امنیت انسانی و سرمایۀ اجتماعی (شاخص‌های پیونددهنده)

نوع مقاله : پژوهشی

نویسنده

استادیار، پردیس فارابی دانشگاه تهران، قم، ایران

چکیده

مفهوم نوین امنیت انسانی در سال­های اخیر همزمان با موج گرایش دولت­ها به اتخاذ استراتژی­های جدید در راستای توسعة پایدار و به‌صراحت با گزارش سال 1994 مرکز توسعة سازمان ملل متحد به جامعة جهانی معرفی شد که در هفت بُعد خود (اقتصادی، غذایی، بهداشتی، زیست­محیطی، فردی، اجتماعی و سیاسی) سیاست­های کلی دولت‌ها را تحت تأثیر قرار داد. در مباحث جامعه‌شناختی نیز هم­زمان، با معرفی سرمایة اجتماعی، منبعی نوظهور و تأثیرگذار بر رفتار کنشگران در جامعه شناسایی شد که با اصلی­ترین مؤلفه­های خود یعنی اعتماد، هنجارها و شبکه­های اجتماعی نقش مؤثری بر عملکرد و فعالیت افراد جامعه در عرصه­های گوناگون ایفا می­کند. با توجه به رابطة فعال و بی‌تردید این دو مفهوم در حوزة علوم انسانی و با عنایت به تمرکز پارادایم امنیت انسانی بر تأمین امنیت افراد که کنشگران اصلی عرصة اجتماع می­باشند، در هفت بُعد از تهدیدها، آثار متقابل امنیت انسانی و سرمایۀ اجتماعی در عرصة اجتماع در ساحت­هایی مانند همبستگی و امنیت اجتماعی، سلامت روانی و امنیت فردی، محیط زیست، مشارکت و امنیت سیاسی، جرم و حمایت­های کیفری، اعتماد و حس امنیت قابل مطالعه است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

