احیای سرمایۀ اجتماعی سکونتگاه‌های غیررسمی با بهره‌گیری از توسعۀ مسکن گام‌به‌گام (مطالعۀ موردی: زورآباد کرج)

نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی کارشناسی‌ارشد، دانشکدة معماری و شهرسازی، دانشگاه سوره، تهران، ایران

2 استادیار، دانشکدة معماری و شهرسازی، دانشگاه علم و صنعت ایران، تهران، ایران

چکیده

امروزه با توجه به رشد روزافزون پدیده‌هایی چون زاغه‌نشینی فراهم آوردن زیرساخت‌های توسعه‌محور برای سکونتگاه‌های شهری به ضرورتی برای ایجاد ثبات اجتماعی در شهرها تبدیل شده است. هدف این پژوهش بررسی و بازنگری ارزش‌های اجتماعی بالقوه محلۀ زورآباد کرج، به منزلة یکی از انواع سکونتگاه‌های غیررسمی، و ارائۀ راهکاری برای ارتقای هویت ساکنان این سکونتگاه بود و سعی شد، با بیان ضرورت توجه به هویت اجتماعی و سرمایۀ اجتماعی به مثابة عامل هویت‌ساز در میان زاغه‌نشینان، حذف این مهم علت اصلی ایجاد چنین سکونتگاه‌هایی معرفی شود و این فرضیه مطرح شود که آیا ارتقای سرمایۀ اجتماعی در گروی ارتباط تنگاتنگ با بوم و به طور مشخص بستر است. بر اساس نتایج حاصل از تئوری زمینه‌ای، زاغه‌نشینی در زورآباد کرج با فقر زیرساختی ـ کالبدی و اجتماعی، ناشی از توسعۀ شهری، مواجه است. فراهم کردن چنین زیرساخت‌هایی به ارائۀ الگویی نیاز دارد که به صورت گام‌به‌گام و توسعه‌ای این مهم را در طول زمان و با بهره‌گیری از ظرفیت‌های موجود در بوم و بستر آن منطقه تحقق بخشد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


  1. فکوهی، ناصر (1383). انسان‌شناسی شهری، تهران: انتشارات نی.
  2. بلندیان، محمود ؛ ناصری، سارا (۱۳۹۳). گفتمانی تحلیلی در ارزیابی رویکردها و رویه‌های معماری زمینه‌گرای شهری در عصر جهانی شدن، مدیریت شهری، دوره 13، شماره ۳7. 299-326
  3. پارساپژوه، سپیده (1381). نگرشی از درون به پدیدة حاشیه‌نشینی (مطالعة موردی: اسلام‌آباد کرج)، نشریه رفاه اجتماعی، دوره2، شماره 6، 161 ـ 198.
  4. حاجی‌پور، خلیل (1385). برنامه‌ریزی محله ـ مبنا، رهیافتی کارآمد در ایجاد مدیریت شهری،نشریه هنرهای زیبا، دوره 1، شماره26، 37-46
  5. جوان، جعفر ؛ عبداللهی، عبداله (1387). عدالت فضایی در فضاهای دوگانه شهری، فصلنماه  ژئوپلیتیک، دوره 4، شماره 2، 157-175
  6. صالحی امیری، سیدرضا ؛ خدائی، زهرا (1389). ویژگی ها و پیامدهای اسکان غیررسمی و حاشینه نشینی شهری، تهران، مجله برسی مسائل اجتماعی ایران، دوره 1، شماره 3، https://ijsp.ut.ac.ir/article_21899.html
  7. مجد، فرهاد، ۱۳۹۴، اسکان غیر رسمی چالشی فراروی توسعه پایدار شهری، کنفرانس بین المللی انسان، معماری، عمران و شهر، تبریز، مرکز مطالعات راهبردی معماری و شهرسازی، https://www.civilica.com/Paper-ICOHACC01-ICOHACC01_048.html
  8. فکوهی، ناصر، پارساپژوه، سپیده (1387). برسی انسان‌شناختی محلة آلونک‌نشین علی‌آباد مهران، مطالعات اجتماعی ایران، دوره 1، شماره 4، 75 ـ 98.
  9. وب‌سایت اینترنتی خبرگزاری مهر (1394). حریم منطقة یک، بازیابی‌شده در 13 شهریور 1397، از:

10. https://www.mehrnews.com/photo/2526571/%D9%85%D9%86%D8%B7%D9%82%D9%87-%D8%AD%D8%B5%D8%A7%D8%B1-%D9%88-%D8%B2%D9%88%D8%B1%D8%A2%D8%A8%D8%A7%D8%AF-%DA%A9%D8%B1%D8%AC

11. Abdel Aziz, T. & Shawket, I. (2011). New strategy of upgrading slum areas in developing countries using vernacular trends to achieve a sustainable housing development. Energy Procedia. 6. 228-235. 8.1016/j.egypro.2011.05.026.2. Augé, M., 1992. Non-lieux. Paris: Seuil.

12. Alberto, A. & La Ferrara, E. (2000). Participation in heterogeneous communities. Quarterly Journal of Economics 115(3): pp. 847-904.

13. Annual Report. (2011). planning commission government of India [Comment file]. Retrieved 2018 from: http://planningcommission.nic.in/reports/genrep/ar_eng1112.pdf.

14. Archdaily (2008). Quinta Monroy / ELEMENTAL [Comment file]. Retrieved 2018 from: https://www.archdaily.com/10775/quinta-monroy-elemental

15. Augé, M. (1998). Hacia una antropología de los mundoscontemporáneos. Barcelona: Gedisa.

16. Bourdieu, P. (1986). The forms of capital. In John G. Richardson (Ed.), Handbook of theory and research for the sociology of education (pp. 241258). New York: Greenwood Press.

17. Bourdieu, P. (1992). An Invitation to Reflexive Sociology, 1 Edition, Polity Press, The University of Chicago. ISBN 07456-1032-3.Canadian Journal of Policy Res., 2(1): pp. 11-17.

18. Census of India (2011). Instruction manual for HouseListing and Housing census. Office of The registrar general &. Census [Comment file]. Retrieved 2018 from: http://censusindia.gov.in/2011Documents/Houselisting%20English.pdf

19. Coleman, J. S. (1988). Social capital in the creation of human capital. American Journal of Sociology, 94(1): pp. 95-120.

20. Creswell, J. W. (2012). Educational research: Planning, conducting, and evaluating quantitative and qualitative research (4th Ed.). Upper Saddle River, NJ: Pearson.

21. Donoghue, J. & Tranter, B. (2012). Social Capital, Interpersonal Trust, and Public Housing, Australian Social Work, 65:3, 413-430, DOI: 10.1080/0312407X.2011.635306.

22. García-Esparza, j. (2015). Epistemological paradigms in the perception and assessment of vernacular architecture, International Journal of Heritage Studies, 21:9, 869-888, DOI: 10.1080/13527258.2012.666755.

23. George, J. Beier (1976). Can Third World Cities Cope; Population Bulletin, Vol.31, pp. 8-14.

24. Goethert, R. (2010). Incremental Housing [Comment file]. Retrieved 2018 from: http://web.mit.edu/incrementalhousing/articlesPhotographs/pdfs/PagesMondayMag.pdf

25. Hernandez, F., Kellett, P., & Allen, L. (2010). Rethinking the informal City. Oxford: Berghahn Books.

26. Kimani-Murage, E. W. & Ngindu, A. M. (2007). Quality of Water the Slum Dwellers Use the Case of a Kenyan Slum. Journal of Urban Health, Bulletin of the New York Academy of Medicine, 84.

27. Lefèbvre, H. (1991). The Production of Space. Oxford: Blackwell.

28. Levitas, R. (2006). The concept and measurement of social exclusion, in C. Pantazis, D. Gordon and R. Levitas .eds Poverty and social exclusion in Britain: The Millennium Survey, Bristol: The Policy Press.

29. Mucchielli, A. (1999). L’Identite, Paris.

30. Nassar, D. M. & Elsayed, H. G. (2017). From informal settlements to sustainable communities. Alexandria Engineering Journal, 15, 993-999.

31. Neuwirth, R. (2005). Shadow Cities: A Billion Squatters, a New Urban World. New York: Routledge.

32. Oliver, P. (2006). Built to meet needs: Cultural issues in vernacular architecture. Italy: Architectural press.

33. Ornelas Neves, S. & Amado, M. (2014). Incremental Housing as a method to the Sustainable Habitat, 30th INTERNATIONAL PLEA CONFERENCE, CEPT University, Ahmedabad.

34. Pritzkerprize (2016). Alejandro_aravena [Comment file]. Retrieved 2018 from: https://www.pritzkerprize.com/laureates/2016

35. Putnam, R. (2000). Bowling Alone, The Collapse and Revival of American Community. New York: Simon and Schuster.

36. Putnam, R. D. (1995). Bowling alone: America’s declining social capital. Journal of Democracy 6(1), pp. 65–78.

37. Putnam, R. D. (1998). Foreword to the housing policy debate issue on ‘social capital’: its importance to housing and community development. Housing Policy Debate9, v–viii.

38. Rapopport, A. (1969). House Form and Culture, Englewood Cliffs, NJ: Prentice-Hall.

39. Rapopport, A. (1982). The meaning of the built environment: a nonverbal communication approach. Sage Publications, Beverly Hills.

40. Rapopport, A. (2002). "The role of neighborhoods in the success of cities." Ekistics 69 (412/413/414): pp. 145-151.

41. Redfield, R. (1953). The primitive world and its transformations, Cornell University Press Ithaca, N.Y.

42. Roy, A. (2005). Urban informality: toward an epistemology of planning. Journal of the American Planning Association, 71 (2): pp. 147-158.

42.Ratcliff, R. U. (1945). Filtering down and the Elimination of Substandard Housing. The Journal of Land &Public Utility Economics 21(4), pp. 322-330.

43. Roy, D., Harold Lees, M., Palavalli, B., Pfeffer, K. M. A., & Sloot, P. (2014). The emergence of slums: A contemporary view on simulation models. Environmental Modelling and Software 59: pp. 76-90.

44. Sandelowski, M. (1995). Sample size in qualitative research. Research in Nursing & Health, 18(2), pp. 179-183.

45. Sander, T. (2002). Social Capital and the New Urbanism: Leading a Civic Horse to Water. National Civic Review, Wiley Periodicals, 91 (3): pp. 213-234.

46. Sen, A. (1999). Development as freedom. Oxford: Oxford University Press.

47. Strauss, A. L. & Corbin, J. (1990). Basics of qualitative research: Grounded theory procedures and techniques. Newbury Park: Sage Publications.

48. Shelter Report (2014). Step by Step: Supporting Incremental 14 Building Through Housing Microfinance [Comment file]. Retrieved 2018 from: https://www.habitat.org/sites/default/files/2014_shelter_rpt_final.pdf

49. Tap, p. (1998). Marquer sa Difference, in, Ruano-Borblan. (Coord.) (1998) L’Identite, l’ individu, le groupe, la societe, Paris: Editions Sciences Humaines.

50. TED. (2014). MY architectural philosophy [Video file]. Retrieved 2018 from: http://www.ted.com/talks/alejandro_aravena_my_architectural_philosophy_bring_the_community_into_the_process

51. UN-Habitat (2003). The Challenge of Slums: Global Report on Human Settlements. London and Sterling, VA: Earthscan Publications.

52. UN-Habitat (2007). History of Urbanization and Proliferation of Slums in Kenya, Twenty First Session of the Governing Council, Nairobi, Kenya.

53. UN-Habitat (2009). Planning Sustainable Cities: Global Report on Human Settlements, United Nations Human Settlements Programme, London.69, Santiago de Chile: CEPAL.

54. UN-Habitat (2011). Cities and Climate Change: Global Report on Human Settlements 2011 seeks to improve.

55. Varley, A. (2013). Postcolonialising informality Environment and Planning D-Society & Space, 31(4): pp. 4-22.

56. Wainer, L. S., Ndengeingoma, B., & Murray, S. (2016). Incremental housing, and other design principles for low-cost housing, International Growth Centre, London School of Economic and Political Science: reference number: C-38400-RWA-1 IGC

57. Wertz, F. J., Charmaz, K., McMullen, L. M., Josselson, R., Anderson, R., & McSpadden, E. (2011). Five ways of doing qualitative analysis: Phenomenological psychology, grounded theory, discourse analysis, narrative research, and intuitive inquiry. New York, NY: Guilford.

58. WHO. (‎2010). Global tuberculosis control [Comment file]: WHO report 2010, Geneva.Retrieved2018from: http://www.who.int/iris/handle/10665/444

59. Woolcock, M. (2001). The Place of Social Capital in Social Capital Thematic Group. Understanding Social and Economic Outcomes.