual motivations on knowledge sharing: participant involvement as a moderator. Inf. Manag, 48(1), 9–18.
Chiu, C., Hsu, M., & Wang, E. (2006). Understanding knowledge sharing in virtual communities: an integration of social capital and social cognitive theories. Decis. Support Syst, 42(3), 1872–1888.
Chow, W. & Chan, L. (2008). Social network, social trust and shared goals in organizational knowledge sharing. Inf. Manag, 45(7), 458–465.
Coleman, J. (1988). Social capital in the creation of human capital.
Ellison, N., Steinfield, C., & Lampe, C. (2007). The benefits of Facebook “friends:” social capital and college students’ use of online social network sites. J. Computer-Mediated Commun, 12(4), 1143–1168.
Fornell, C. & Larcker, D. (1981). Evaluating structural equation models with unobservable variables and measurement error. J. Market, Res. 18(1), 39–50.
Foster, K., Pitner, R., Freedman, D., Bell, B., & Shaw, T. (2015). Spatial dimensions of social capital. City Community, 14(4), 392–409.
Freedom, H. (2022). Freedom on the Net 2020 - Ecuador from. https://freedomhou se.org/country/ecuador/freedom-net/2020. (Accessed 28 March 2022).
Gil de Zú~niga, H., Jung, N., & Valenzuela, S. (2012). Social media use for news and individuals’ social capital, civic engagement and political participation. J. Computer- Mediated Commun, 17(3), 319–336.
Guo, J. & Chen, H. (2022). How does political engagement on social media impact psychological well-being? Examining the mediating role of social capital and perceived social support. Comput. Hum. Behav. 107248.
Heidari, E., Salimi, G., & Mehrvarz, M. (2020). The Influence of Online Social Networks and Online Social Capital on Constructing a New Graduate Students’ Professional Identity. Interactive Learning Environments.
Hu, T., Stafford, T., & Kettinger, WDai, H. (2018). Formation and effect of social media usage habit. J. Comput. Inf. Syst, 58(4), 334–343.
Huang, J., Zhao, L., & Hu, C. (2019). The mechanism through which members with reconstructed identities become satisfied with a social network community: a contingency model. Inf. Manag, 56(7), 103-144.
Jia, L., Hall, D., Yan, Z., Liu, J., & Byrd, T. (2018). The impact of relationship between IT staff and users on employee outcomes of IT users. Inf. Technol. People, 31(5), 986–1007.
Karduni, A. & Sauda, E. (2020). Anatomy of a protest: spatial information, social media, and urban space. Soc. Media Soc., 6(1).
Katz, E., Blumler, T., & Gurevitch, M. (1973). Uses and gratifications research. Publ. Opin. Q., 37(4), 509–523.
Kock, N. (2017). Common method bias in PLS-SEM: a full collinearity assessment approach. Int. J., e-Collaboration, 11(4), 1–10.
Korkmaz, G., Cadena, J., Kuhlman, C., Marathe, A., Vullikanti, A., & Ramakrishnan, N. (2016). Multi-source models for civil unrest forecasting. Soc. Netw. Anal. Min., 6(1), 1–25.
Krasnova, H., Spiekermann, S., Koroleva, K., & Hildebrand, T. (2010). Online socialnetworks: why we disclose. J. Inf. Technol, 25(2), 109–125.
Lager, D., Van Hoven, B., & Huigen, P. (2015). Understanding older adults’ social capital in place: obstacles to and opportunities for social contacts in the neighbourhood. Geoforum, 59 (February), 87–97.
Li, Q., Guo, X., & Bai, X. (2017). Weekdays or weekends: exploring the impacts of microblog posting patterns on gratification and addiction. Inf. Manag, 54(5), 613–624.
Lieberman, A. & Schroeder, J. (2020). Two social lives: how differences between online and offline interaction influence social outcomes. Curr. Opin. Psychol, 31, 16–21.
Lin, K. & Lu, H. (2011). Intention to continue using Facebook fan pages from the perspective of social capital theory. Cyberpsychol., Behav. Soc. Netw. 14(10), 565–570.
Meshkini, Q., Ahmadi, A., & Marjani, S. (2020). Social networks (Telegram) as a public domain. Cultural Studies and Communication, 67(18). (in Persian)
Mou, Y., Atkin, D., Fu, H., Lin, C., & Lau, T. (2013). The influence of online forum and SNS use on online political discussion in China: assessing “spirals of trust. TelematicsInf, 359–369.
Nahapiet, J. & Ghoshal, S. (1998). Social capital, intellectual capital, and the organizational advantage. Acad. Manag. Rev. 23(2), 242–266.
Nawah, A., Budaghi, A., & Saadi, N. (2020). Sociological study of the effect of social capital and the quality of educational services on the feeling of social inequality, case study: students of the second secondary school of Izeh city. Applied Sociology, 33(2), 1-22. (in Persian)
Nikbakhsh, B. (2021). Modeling the factors of building social capital before and after the spread of the covid-19 disease with an emphasis on the ethnicity factor in Khuzestan province. Scientific Journal "Social Capital Management", 8(3), 477-500. (in Persian)
Phuahi, J., Jin, S., Kim, J., & Jay, (2017). Uses and gratifications of social networking sites for bridging and bonding social capital: a comparison of Facebook, Twitter, Instagram, and Snapchat. Comput. Hum. Behav., 72, 115–122.
Putnam, R. (1995). Bowling alone: America’s declining social capital. J. Democracy, 6, 65–78.
Putnam, R. (2000). Bowling Alone: the Collapse and Revival of American Community. Simon & Schuster. New York, USA.
Ramazan, R. (2017). Questioning the role of Facebook in maintaining Syrian social capital during the Syrian crisis. Heliyon, 3(12), 483-498.
Sadrzadeh, M., Bayat, M., & Khorazian, M. (2020). Investigating how to use values and develop common values to increase the social capital of influential people (case study: influencers in the social network Instagram. Scientific journal "Social Capital Management", 8(1), 151-179. (in Persian)
Seo,D, Ray,S,)2019), Habit and addiction in the use of social networking sites: Their nature, antecedents, and consequences, Computers in Human Behavior, Volume 99, 2019, Pages 109-125, ISSN 0747-5632, https://doi.org/10.1016/j.chb.2019.05.018.
Skoric, M, Zhu, Q., Goh, D., Pang, N., (2016). Social media and citizen engagement: a meta-analytic review. New Media Soc. 18 (9),pp. 1817–1839.
Soror, A., Steelman, Z.R., Turel, O., (2022). Exhaustion and dependency: a habituationsensitization perspective on the duality of habit in social media use. Inf. Technol. People 35 (1),pp. 67–95.
Statista, (2020). Number of Social Network Users Worldwide from 2010 to 2023 from. https://www.statista.com/statistics/278414/number-of-worldwide-social-netwo rk-users/. (Accessed 14 June 2020).
Wang, Z., Mcnally, R., Lenihan, H., (2018). The role of social capital and culture on social decision-making constraints: a multilevel investigation. Eur. Manag. J. 37 (2), pp.222–232.
Warren, A, Sulaiman, A., Jaafar, N, (2014). Social media effects on fostering online civic engagement and building citizen trust and trust in institutions. Govern. Inf. Q. 31 (2),pp. 291–301.
Young, L., Kolubinski, D.C., Frings, D., (2020). Attachment style moderates the relationshipbetween social media use and user mental health and wellbeing. Heliyon 6 (6), pp.40-56.
Zolotov M,Albert,Lascano,J(2022), Exploring the effects of social capital on the compulsive use of online social networks in civil unrest contexts, Heliyon,8(1), pp,1-10.