مراجع

  1. ابوالحسنی، سید رحیم، کارکردهای سیاسی سرمایۀ اجتماعی، سرمایۀ اجتماعی و سیاست، فصلنامه علمی- پژوهشی سیاست جهانی، دوره دوم، شماره چهارم، زمستان 1392، صفحات 87-69
  2.  امیرخانی، طیبه، عارف­نژاد، محسن، تحلیل تأثیر رفتار شهروندی سازمانی و سرمایه روانشناختی بر سرمایۀ اجتماعی، فصلنامه علوم مدیریت ایران، سال هفتم، شماره 26، تابستان 1391، صفحات 112-89
  3. آذری، غلامرضا، امیدوار، تبان، بررسی نقش شبکه‌های اجتماعی مجازی بر سرمایۀ اجتماعی، فصلنامه فرهنگ ارتباطات ، شماره 6 ، تابستان 1391 ، صفحات 181 - 209
  4. باقری زنور، بهارک، علمی، محمود، سرمایۀ اجتماعی، اعتماد اجتماعی، نشانه‌های آسیب شناختی روابط اجتماعی در ایران، مطالعات جامعه­شناسی، سال دوم، شماره پنجم، زمستان 1388، صفحات 138-125
  5. باقری، محمد، دوستدار، رضا، جایگاه امنیت انسانی در سند چشم‌انداز 1404 جمهوری اسلامی ایران فصلنامه دانش انتظامی، سال یازدهم، شماره سوم، صفحات 106-66
  6. بورقانی فراهانی، سهیلا، رادیو، سرمایۀ اجتماعی و همبستگی اجتماعی، ماهنامه علمی- تخصصی رادیوی جمهوری اسلامی ایران، سال دهم، شماره 60، صفحات20-12
  7. تقی لو، فرامرز، بررسی رابطه سرمایۀ اجتماعی با امنیت اجتماعی، فصلنامه مطالعات راهبردی، سال نهم، شماره دوم، تابستان1385، شماره مسلسل32، صفحات 257-239
  8.  توسلی، غلام­عباس، امانی کلاریجانی، امرالله، سرمایۀ اجتماعی در شبکه­های اجتماعی مجازی (سرمایۀ اجتماعی شبکه، مجله مدیریت فرهنگی، سال ششم، شماره هفدهم، پاییز 1391، صفحات 70-55
  9.  توسلی، غلام­عباس، موسوی، مرضیه، مفهوم سرمایه در نظریات کلاسیک و جدید با تأکید بر نظریه­های سرمایۀ اجتماعی، نامه علوم اجتماعی، شماره 26، زمستان 1384، صفحات 32-1
  10. حیدرنژاد، علی­رضا، باقری بنجار، عبدالرضا، اصانلو، علی، مقایسه میزان سرمایۀ اجتماعی در جوانان معتاد و غیر معتاد، فصلنامه علمی پژوهش سوء مصرف مواد، سال ششم، شماره بیست و چهارم، زمستان1391، صفحات 94-85
  11. خضری، محمد، دولت و سرمایۀ اجتماعی، فصلنامه مطالعات راهبردی، سال نهم، بهار 1385، شماره 31، صفحات 51-32
  12. خوش­فر، غلامرضا، بررسی میزان احساس امنیت و چگونگی مشارکت مردم در برقراری امنیّت، نشریه اطلاعات سیاسی- اقتصادی، 1380، شماره 163-162، صفحات 155-148
  13. درانی، کمال، رشیدی، زهرا، بررسی تعاریف، مفاهیم و چگونگی ایجاد سرمایه اجتماعی (با تأکید بر اعتماد اجتماعی) ، مهندسی فرهنگی، سال دوم، شماره 17-18، خرداد و تیر 1387، صفحات 19-8
  14. دلپسند، کامل، ایار، علی، خانی، سعید، محمدی، پریخان، حمایت اجتماعی و جرم: مطالعه تطبیقی جوانان مجرم و عادی شهر ایلام، مطالعات و تحقیقات اجتماعی، سال اول، تابستان 1391، شماره 2، صفحات 120-89
  15. ربانی، رسول، کلانتری، صمدی، قاسمی، وحید، عریضی، فروغ السادات، اسماعیلی، رضا، بررسی رابطه رفاه اجتماعی با سرمایه در فرایند توسعه (مطالعه موردی: شهرستان های استان اصفهان)، مجله پژوهشی دانشگاه اصفهان (علوم انسانی)، جلد بیست و نهم، شماره 1، سال 1387، صفحات 46-23
  16.  رحیمی، غلامرضا، سازمان بهداشت جهانی (WHO)، مجله دانشکده پیراپزشکی ارتش جمهوری اسلامی ایران، سال پنجم، شماره 1، بهار و تابستان 1389، شماره مسلسل 8
  17. رنانی، محسن، دلیری، حسن، آیا سرمایۀ اجتماعی واقعاً سرمایه است؟، نشریه راهبردی یاس، شماره 19، پائیز 1388، صفحات 170-147
  18.  روحانی، حسن، سرمایه خانواده، سنگ بنای سرمایۀ اجتماعی، فصلنامه راهبرد، سال نوزدهم، شماره 59، تابستان 1390، صفحات 46-7
  19.  رویایی، رمضانعلی، کاوسی، اسماعیل، طراحی و تدوین الگوی اندازه­گیری سرمایۀ اجتماعی، مجله مدیریت، شماره 76، بهار1387، صفحات 29-17
  20. رهبرقاضی، محمودرضا، گشول، سعید، عربیان، حسین، آشتیانی، سهیلا، بررسی تأثیر سرمایۀ اجتماعی بر فرهنگ سیاسی مشارکتی، فصلنامه مطالعات توسعه اجتماعی- فرهنگی، دوره چهارم، شماره4، بهار 1395، صفحات 122-101
  21. زینالی، امیرحمزه، سرمایۀ اجتماعی: بستری برای اعمال کیفرهای اجتماع­محور در ایران، مجله حقوقی دادگستری دوره جدید، شماره 64، پاییز 1387، صفحات 54-33
  22. سلطانی، طاهره، جمالی، مژده، بررسی رابطه بین سرمایۀ اجتماعی و سلامت روانی: مورد مطالعه دانشجویان دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه شیراز، نشریه فرآیند مدیریت و توسعه، تابستان و پائیز 1387،شماره 68-69 ، صفحات 121-108
  23. صباغیان، علی، امنیت انسانی و دفاع همه جانبه ، فصلنامه مطالعات راهبردی، سال شانزدهم، شماره چهارم، زمستان 1392، شماره مسلسل 62، صفحات 118-89
  24.  عبدالهی، محمد، مسائل و راه­حل­های سنجش و تحلیل سرمایۀ اجتماعی در ایران ، نامه علوم اجتماعی، شماره 38-39، صفحات 57-31
  25.  عطار، سعید، سرمایۀ اجتماعی، محیط کسب و کار نهادهای دولتی: مبانی نظری، تجربیات علمی وتوصیه ها (با تاکید بر قوه مقننه) فصلنامه مجلس و راهبرد، سال بیست و سوم، شماره هشتاد و پنج، بهار 1395، صفحات 167-143
