بررسی عوامل بازدارندۀ استمرار روحیۀ مدیریت جهادی پس از دوران دفاع مقدس

نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار، دانشکدة مدیریت، دانشگاه تهران، تهران، ایران

2 کارشناسی‌ارشد، دانشکدة مدیریت، دانشگاه تهران، تهران، ایران

چکیده

در دوران جنگ تحمیلی عراق علیه ایران، الگوی جدیدی از مدیریت ظهور کرد و ایران صحنة بروز و ظهور کنش‌های مختلفی شد که مجموعة آن‌ها را می‌توان نتیجة وجود روحیة مدیریت جهادی در مدیران کشور دانست. اگرچه مورد انتظار بود که این روحیه پس از سال 1367 استمرار یابد و به الگویی موفق برای مدیریت کشور در دوران پس از جنگ تبدیل شود، اما به‌جز برخی نمونه‌های بسیار معدود، به‌عنوان یک اتفاق غالب، شاهد رویگردانی محسوسی از این روحیه در نگرش‌ها و رفتارهای مسئولان اجرایی کشور پس از پایان جنگ بوده‌ایم. پژوهش حاضر با هدف شناسایی عوامل بازدارندة استمرار روحیة مدیریت جهادی پس از جنگ تحمیلی انجام گرفت. بر این اساس، با بهره‌گیری از 12 مصاحبة نیمه‌ساختاریافته و تحلیل آن‌ها با روش کیفیِ تحلیل مضمون، این عوامل شناسایی شد. حاصل تحلیل‌ها 380 کد، 85 مضمون توصیفی و 10 مضمون تفسیری و 4 مضمون فراگیر است. براساس نتایج تحقیق، عوامل شناسایی‌شده شامل عوامل فردی (تبلور نفسانیت، دنیاگرایی)، اجتماعی (غفلت زدگی پساجنگ، عقب‌گرد ارزشی)، سیاسی (تحریک‌های برون‌زا، فاصله‌گرفتن از انقلابی‌گری) و ساختاری (ساختار اداری غیرجهادی، ممانعت ساختاری از مشارکت مردمی، دگردیسی نهادهای انقلابی، غرب‌گرایی مدیریتی) هستند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


1-  رنجبر، هادی، حق‌دوست، علی‌اکبر، صلصالی، مهوش، خوشدل، علیرضا، سلیمانی، محمدعلی، و بهرامی، نسیم (1391). نمونه‌گیری در پژوهش‌های کیفی: راهنمایی برای شروع. مجلة علمی پژوهشی دانشگاه علوم پزشکی ارتش جمهوری اسلامی، دورة 10، شمارة 3، صفحات 250-238.
2-  سلمانی، محسن (1394). الگوی مفهومی مدیریت جهادی در فرهنگ انقلاب اسلامی. مجموعه مقالات و نشست‌های تخصصی نخستین گردهمایی علمی مدیریت جهادی. تهران: مرکز مطالعات و برنامه‌ریزی شهرداری تهران.
3-  شاهرکنی، سید حبیب‌اله (1381). روحیه چیست. توسعة مدیریت، شمارة 40، صفحات 29-27.
4-  شریفی، رضا (1382). شاخصه‌های روحیة اسلامی –انقلابی بسیجیان. مطالعات بسیج، دوره‌های 18 و 19، شمارة 6، صفحات 21 – 44.
5-  غفاری قدیر، جلال، و نسبی، نرجس‌السادات (1393). خودباوری لازمة مدیریت جهادی. بررسی اندیشه‌های حضرت امام خمینی(ره). مجموعه مقالات و نشست‌های تخصصی نخستین گردهمایی علمی مدیریت جهادی. تهران: مرکز مطالعات و برنامه‌ریزی شهرداری تهران.

6-  قائدعلی، حمیدرضا، و مشرف جوادی، محمدحسین (1393). فرهنگ سازمانی حاصل از مدیریت جهادی (مطالعة موردی جهاد سازندگی در دفاع مقدس). مهندسی فرهنگی، سال 8، شمارة 79، صفحات 78-62.

7-  مبینی، محمد (1395). طراحی الگوی اسلامی ـ ایرانی مدیریت جهادی در راستای عینیت بخشی ام‌القرای جهان اسلام. فصل‌نامة مدیریت اسلامی، دورة 24، شمارة 4، صفحات 160-137.

8-  محمدپور، احمد (1390). روش تحقیق کیفی- ضد روش 2. تهران: جامعه‌شناسان.
9-        مرتضوی، مهدی، و زارع‌پور نصیرآبادی، فضل‌اله (1391). فرهنگ سازمانی جهادی؛ عامل کلیدی مدیریت جهادی. مهندسی فرهنگی، سال 7، شماره‌های 72-71، صفحات 114-100.
 
انگلیسی
10-   NascimentoI, L. C. N., Souza, T. V., Oliveira, ICS., Moraes, J. R. M. M., Aguiar, R. C. B., & Silva, L. F. (2018). Theoretical saturation in qualitative research: An experience report in interview with schoolchildren, Revista Brasileira de Enfermagem, 71(1), 228-33.
11-   King, N., & Horrocks, Ch. (2010). Interviews in qualitative research. London: Sage.
12-   Teddlie, Ch., & Yu, F. (2007). Mixed methods sampling: A Typology with examples. Journal of Mixed Methods Research, 1(1), 77-100.
13-   Van Rijnsoever, F. J. (2017). (I Can't Get No) Saturation: A simulation and guidelines for sample sizes in qualitative research. PLOS ONE, 12(7).
14-   Twining, J. (1999). A naturalistic journey into the collaboratory: in search of understanding for prospective participants. Texas: Texas Woman's University.
15-    Sikhumbuzo, G. M. (2009). Principals’ interpretation of their role in implementing the National Curriculum Statement. A study of three KZN Vryheid principals. Master of Education Dissertation, Nelson Mandela Metropolitan University.
16-   Lincoln, Y. S., & Guba, E. G. (1986). But is it rigorous? Trustworthiness and authenticity in naturalistic evaluation. New Directions for Program Evaluation, 30, 73-84.
17-   Anney, V. N. (2014). Ensuring the Quality of the findings of Qualitative Research: Looking at trustworthiness criteria. Journal of Emerging Trends in Educational Research and Policy Studies, 5(2), 272-28.
18-   Connelly, L. M. (2016). Trustworthiness in qualitative research.Medsurg Nursing, 25(6), 435-436.
19-   Barusch, A., Gringeri, Ch., & George, M. (2011). Rigor in qualitative social work research: a review of strategies used in published articles. Social Work Research, 35(1), 11-19.
20-  Moon, K., Brewer, T. D., Januchowski-Hartley, S. R., Adams, V. M., & Blackman, D. A. (2016). A guideline to improve qualitative social science publishing in ecology and conservation journals. Ecology and Society, 21(3), 17.