دینداری و تأثیر آن در سرمایة اجتماعی خانواده (مورد مطالعه: خانواده‌های ساکن شهر قم)

نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

1 مربی پژوهشگاه علوم اسلامی امام صادق (ع)، قم، ایران

2 استادیار، پژوهشگاه علوم اسلامی امام صادق (ع)، قم، ایران

3 استادیار، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران مرکز، تهران، ایران

چکیده

پژوهش حاضر در پی بررسی تأثیر دینداری در سرمایة اجتماعی خانواده‌های ساکن شهر قم است. تحقیق از نوع کاربردی است که به روش اسنادی و پیمایشی انجام گرفته است. جامعة آماری، خانواده‌های ساکن قم به تعداد 160565 خانوار بوده است. حجم نمونة انتخابی بر اساس فرمول کوکران 376 خانوار به دست آمد. در نهایت، 400 خانوار با روش خوشه‌ای از چهار منطقة شهر قم انتخاب شدند. اطلاعات مورد نیاز این پژوهش با به‌‎کارگیری پرسشنامة محقق‌ساخته جمع‌آوری شد. میزان آلفای کل سؤال‌های پرسشنامه 72/0 به دست آمد که نشان‌دهندة ثبات و قابلیت اعتماد ابزار تحقیق است. نتایج تحقیق نشان داد سرمایة اجتماعی 5/65 درصد از خانواده‌ها بالا، 33 درصد متوسط و 5/0 درصد پایین بوده است. متغیرهای مستقل، دین‌داری، و پایگاه اجتماعی - اقتصادی در سرمایة اجتماعی خانواده تأثیر زیادی داشتند. فراز­ و فرود سرمایة اجتماعی در خانواده بیشتر متأثر از عوامل برون­خانوادگی و اجتماعی است، زیرا تغییرات اجتماعی و محیطی بر ساخت‌های کوچکتر، از جمله خانواده مؤثر بوده­اند. برای جلوگیری از کاهش سرمایة اجتماعی خانواده، نقش مراکز و نهادهای دینی و هیئت­های مذهبی، دوستان و الگوهای انتخابی و مذهبی اهمیت دارد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


. الوانی، مهدی؛ سیدنقوی، میرعلی (1381). «سرمایة اجتماعی؛ مفاهیم و نظریه‌ها». فصل‌نامة مطالعات مدیریت، شماره‌های 33 و 34.
2. بوردیو، پیر (1380). نظریة کنش. ترجمة مرتضی مردیها، تهران، انتشارات نقش و نگار.
3. تحقیقی، امیرحسین (1382). «سرمایة اجتماعی، دولت و نهادها در ایران». اندیشة صادق، شماره‌های 11و12.
4. تاجبخش، کیان ( 1384). سرمایة اجتماعی، اعتماد، دموکراسی و توسعه. ترجمة افشین خاکباز و حسن پویان، تهران، نشر شیرازه.
5. پارسونز، تالکوت؛ وبر، ماکس؛ لوویت، کارل و دیگران (1379). عقلانیت و آزادی، مقالاتی از ماکس وبر دربارة ماکس وبر. ترجمة یدالله موقن و احمد تدین، تهران، هرمس.
6. حسن‌تبار، منیرالسادات (1384). بررسی رابطة سرمایة اجتماعی خانواده‌ها و موفقیت تحصیلی فرزندان. پایان‌نامة کارشناسی ارشد، دانشگاه الزهرا.
7. ذکائی، محمدسعید (1384). «رابطة سرمایة اجتماعی و کیفیت زندگی در محلات شهری». فصل‌نامة علوم اجتماعی، شمارة 32.
8. رحمانی، جعفر؛ میرزاحسینی، حسن (1380). طرح بررسی قابلیت‌ها و موانع فرهنگی در توسعة استان قم. استانداری قم.
9. ساروخانی، باقر (1379). مقدمه­ای بر جامعه­شناسی خانواده. تهران، سروش.
10. شجاعی‌زند، علیرضا (1381). عرفی‌شدن در تجربة مسیحی و اسلامی. تهران، نشر باز.
11. شارع‌پور، محمود (1383). ابعاد و کارکردهای سرمایة اجتماعی و پیامدهای حاصل از فرسایش آن. مجموعه مقالات مسائل اجتماعی ایران، تهران، نشرآگه.
12. شریفیان ثانی، مریم (1380). «سرمایة اجتماعی: مفاهیم اصلی و چهارچوب نظری». فصل‌نامة رفاه اجتماعی، سال اول، شمارة دوم.
13. صفری شالی، رضا (1382). طرح بررسی اعتماد اجتماعی و عوامل مؤثر بر آن در بین مردم شهر قم. سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی استان قم.
14. طباطبایی، سیدمحمدحسین (1370). مجموعةرسائل.ترجمةسیدهادیخسروشاهی، تهران، دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
15. علی‌پور، مسیح ( 1379). «بررسی وضعیت فرهنگ عمومی استان قم». فصل‌نامة پژوهشی نامة قم، سال چهارم، شمارة 14.
16. عبدی، کافیه (1382). طرح بررسی وضعیت اشتغال زنان و موانع توسعة آن در استان قم. استانداری قم.
17. فوکویاما، فرانسیس (1385). پایان نظم، سرمایة اجتماعی و حفظ آن. ترجمة غلامعباس توسلی، تهران، حکایت قلم نوین.
18. کلمن، جیمز ( 1377). بنیادهای نظریة اجتماعی. ترجمة منوچهرصبوری، تهران، نشر نی.
19. مطهری، مرتضی (1377). مجموعه ‏آثار استاد شهید مطهرى. جلد دوم، تهران، صدرا.
 
20.Grootaert, C.; Narayan, D.; Jones, V.; Woolcock, M. )2004). “Measuring Social Capital: an integraterd questionnaire, , P 3.
21.Stone, W.; Hughes, J. )2002.( Social Capital :Empirical Meaning and Measurement Validity Research. Australian Institute of Family Studies.
22.Winter, I. (2000). “Family Life and Social Capital :toward a theorized understanding,Working Paper No.21,Australian Institute of Family Studies ,Melbourn. no.18,ISBN 0-8213-566-5 .