  26. علیوردی­نیا، اکبر، شارع پور، محمود، ورمزیار، مهدی، سرمایۀ اجتماعی خانواده و بزهکاری، مجله پژوهش زنان، دوره 6، شماره 2، تابستان 1387، صفحات 132-107
  27. غفاری، غلامرضا، اونق، نازمحمد، سرمایه اجتماعی و کیفیت زندگی، مجله مطالعات اجتماعی ایران، دوره اول، شماره 1، 1385، صفحات 159- 199
  28. فتحی، سروش، میرقدم، کاظم، بررسی تأثیر سرمایۀ اجتماعی برکاهش جرایم (مورد مطالعه:جوانان شهرستان شهریار)، فصلنامه انتظام اجتماعی، سال هفتم، شماره اول، بهار 1391، صفحات 22-1
  29. فروغی قمی، فریبا، بردبار، حامد، تأثیر سرمایۀ اجتماعی بر مؤلفه‌های اجتماعی (سازمان، توسعه بهداشت، آموزش و استاندارد زندگی)، راهبرد انجمن پردیس قم دانشگاه تهران، سال دوم، پاییز 1388، شماره 3، صفحات 239-217
  30. قاسمی، محمدعلی، امنیت انسانی: مبانی مفهومی و الزامات راهبردی، فصلنامه مطالعات راهبردی، سال هشتم، شماره چهارم، زمستان 1384، مسلسل 30، صفحات 831-817
  31. کر، پائولین، (مترجم:دهقانی فیروزآبادی، سیدجلال)، امنیت انسانی، فصلنامه مطالعات راهبردی، سال یازدهم، شماره سوم، پائیز 1387، شمارمسلسل41، صفحات 626-601
  32. کینگ، گوی، موری، کویستوفر، (مترجم:بحرانی، مرتضی)، باز اندیشی در امنیت انسانی، فصلنامه مطالعات راهبردی، سال هفتم، شماره چهارم، زمستان 1383، شماره مسلسل26، صفحات 25-1
  33.  مدیری، فاطمه، بررسی مؤثر در سرمایۀ اجتماعی ایرانیان با تأکید بر تفاوت‌های جنسیتی، پژوهش­نامه زنان پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، سال پنجم، شماره اول، بهار و تابستان 1393، صفحات 139-115
  34. مرتضوی، شهرناز، بهره­وری نیروی انسانی (بررسی رضایت شغلی، تعهد سازمانی و امنیت کاری)، نشریه مطالعات مدیریت، 1372، شماره 2، صفحات 25-5
  35. موسوی، میرطاهر، مشارکت اجتماعی یکی از مؤلفه­های سرمایۀ اجتماعی، فصلنامه علمی- پژوهشی رفاه اجتماعی، سال ششم، شماره 23، صفحات 92-67
  36.  ناطق­پور، محمدجواد، فیروزآبادی، سیداحمد، شکل­گیری سرمایۀ اجتماعی و فرا تحلیل عوامل مؤثر بر آن، فصلنامه علوم اجتماعی، شماره 28، پاییز 1385، صفحات 190-160
  37. نظری، علی اشرف، سازمند، بهاره، توسعه و امنیت انسانی: امنیت انسانی به عنوان محور توسعه، دو فصلنامه پژوهش سیاست، سال دوازدهم، شماره 28، بهار و تابستان1389، صفحات40-17
  38. نعمت اللهی، زهرا فرج­اللهی، امیرحمزه، میرجلیلی، محمدحسین، مؤمنی فرد، حسین ، بررسی عوامل مؤثر بر سرمایۀ اجتماعی (اعتماد، انسجام و مشارکت اجتماعی)، فصلنامه علمی- پژوهشی مدیریت نظامی، شماره 50، سال سیزدهم، تابستان 1392، صفحات 202-175
  39. نوغانی، محسن، اصغرپور ماسوله، احمدرضا، بررسی تطبیقی رویکردها و شاخص­های مورد استفاده در سنجش سرمایۀ اجتماعی، نشریه فرآیند مدیریت و توسعه، تابستان و پائیز 1387، شماره 68-69، صفحات62-55
  40. کتاب ها:
  41. آنتونی گیدنز، (1377) پیامدهای مدرنیت، مترجم: محسن ثلاثی، تهران، نشر مرکز
  42. آنتونی گیدنز، (1394) سیاست­های مقابله با تغییرات آب و هوایی، مترجم: صادق صالحی و شعبان محمدی، انتشارات آگه، چاپ اول
  43. باری بوزان، (1378) مردم، دولت و هراس، ترجمه پژوهشکده مطالعات راهبردی، تهران
  44. پیترکیوسیتو، (1378) اندیشه های بنیادی در جامعه شناسی، مترجم: منوچهر صبوری، تهران، نشرنی، چاپ هفتم
  45. پییر بوردیو، (1381) نظریه کنش، مترجم: مرتضی مردیها، تهران، نقش و نگار
  46. جان فیلد، (1386) سرمایۀ اجتماعی، مترجم: غلامرضا غفاری، حسین رمضانی، تهران، انتشارات کویر، چاپ دوم
  47. جیمز کلمن، (1384) نقش سرمایه اجتماعی در ایجاد سرمایه انسانی در: «سرمایه اجتماعی: اعتماد، دموکراسی و توسعه» به کوشش کیان تاج­بخش، مترجم: افشین خاکباز و حسن پویان، تهران، شیرازه
  48. جیمزکلمن، (1390)، بنیاد های نظریه اجتماعی، مترجم: منوچهرصبوری، تهران، نشر نی
  49. رابرت پاتنام، (1392) دموکراسی و سنت­های مدرن، مترجم: محمدتقی دلفروز، تهران، انتشارات جامعه شناسان
  50. روح الله رهامی، (1393)، امنیت انسانی و دولت، رهایی از ترس، رهایی از نیاز در دولت اجتماعی توسعه گرا، تهران، نشر میزان
  51. فران تونکیس، (1387) اعتماد و سرمایۀ اجتماعی، مترجم: محمد تقی دلفروز، تهران، پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی، چاپ اول.
  52. فرانسیس فوکویاما، (1379) سرمایه اجتماعی و حفظ آن، مترجم: غلامعباس توسلی، تهران، انتشارات جامعه ایرانیان
  53. گزارش تحقیق کمیسیون بهره­وری استرالیا 2003، (1386) سرمایۀ اجتماعی و تأثیر آن در سیاستگذاری عمومی، مترجم: مرتضی نصیری، تهران، پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی، چاپ اول
  54. لوئیس کوزر، برنارد روزنبرگ، (1378) نظریه­های بنیادی جامعه­شناختی، ترجمه: ارشاد، فرهنگ، تهران، نشرنی، چاپ پنجم
  55. یان کرایب، (1378) نظریه اجتماعی مدرن از پارسونز تا هابرماس، مترجم: عباس مخبر، تهران، آگاه، چاپ هفتم
  56. یان کرایب، (1382) نظریه اجتماعی کلاسیک مقدمه­ای براندیشۀ مارکس، وبر، دورکهیم، زیمل، مترجم: شهناز مسمّی پرست ، تهران، آگاه، چاپ ششم

