تأثیر متغیرهای کلان اقتصادی بر سرمایة اجتماعی در ایران

نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری دانشکدة حقوق، الهیات و علوم سیاسی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

2 دانشیار دانشکدة حقوق، الهیات و علوم سیاسی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

3 استاد دانشکدة حقوق، الهیات و علوم سیاسی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

چکیده

سرمایة اجتماعی مفهومی کلیدی در بررسی سرشت جامعه است. تضعیف سرمایة اجتماعی می‏تواند تبعات منفی بسیاری در حوزه‏های مختلف فردی و اجتماعی به همراه داشته باشد. یکی از متغیرهای اثرگذار بر سرمایة اجتماعی هنجارهای اجتماعی است. هنجارهای اجتماعی، به منزلة مؤلفة‏ تأثیرگذار بر سرمایة اجتماعی، در پژوهش‏های بسیار مورد سنجش قرار گرفته است. سؤال اصلی در مقالة پیش رو این است که آیا تغییرات در متغیرهای کلان اقتصادی بر سرمایة اجتماعی در ایران تأثیرگذار است؟ به نظر می‏رسد متغیرهای کلان اقتصادی بر وقوع و تشدید ناهنجاری‏های اجتماعی در جامعة ایرانی در بازة زمانی سال‌های 1376 تا 1392، که دو دولت متفاوت در ایران روی کار بوده‌اند، تأثیرگذار بوده است. در این نوشتار با استفاده از روش کیفی و با بهره‏گیری از منابع کتابخانه‏ای و داده‏های به‌دست‌آمده از پیمایش‏های کشوری این موضوع بررسی و تبیین می‏شود. در گام نخست تأثیرگذاری متغیرهای کلان اقتصادی، همچون تورم و بی‌کاری، بر هنجارهای اجتماعی در جامعة ایران و در گام بعد تأثیر این متغیرها بر تضعیف هنجارهای اجتماعی بررسی می‏شود. یافته‏های پژوهش نشان می‏دهد با تغییرات منفی در متغیرهای اقتصاد کلان شاهد تضعیف هنجارهای اجتماعی و به دنبال آن تضعیف سرمایة اجتماعی در کشور بوده‏ایم.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


  1. آقابابایی، محمدابراهیم (1390). تورم در اقتصاد ایران (مروری بر پژوهش‏های انجام‌شده)، تهران، مرکز پژوهشی ـ آموزشی کوثر.
  2. ارزش‌ها و نگرش‌های ایرانیان (1382). یافته‏های پیمایش در 28 استان، موج دوم، تهران، پژوهشگاه فرهنگ، هنر، و ارتباطات.
  3. ارزش‌ها و نگرش‌های ایرانیان (1394). یافته‏های پیمایش در 28 استان، موج سوم، تهران، پژوهشگاه فرهنگ، هنر، و ارتباطات.
  4. اسحاقی، محمد و همکاران (1391). «سنجش عوامل اجتماعی مؤثر بر درخواست طلاق زنان در شهر تهران»، زن در توسعه و سیاست، 10 (3)، صص 97 ـ 124.
  5. الوانی، مهدی و علی‌رضا شیروانی (1385). سرمایة اجتماعی (مفاهیم، نظریه‌ها، و کاربردها)، تهران، مانی.
  6. بانکی‌پور فرد، امیرحسین و همکاران (1394). «مطالعة کیفی مردان و زنان طلاق‌گرفته از عوامل فرهنگی زمینه‌ساز طلاق»، 57، صص 39 ـ 64.
  7. بیات، بهرام و همکاران (1387). پیشگیری از جرم با تکیه بر رویکرد اجتماع‏محور، تهران، انتشارات نیروی انتظامی.
  8. پیران، پرویز (1392). مبانی مفهومی و نظری سرمایة اجتماعی، تهران، علم.
  9. تاج‌بخش، کیان (1384). سرمایة اجتماعی، اعتماد، توسعه، و دموکراسی، تهران، شیرازه.

10. چشمی، علی و هادی امیری (1383). «محاسبة هستة تورم در ایران»، جستارهای اقتصادی، 1 (1)، صص 127 ـ 158.

11. حمیدی‏زاده، علی (1397). «واکاوی افول سرمایة اجتماعی در ایران»، مدیریت سرمایة اجتماعی، 5 (1)، صص 91 ـ 109.

12. خراطها، سعید و نورمحمد جاوید (1384). «بررسی علل و عوامل جامعه‏شناختی بروز نزاع و درگیری و پیامدهای آن در شهر تهران»، مطالعات امنیت اجتماعی، س 2، (6 و 7)، صص 27 ـ51.

13. دینی ترکمانی، علی (1386). «تبیین افول سرمایة اجتماعی»، رفاه اجتماعی، س 6 (23)، صص 147 ـ 172.

14. رفیع‏پور، فرامرز (1377). آنومی یا آشفتگی اجتماعی (پژوهشی در زمینة پتانسیل آنومی در شهر تهران)، تهران، سروش.

15. رنانی، محسن و رزیتا مؤیدفر (1390). چرخه‏های افول اخلاق و اقتصاد، سرمایة اجتماعی، و توسعه در ایران، تهران، طرح نو.

16. زبیری، هدی و سهند ابراهیمی پورفائز (1393). «تورم و کاهش سرمایة اجتماعی ایران»، برنامه‏ریزی و بودجه، 19 (4)، صص 183 ـ 213.

17. سرآبادانی، غلام‌رضا (1386). دولت و تورم، تهران، سازمان انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشة اسلامی.

18. شجاعی باغینی، محمدمهدی و همکاران (1387). مبانی مفهومی سرمایة اجتماعی، تهران، پژوهشکدة مطالعات فرهنگی و اجتماعی.

19. شهبازی، نجف‌علی و همکاران (1390). «بررسی عوامل اقتصادی مؤثر بر امنیت اجتماعی»، آفاق امنیت، 4 (12)، صص 125 ـ 143.

20. صالحی امیری، سید رضا و اسماعیل کاوسی (1387). سرمایة اجتماعی، تهران: پژوهشکدة تحقیقات استراتژیک.

21. فاین، بن (1385). سرمایة اجتماعی و نظریة اجتماعی، اقتصاد سیاسی، و دانش اجتماعی در طلیعة هزارة سوم، ترجمة سید محمدکمال سروریان، تهران، انتشارات پژوهشکدة مطالعات راهبردی.

22. فوکویاما، فرانسیس (1385). پایان نظم: سرمایة اجتماعی و حفظ آن، ترجمة غلام‌عباس توسلی، چ 2، تهران، حکایت قلم نوین.

23. فیروزجانیان، علی‌اصغر (1387). «فراتحلیل مطالعات انجام‌شده در حوزة ارزش‏ها و هنجارهای اجتماعی»، راهبرد فرهنگ، 2، صص 123 ـ 147.

24. فیلد، جان (1386). سرمایة اجتماعی، ترجمة غلام‌رضا غفاری و حسین رمضانی، تهران، کویر.

25. کاملی، محمدجواد (1386)، «بررسی توصیف علل و عوامل مؤثر در بروز آسیب اجتماعی طلاق در جامعة ایران با توجه به آمار و اسناد موجود»، دانش انتظامی، ش 35، صص 180 ـ 198.

26. کلمن، جیمز (1377). بنیادهای نظریة سرمایة اجتماعی، ترجمة منوچهر صبوری، تهران، نی.

27. مومنی، فرشاد و بهرام نقش‌تبریزی (1394). اقتصاد ایران در دوران دولت ملی، تهران، نهادگرا.

28. واعظی، محمود (1393). راهبرد سیاست خارجی برای ارتقای جایگاه اقتصادی ج.ا.ا. در شرایط جدید بین‌المللی، تهران، اتاق بازرگانی، صنایع، معادن، و کشاورزی ایران.

29. همس، لزلی و فران تونکیس (1387). اعتماد و سرمایة اجتماعی (مجموعه مقالات)، ترجمة محمدتقی دل‌فروز، تهران، پژوهشکدة مطالعات فرهنگی و اجتماعی.

30. یاورزاده، محمدرضا و همکاران (1390). مدیریت تورم و استراتژی‌های مهار آن در ایران و جهان، تهران، شرکت چاپ و نشر بازرگانی.

31. Amirkhani, Amirhossein & Azam Tadayon (2011). Examining the Influences of Social Capital and Knowledge on Innovation, World Applied Sciences Journal, 14 , pp. 1339-1343.

32. Bernburg, Jon Gunner (2002). Anomie, Social Change and Crime, A Theoretical Examination of Institutional-Anomie Theory, British Journal of Criminology, 42, pp. 729-742.

33. Bhandari, Humnath & Yasunobu Kumi (2009). What Is Social Capital? A Comprehensive Review of the Concept, Asian Journal of Social Science, Volume 37)3(, pp. 480-510.

34. Bourdieu, Pierre & Loic J. D. Wacquant (1992). An Invitation to Reflexive Sociology, Chicago: University of Chicago Press.

35. Groot, Judith, M. & Geertje De Schuitema (2012). How to Make the UnPopular  Popular? Policy Characteristics, Environmental Science & Policy, 9(2), pp. 100-107.

36. Hald Andersen, Signe (2012). Unemployment and Crime: Exprimental Evidence of the Causal Effects of Intensified ALMPs on Crime Rates among Unemployed Individuals, The Rockwool Foundation Research Unit, Study Paper, 38, pp. 1-28.

37. Hiller, Victor & Recoules Magali (2009). Divorce Decisions, Divorce laws and Social Normes, Preliminary Version, pp. 1-25.

38. Huppes, Tjerk (1976). Anomie and Inflation, Economics and Sociology: Towards an Integration, pp. 128-160.

39. Institute For Criminal Policy Research (2018). World Prison Brief Data.

40. Jenkins, Richard (2002). Pierre Bourdieu, revised edition, London: Routledge.

41. Lin, Nan (1999). Building a network Theory of Social Capital .Connections, 22 (1), pp. 28-51.

42. Messner, S. F. & R. Rosenfeld (2001). Crime and the American Dream. Third Edition. Belmont, CA: Wadsworth.

43. Muftic, Lisa R. (2007). Advanced Institutional Anomie Theory: A Micro level  Examination Connecting Culture, Institutions and Deviance, International Journal of Offender Therapy and Comparative Criminology, Vol 50( 6), pp. 630-653.

44. OECD (2001). The Well-Being of Nations: The Role of Human and Social Capital. Paris: Office of Economic Cooperation and Development (OECD).

45. Popitz, Heinrich (2012). Genocide Studies and Prevention, International Journal, issue 2(11), pp. 3-12.

46. Stone, wendy (2001). "Measuring social capital". Research paper, Australian Institute of Family studies, 24, pp. 30-45.

47. Teymoori, Ali (2016). The Psychology of Anomie, the University of Queensland, School of Psychology.

48. Turner, Jonathan H. (1994). Sociology: Concepts and Uses. McGrew- Hill, Inc.

49. Wall, Ellen, Gabriele Ferrazzi, & Frans Schryer (1998). Getting the Goods, on Social Capital ,Rural Sociology, 63(2), pp. 28-47.

50. Walmesly, Roy (2018). World Prison Population List, pp. 1-19.

51. Woolcock, M. & D. Narayan (2000). Social Capital: Implications for Development Theory, Research, and Policy, The World Bank Research Observer, 15(2), pp. 225-249.

52. World Bank (2007). Social Capital for Development. Available at: http://www1.worldbank.org/prem/poverty/scapital/.

53. Zhao, Rouhui & Liqun Cao (2010). Social Cahnge and Anomie: A Cross- National Study, Social Forces. Vol 88(3), pp. 1209-1229.