فراتحلیل پیشایندها و پیامدهای سرمایة اجتماعی در سازمان‏ها

نوع مقاله : پژوهشی

نویسنده

استادیار، گروه مدیریت، دانشکدة مدیریت، اقتصاد و حسابداری، دانشگاه پیام نور، ایران

چکیده

سرمایة اجتماعی یکی از موضوعاتی است که در دهه‏های اخیر در پژوهش‏ها جایگاهی مهم یافته است. سرمایة اجتماعی در اثر عوامل متعدد در سازمان‏ها به وجود می‌آید و عناصر مهم سازمانی را تحت تأثیر قرار می‏دهد. این پژوهش با به‌کارگیری روش فراتحلیل و با هدف ترکیب کمّی نتایج پژوهش‏های قبلی در حوزة عوامل مؤثر بر مدیریت سرمایة اجتماعی در سازمان‏ها و پیامدهای آن در کشور ایران انجام گرفت و برای تجزیه و تحلیل داده‏های آن از نرم‏افزار جامع فراتحلیل استفاده شد. در این بررسی، از 83 مطالعة منتخب، تعداد 20 متغیر مستقل و 35 متغیر وابستة مختلف شناسایی شد. نتیجة بررسی فراتحلیل سرمایة اجتماعی در حوزة سازمان‏ها نشان ‏داد متغیرهای سرمایة انسانی، رفتار شهروندی سازمانی، هوش اخلاقی، استراتژی‏های سازمان، عدالت سازمانی، شبکه‏های اجتماعی، هوش سازمانی، ارتباطات عمودی، رهبری تحول‏آفرین، و مسئولیت‏پذیری اجتماعی بیشترین تأثیر را در شکل‏گیری و تشدید سرمایة اجتماعی در سازمان‏های ایرانی داشته‏اند. همچنین، نتایج این تحقیق نشان داد سرمایة اجتماعی متغیرهای مهم سازمانی ـ مثل سلامت سازمانی، مشارکت، موفقیت سازمانی، کیفیت زندگی، رضایت شغلی، اثربخشی تیمی، مدیریت دانش، مدیریت استعدادها، پاسخگویی، بهبود عملکرد، مشتری‏گرایی، یادگیری سازمانی، سرمایة فکری، ارزش‏آفرینی، شادابی و شادکامی، تعهد سازمانی ـ را تحت تأثیر قرار می‏دهد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


  1. آیباغی اصفهانی، سعید؛ مهدی سبک‌رو؛ حمید برزگرلو (1396). «تأثیر سرمایة اجتماعی بر سلامت سازمانی در سازمان‌های دولتی»، مدیریت سرمایة اجتماعی، 4 (2)، صص 199 ـ 220.
  2. ابوالقاسمی، عباس؛ محمد مرادی سروش؛ محمد نریمانی؛ عادل زاهد (1390). «رابطة ابتکار شخصی، جهت‏گیری مذهبی، و سرمایة اجتماعی سازمانی با عملکرد شغلی کارکنان مراکز تولیدی»، دانش و پژوهش در روان‌شناسی کاربردی، 12 (1)، صص 86 ـ 94.
  3. ابیلی، خدایار و مجتبی زارع‌خلیلی (1392). «رابطة بین سرمایة اجتماعی سازمانی با مدیریت دانش در یک شرکت بیمة دولتی»، پژوهشنامة بیمه، 28 (2)، صص 129 ـ 152.
  4. احمدی، سیروس؛ اصغر میرفردی؛ محمدحسین ابتکاری (1392). «بررسی تأثیر سرمایة اجتماعی بر کیفیت زندگی شهروندان شهر یاسوج»، راهبرد اجتماعی فرهنگی، 2 (6)، صص 157 ـ 235.
  5. احمدی، علی‌اکبر؛ ابوالفضل فراهانی؛ اکبر بهمنی چوبستی؛ مهدی شهبازی (1391). «نقش سرمایة اجتماعی بر بهبود مدیریت استعدادها در سازمان تربیت بدنی»، مطالعات مدیریت ورزشی، 4 (13)، صص 237 ـ 260.
  6. امینی، علی‌رضا؛ پیمان دولتشاه؛ حمیدرضا فتاحی (1396). «سرمایة اجتماعی، بازاریابی کارآفرینانه و نقش میانجی تسهیم دانش»، مدیریت سرمایة اجتماعی، 4 (4)، صص 547 ـ 569.
  7. امیرخانی، طیبه و عسل آغاز (1390). «توسعة سرمایة اجتماعی در پرتو سرمایة انسانی: شرکت ملی پتروشیمی»، پژوهش‌های مدیریت در ایران، 15 (1)، صص 31 ـ 50.
  8. ایمان، محمدتقی و وجیهه جلاییان بخشنده (1394). «بررسی و تبیین رابطة بین مسئولیت اجتماعی و سرمایة اجتماعی در بین جوانان شهر شیراز»، جامعه‌شناسی کاربردی، 21 (1)، صص 19 ـ 42.
  9. بختی، میلاد؛ آرین قلی‌پور؛ ساجد گودرزی (1390). «تبیین رهبری تحول‌آفرین و سرمایة اجتماعی به عنوان اهرم‌های ارتقای اثربخشی تیمی»، چشم‌انداز مدیریت دولتی، 2 (7)، صص 135 ـ 150.

10. برادران، مراد و نسرین حسین‌پور (1392). «رابطة سرمایة اجتماعی با رفاه ذهنی کارکنان وزارت رفاه و تأمین اجتماعی»، رفاه اجتماعی، د 13، ش 49، صص 35 ـ 56.

11. بهادری خسروشاهی، جعفر؛ تورج هاشمی نصرت‌آباد؛ جلیل باباپور خیرالدین (1393). «رابطة سرمایة اجتماعی با بهزیستی روان‌شناختی در دانشجویان دانشگاه تبریز»،شناخت اجتماعی، 3 (2)، صص 44 ـ 54.

12. پیری، یعقوب و علی زینالی (1395). «رابطة حمایت اجتماعی درک‌شده، سرمایة اجتماعی، و کیفیت زندگی با فرسودگی شغلی پرستاران»، پرستاری ایران، 29 (103)، صص 13 ـ 23.

13. جهانگیری، علی؛ مهرنوش قوپرانلو؛ مصطفی حاج‏زاده (1391). «بررسی رابطة بین سرمایة اجتماعی و رفتار شهروندی سازمانی»، جامعه‌شناسی مطالعات جوانان، 3 (8)، صص 83 ـ 98.

14. حشمتی، محمدرسول؛ علی دریکنده؛ محمد مهدی؛ حمید شمس‌الهی (1392). «تبیین تأثیر ابعاد سرمایة اجتماعی بر سرمایة فکری در دانشگاه امام علی(ع)»، مطالعات کمی در مدیریت، 4 (3)، صص 1 ـ 18.

15. حقیقتیان، منصور و گل‌مراد مرادی (1390). «بررسی نقش سرمایة اجتماعی بر رضایت شغلی کارکنان ادارة تعاون (مورد مطالعه: استان کرمانشاه)»، جامعه‌شناسی کاربردی، 22 (4)، صص 115 ـ 130.

16. حیدری، مرضیه و صدیقه محمدجانی (1394). «رابطة هوش فرهنگی با سرمایة اجتماعی و سرمایة فکری اعضای هیئت‌علمی»، رهیافتی نو در مدیریت آموزشی، 6 (3)، صص 127 ـ 144.

17. خدایاری، سیاوش؛ جهان‌بخش اسماعیل؛ منصور حقیقتیان (1396). «رابطة سرمایة اجتماعی با قانون‏گریزی؛ تبیینی جامعه‏شناختی»، مدیریتسرمایة اجتماعی، 4 (2)، صص 265 ـ 282.

18. رستگار، عباس‌علی؛ مرتضی اکبرزادة صفویی؛ مطهره حسن‌ پورامیری (1397). «تبیین تأثیر سرمایة انسانی و سرمایة اجتماعی بر قصد کارآفرینانه با در نظر گرفتن نقش تعدیلگری سبک‌شناختی (مورد مطالعه: دانشگاه تهران)»، مطالعات توسعة اجتماعی ایران، 10 (2)، صص 41 ـ 57.

19. رضایی‏منش، بهروز؛ راحیل عادلی؛ داوود بهرامی؛ فیروز زندی (1391). «رابطة رهبری تحول‌آفرین و سرمایة اجتماعی در کسب‌وکارهای کوچک»، مطالعات مدیریت بهبود و تحول، 22 (69)، صص 151 ـ 170.

20. رضایی، روح‏الله؛ حسین شعبان‌علی فمی؛ نفیسه صلاحی‌مقدم (1394). «بررسی تأثیر سرمایة اجتماعی بر عملکرد سازمانی در سازمان جهاد کشاورزی استان البرز»، علوم ترویج و آموزش کشاورزی ایران، 11 (2)، صص 121 ـ 133.

21. فرزانه، سیف‌الله و فخرالسادات طاهری اتاق‌سرا (1394). «بررسی تأثیر سرمایة اجتماعی بر کارآفرینی سازمانی (مورد مطالعه: ادارة آموزش‌وپرورش شهرستان بابل)»، مطالعات توسعة اجتماعی ـ فرهنگی، 3 (4)، صص 111 ـ 132.

22. زنگنه، محرم؛ فرزانه دوستی؛ عبدالله ریحانی یساولی؛ وحید راثی (1397). «ارتباط کیفیت زندگی و سطح سرمایة اجتماعی در بین کارکنان شبکة بهداشت»، جامعه‌شناسی کاربردی، 29 (4)، صص 39 ـ 57.

23. شاه‌پسند، محمدرضا؛ مسلم سواری؛ ولی‏الله سارانی (1396). «نقش سرمایة اجتماعی بر کیفیت زندگی کشاورزان شهرستان دیواندره»، تحقیقات اقتصاد و توسعة کشاورزی ایران، 48 (3)، صص 431 ـ 441.

24. صمدی، عباس و مهرناز عباسی (1391). «بررسی تأثیر سرمایة اجتماعی بر رفتار رقابتی شرکت‌ها»، مدیریت فرهنگ سازمانی، 10 (2)، صص 85 ـ 107.

25. طاهری‌زاده، آسیه؛ سید حبیب‌الله میرغفوری؛ علی‌رضا ناصرصدرآبادی (1397). «رابطة سرمایة اجتماعی، کارآفرینی سازمانی، و عملکرد سازمانی با استفاده از رویکرد مدل‌سازی معادلات ساختاری »، مدیریت سلامت، 21 (72)، صص 77 ـ 89.

26. طاهریان، مسعود؛ فریدون کامران؛ مجید کفاشی (1390). «تأثیر کیفیت زندگی کاری بر سرمایة اجتماعی کارکنان شرکت رجا»، پژوهش اجتماعی، 4 (13)، صص 59 ـ 80.

27. فرج‌زاده، سولماز؛ سید مهدی الوانی؛ محمد عطایی؛ کیوان شاه‌قلیان (1396). «نقش نام‏آوری کارفرما در ایجاد سرمایة اجتماعی»، مدیریت سرمایة اجتماعی، 4 (1)، صص 1 ـ 26.

28. قادری، کاوه (1396). «نقش سرمایة اجتماعی در ارتقای مسئولیت پاسخگویی مدیران بخش عمومی»، حسابداری دولتی، 3 (2)، صص 31 ـ 42.

29. قاسم‏زاده علی‌شاهی، ابوالفضل؛ زهرا حیدری‏زاده؛ عطیه موسوی؛ محمد حسنی (1394). «نقش تعاملی سرمایة روان‌شناختی و سرمایة اجتماعی بر تعهد سازمانی و آموزش اثربخش اعضای هیئت‌علمی»،گام‏های توسعه در آموزش پزشکی، 12 (2)، صص 315 ـ 324.

30. قانع سنگ‌آتش، اسما؛ زهراسادات میرزازاده؛ سید مرتضی عظیم‌زاده؛ حسین عبدالملکی (1394). «بررسی نقش سرمایة روان‌شناختی بر سرمایة اجتماعی دانشجویان تربیت بدنی دانشگاه‌های مشهد»، پژوهش‌های کاربردی در مدیریت ورزشی، 4 (3)، صص 91 ـ 106.

31. قربانی‌زاده، وجه‌الله (1396). روش تحقیق فراتحلیل با نرم­افزار CMA2. انتشارات بازتاب، تهران.

32. عباس‌قلی‌زاده، سمانه (1398). «بررسی رابطة بین هوش سازمانی با سرمایة اجتماعی کارکنان آموزش‌وپرورش ناحیة 1 بندرعباس»، پژوهشنامة اورمزد، 46، صص 7 ـ 36.

33. عبدالله‏زادة ‏فرد، علی‌رضا (1397). «نقش سرمایة اجتماعی در ارتقای رفتار شهروندی ساکنان محله‏های شهری»، مطالعات محیطی هفت‌حصار، 23 (6)، صص 265 ـ 282.

34. عدلی‌پور، صمد؛ سید احمد میرمحمدتبار؛ سیمین افشار؛ مریم سهرابی (1394). «تأثیر شبکة اجتماعی کلوب بر سرمایة اجتماعی دختران و زنان شهر تبریز»، جامعه‌شناسی مطالعات جوانان، 6 (19)، صص 99 ـ 120.

35. عطاالهی، طاهره؛ علی ربیعی؛ محمدتقی امینی (1394). «رابطة هوش اخلاقی با سرمایة اجتماعی»، اخلاق در علوم و فناوری، 10 (3)، صص 29 ـ 40.

36. غریب، عباس؛ علی علی‌طالب؛ ستاره عباسی؛ یاسان پوراشرف (1396). «بررسی نقش تعدیلگر سرمایة معنوی در رابطة بین سرمایة اجتماعی و سرمایة روان‌شناختی (مورد مطالعه: کارکنان دانشگاه مازندران)»، فرهنگ در دانشگاه اسلامی، 7 (3)، صص 299 ـ 316.

37. کریمی، مرضیه؛ سیمین درویش‌نوری؛ هلن مربی هروی (1398). «بررسی رابطة سرمایه‌های اجتماعی، تعهد سازمانی، و رفتار فرانقشی در محیط زیست»، مدیریت محیط زیست و توسعة پایدار، 2 (1)، صص 1 ـ 6.

38. مددی، حمید (1392). «بررسی رابطة سرمایة اجتماعی با کارآفرینی درون‌سازمانی»، مدیریت توسعه و تحول، 5 (14)، صص 39 ـ 49.

39. مجیبی، تورج و فرشته نبوی (1393). «رابطة بین سرمایة اجتماعی و مسئولیت اجتماعی (مطالعة موردی: دانشگاه آزاد اسلامی واحد فیروزکوه)»، پژوهشگر، 11 (36)، صص 31 ـ 39.

40. مجیدی قهرودی، نسیم و زهره جوادیه (1390). «بررسی نقش ارتباطات سازمانی بر شکل‌گیری و جذب سرمایة اجتماعی کارکنان»، فرهنگ ارتباطات، 1 (4)، صص 165 ـ 190.

41. موسیوند، مریم و فرهاد شفیع پورمطلق (1394). «ارزیابی سطح سرمایة اجتماعی و رابطة رگرسیونی آن با تعالی سازمانی در سازمان دانشگاه آزاد اسلامی»، آموزش و ارزشیابی، 8 (30)، صص 9 ـ 27.

42. مهاجران، بهناز؛ علی‌رضا قلعه‏ای؛ فرشید اشرفی سلیم‌کندی؛ زین‌العابدین درویشی (1397). «بررسی رابطة سرمایة اجتماعی و سلامت سازمانی با میانجیگری عزت نفس سازمانی»، جامعه‌شناسی کاربردی، 29 (4)، صص 39 ـ 58.

43. ناظم، فتاح و ام‏البنین صادقی (1394). «ارائة الگوی ساختاری بهره‌وری بر اساس سرمایة اجتماعی و سرمایة فکری در آموزش‌وپرورش»، رهیافتی نو در مدیریت آموزشی، 6 (2)، صص 147 ـ 164.

44. نصرتی‌نژاد، فرهاد؛ ایوب سخایی؛ حجت شریفی (1394). «مطالعة رابطة بین سرمایة اجتماعی جوانان و میزان شادکامی آنان»، مطالعات توسعة اجتماعی ـ فرهنگی، 4 (2)، صص 143 ـ 167.

45. Coleman, J. S. (1998). "Social Capital in the Creation of Human-Capital", American Journal of Sociology, 94, pp. 95- 120.

46. Faccin, K., Genari, D., & Macke, J. (2017). Interorganisational social capital and innovation: a multiple case study in wine producers networks in Serra Gaúcha. RAI Revista de Administração e Inovação, 14, pp. 52–66.

47. Hudaykulov, A. & Hongyi. X.u (2015). The effects of social capital on team performance: A study of RD departments in Uzbekistan.  International Journal of Innovation and Economic Development, 1(1), pp. 85-96.

48. Laužikas, M. & Dailydaitė, S. (2015). Impacts of social capital on transformation from efficiency to innovation-driven business. Journal of Business Economics and Management, 16(1), pp. 37–51.

49. Liu, C.-H. (2013). The processes of social capital and employee creativity: Empirical evidence from intraorganizational networks. Journal of Human Resource Management, 24(20), pp. 3886–3902.

50. Loury, G. (1992). “The Economics of Discrimination: Getting to the Core of the Problem”, Harvard Journal for African American Public Policy, 1, pp. 91 –110.

51. Moore, S. & Kawachi, I. (2017). Twenty years of social capital and health research: A glossary. Journal of Epidemiology and Community Health, 71(5), pp. 513–517.

52. Nahapiet, J. & Ghosal, S. (1998). Social capital, intellectual capital and the organizational advantage, The Academy of Management Review, 23(2), pp. 242-266.

53. Putnam, R. (2000). Social Capital: Measurement and Consequences Kennedy School Of Government, Harvard University. Http://Www.Oecd.Org/Cer/Obj I.

54. Putnam, R. D. (1995). “Bowling Alone: American Declining Social Capital”. Journal of  Democracy, 6, pp. 65-78.

55. Sözbilir, F. (2018). The interaction between social capital, creativity and efficiency in Organizations. Thinking Skills and Creativity, 27, pp. 92–100.

56. Taşdemir, D. Ç., Bahar, A. D., & Çayırağası, F. (2017). A Study on Social Capital Concept, Development and Importance. International Journal of Management Science and Business Administration, 4(1), pp. 52-56.