 

                                                                                                                                      

  1. Adam, Frane, and Borut rovncevic, Benefits and Importance of Social Capital, 2003
  2. Alkire, Sabina “Conceptnal framework for human security”. Available at: <http://www.humansecuritychs.org/activities/outreach/ frame.pdf>, p.1.
  3. Baker, W. 1990. “Market Networks and Corporate Behaviour.” American Journal of Sociology 96: 589 – 625
  4. Declaration of the United Nations Environment Conference on the Human, Stockholm, 1972
  5. DFAT, Canada Department of Foreign Affairs & Trade,1999
  6. James Jacobs, The Death and Life of Groat American Cities, 1961
  7. Japan, Mofa ,Diplomatic Blue book, 2002
  8. Kofi Annan, Towards a Culture of Peace, lecture delivered at: unesco.org/opi2/letters
  9. Kolankiewicz, G (1996), Social Capital and Social Change, British journal of Sociology, 47, Pp. 427-441
  10. Kyoto Protocol To The United Nations Framework Convention On Climate Change, Kyoto, 1997
  11. Lin, Nan (1999), Building a Network Theory of Social Capital, in: Nan Lin, Katern Cook and Ronald s. Burt, Social Capital: Theory and Research, New York, Aldin de Gruyter
  12. Pierre Bourdieu, (1997), The Forms of capital. London: Oxford University Press
  13. Portes, Alejandro. 1998. “Social capital: its origins and applications in modern sociology.” Annual Review of Sociology 24: 1-25
  14. Putnam, Robert D. 1995. “Bowling alone: America’s declining social capital.” Journal of Democracy 6: 65-78
  15. Rio Declaration On Environment And Development, Rio 1992
  16. Shahrbanou Tadjbakhsh, Human Security: Concepts and implications, 2005
  17. Taylor Owen, Prpopsed for a Threshold Defenition, in “What is Human Security? Comments by 21 Authors”, Security Dialogue, vol.35, n 3, September 2004
  18. Zora Popova, The Social Capital as a Security Factor, Journal of Regional Security 2012, 7:1,Pp. 1–15

 

مجله علمی
دوره 4، شماره 2
تیر 1396
صفحه 221-243

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار