بررسی رابطة سرمایة اجتماعی و بدبینی اجتماعی بین شهروندان شهر یزد

نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

1 استاد، دانشکدة علوم اجتماعی، دانشگاه یزد، یزد، ایران

2 کارشناس‌ارشد پژوهش علوم اجتماعی، دانشکدة علوم اجتماعی، دانشگاه یزد، یزد، ایران

چکیده

بدبینی اجتماعی بازتاب شرایط جامعه است و از عوامل اجتماعی متعدد ریشه می‌گیرد. سرمایة اجتماعی یکی از متغیرهای مهمی است که بر بدبینی اجتماعی اثر دارد. پژوهش حاضر با هدف تعیین رابطة سرمایة اجتماعی و بدبینی اجتماعی بین شهروندان شهر یزد انجام شد. روش پژوهش پیمایشی بود و حجم نمونه بر اساس فرمول کوکران 385 نفر تعیین شد و نمونه‌ها با روش نمونه‌گیری خوشه‌ای چندمرحله‌ای انتخاب شدند. پرسشنامه از نوع محقق‌ساخته بود و روایی آن به صورت محتوایی محرز شد. ضریب آلفای کرونباخ برای بدبینی اجتماعی برابر با 81/0 و برای سرمایة اجتماعی برابر با 75/0 به دست آمد که نشان‌دهندة مطلوبیت پایایی ابزار است. یافته‌های پژوهش نشان داد میانگین بدبینی اجتماعی شهروندان اندکی کمتر از حد متوسط است. این در حالی است که بدبینی اجتماعی اکثریت پاسخگویان در حد متوسط بود. بین متغیر سرمایة اجتماعی و ابعاد آن (اعتماد اجتماعی، شبکة اجتماعی، هنجار اجتماعی) با بدبینی اجتماعی رابطة معکوس و معنادار وجود داشت. متغیرهای جنسیت و سن و وضعیت تأهل رابطة معناداری با بدبینی اجتماعی نداشتند. مدل معادلة ساختاری، که برازش مناسب نیز داشت، نشان‌دهندة تأثیر معنادار و معکوس سرمایة اجتماعی بر بدبینی اجتماعی بود.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


اجتهادی، مصطفی (۱۳۸۶). «سرمایة اجتماعی»، علوم انسانی، ش 53، صص 1 ـ ۱۲.
احمدپور، نوروز (1390). «بررسی تأثیر سوءظن در روابط خانوادگی»، پایان‌نامة کارشناسی‌ارشد مدرسی معارف اسلامی گرایش اخلاق اسلامی، دانشگاه معارف اسلامی قم.
احمدی، طاهر؛ باقر غباری بناب؛ آرش آذرنییاد (1395). «اثربخشی بازآموزی اسنادی بر انگیزة پیشرفت و سبک اسنادی دانش‌آموزان با اختلال یادگیری خاص»، روان‌شناسی و روان‌پزشکی شناخت، س 3، ش 4، صص 97 ـ 110.
ارزش‌ها و نگرش‌های ایرانیان (موج سوم)، یافته‌های پیمایش در 31 استان کشور (1395). تهران، پژوهشگاه فرهنگ و هنر و ارتباطات، دفتر طرح‌های ملی.
ازکمپ، استوارت (1370). روان‌شناسی اجتماعی کاربردی، مترجم: فرهاد ماهر، چ 2، مشهد، انتشارات آستان قدس رضوی.
امیر‌تیموری، مهدیه؛ علی‌رضا منظری توکلی (1388). «بررسی رابطة خوش‌بینی‌ـ بدبینی با رضایت از زندگی بین زنان شاغل و خانه‌دار در شهر رابر»، زن و مطالعات خانواده، ش 2، صص 9 ـ 30.
آقایی، اصغر؛ راضیه رئیسی‌دهکردی؛ سید حمید آتش‌پور (1386). «رابطة خوش‌بینی و بدبینی با سلامت روان در افراد بزرگ‌سال شهر اصفهان»، دانش و پژوهش در روان‌شناسی، ش 33، صص 117 ـ 130.
بروین، کریس (1376). بنیادهای شناختی روان‌شناسی بالینی، مترجم: مجید محمودعلی‌لو و عباس بخشی‌پور و حسن صبوری‌مقدم، تبریز، روان‌پویا.
پورافکاری، نصرالله؛ کبری شکری (1391). «بررسی تأثیر سرمایة اجتماعی بر سلامت روانی دانشجویان (مطالعه‌ای در بین دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی واحد شوشتر)»، فصلنامة تخصصی علوم اجتماعی دانشگاه آزاد اسلامی‌‌ـ واحد شوشتر، ش 16، صص 167 ـ 186.
توسلی، غلام‌عباس؛ مرضیه موسوی (1384). «مفهوم سرمایه در نظریات کلاسیک و جدید با تأکید بر نظریه‌های سرمایة اجتماعی»، نامة علوم اجتماعی، ش 26، صص 1 ـ 32.
چراغی کوتیانی، اسماعیل (1388). «اصلاح در روابط اجتماعی، ره‌آورد ظهور منجی»، مشرق موعود، ش 9، صص 111 ـ 134.
چلبی، مسعود؛ محمد مبارکی (1384). «تحلیل رابطة سرمایة اجتماعی و جرم در سطح خرد و کلان»، جامعه‌شناسی ایران، د 6، ش 2، صص 3 ـ 44.
خدایی، لیلا؛ غلام‌حسین انتصار فومنی (1395). «رابطة سبک‌های اسنادی و سبک کنار آمدن با استرس با سرمایة روان‌شناختی زنان سرپرست خانوار شهر زنجان»، ایده‌های نوین روا‌ن‌شناسی، ش 1، صص 39 ـ 50.
رمضانی، خسرو؛ منیجه شهنی ییلاق؛ غلام‌حسین مکتبی؛ ناصر بهروزی (1394). «تأثیر بازآموزی اِسنادی بر خوش‌بینی و بدبینی دانش‌آموزان دوره ابتدایی شهر اهواز». ارمغان دانش، ش 2، صص 172-183.
ستوده، هدایت‌الله (1386). روان‌شناسی اجتماعی، چ 10، ویرایش دوم، تهران، آوای نور.
شهابی، زیبا (1385). «بررسی رابطة تیپ‌های A/B و خوش‌بینی و بدبینی در کارمندان ادارات دولتی شهر تهران»، پایان‌نامة کارشناسی‌ارشد، دانشگاه الزهرا، تهران.
صدیقی، بهرنگ؛ لینا ملکمیان؛ مهدی اجاقی ازبری (1390). «بررسی تأثیر اعتماد سیاسی بر مشارکت سیاسی»، پژوهش اجتماعی، ش 11، صص 171 ـ 188.
صفاریان، محسن (1397). «عوامل مؤثر بر بی‌تفاوتی اجتماعی جوانان»، رسالة دکتری تخصصی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران‌شمال.
صمیمی اردستانی، مهدی (1396). بدبینی بیماری یا پدیده‌ای اجتماعی، چ 7، تهران، قطره.
علینی، محمد (1391). سرمایة اجتماعی در آموزه‌های اسلامی، قم، مؤسسة بوستان کتاب.
غریبی، مجتبی؛ علی جمالی قمی؛ بهنوش ایزدی (1396). «میانجیگری فرسودگی شغلی و بدبینی سازمانی در رابطة میان سرمایة روان‌شناختی و بهزیستی روان‌شناختی ایثارگران»، طب جانباز، د 9، ش 2، صص 86 ـ 90.
غفاری، غلام‌رضا (1395). اعتماد اجتماعی و امید به آینده، مجموعه مقالات گزارش وضعیت اجتماعی کشور، تهران، پژوهشکدة مطالعات فرهنگی و اجتماعی، ج 3، صص 111 ـ 166.
فصیحی، امان‌الله (1386). «دین و سرمایة اجتماعی»، معرفت، ش 123، صص 79 ـ 100.
فیروزآبادی، سید احمد؛ حسین ایمانی جاجرمی (1385). «سرمایة اجتماعی و توسعة اقتصادی‌‌ـ اجتماعی در کلان‌شهر تهران»، رفاه اجتماعی، س 6، ش 23، صص 197 ـ 224.
قنبری، سعید؛ فاطمه کلانتری؛ ایرج مختارنیا (1396). «ادراک بین فردی؛ رویکردی در جهت تحلیل روابط اجتماعی»، رویش روان‌شناسی، سال 6، ش 3، صص 225-239. 
گنجی، محمد؛ مینا هلالی‌ستوده (1390). «رابطة گونه‌های دین‌داری و سرمایة اجتماعی (رویکرد نظری و تجربی در بین مردم شهرستان کاشان)»، جامعه‌شناسی کاربردی، ش 2، صص 95 ـ 120.
ماجدی، سید مسعود؛ عبدالعلی لهسایی‌زاده (۱۳۸۵). «بررسی رابطة بین متغیرهای زمینه‌ای، سرمایة اجتماعی، و رضایت از کیفیت زندگی (مطالعة موردی در روستاهای استان فارس)»، روستا و توسعه، س ۹، ش 4، صص 91 ـ 136.
نامنی، ابراهیم؛ حسن عبدالله‌زاده؛ حمیده پیرانی؛ محمود جاجرمی ( 1397). «اثربخشی درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد (ACT) به شیوة گروهی بر سرکوبی افکار منفی و درماندگی آموخته‌شده در زنان نابارو»، مجلة دانشگاه علوم پزشکی سبزوار، د 25، ش 5، صص 600 ـ 607.
نیازی، محسن؛ محمد شیرازی (1389). «تبیین مؤلفه‌‌های سرمایة اجتماعی در اندیشة نوگرایی»، علوم اجتماعی، ش 2، صص 129 ـ 137.
الوانی، مهدی؛ علی‌رضا شیروانی (1383). «سرمایة اجتماعی، اصل محوری توسعه»، تدبیر، ش 147، صص 16 ـ 22.
هیبت‌الهی، سید محمد (1373). «بررسی سبک اسناد دانش‌آموزان با توجه به موفقیت و شکست تحصیلی و جنسیت بر اساس اسناد درماندگی آموخته‌شده»، پایان‌نامة کارشناسی‌ارشد، تربیت معلم.
References
Agaei, A., Raeisie-Dehkordi, R., & Atash-Poor, S. H. (2007). “The relationship between optimism and pessimism with mental health in Isfahan city adults”, Knowledge and Research in Psychology, (33), pp. 117-130. (in Persian)
Ahmadi, T., Ghobari Bonab, B., & Azarniad, A. (2016). “The Effectiveness of Attribution Retraining on achievement motivation and attributional style of Children specific learning disabilities”, Shenakht Journal of Psychology and Psychiatry, 3(4), pp. 97-110. (in Persian)
Ahmadpour, N. (2011). “The study of the effect of suspicion on family relationships”, Master Thesis in Islamic Education, Islamic Ethics, Qom University of Islamic Education. (in Persian)
Alvani, M. & Shirvani, A. R. (2004). “Social capital is the central principle of development”, Tadbir Monthly, (147), pp. 16-22. (in Persian)
Amir-Teymouri, M. & Manzari-Tavakoli, A. R. (2009). “The study of the relationship between optimism and pessimism with life satisfaction among working and housewives in Rabor 2009”, Women and Family Studies, (2), pp. 9-30. (in Persian)
Andersson, M. A. (2012). “Dispositional optimism and the emergence of social network diversity”, The sociological quarterly, 53(1), pp. 92-115.‏
Bernardo, A. B. (2013). “Hope grounded in belief: Influences of reward for application and social cynicism on dispositional hope”, Scandinavian Journal of Psychology, 54(6), pp. 522-528.
Brewin, CH. R. (1997). Cognitive Foundations of Clinical Psychology, By: M. Mahmoud-Alia, H. Bakhshipour, & H. Sabouri, Tabriz, Ravan Pouya. (in Persian)
Ceyhun, S., Malkoç, N., & Arslan, N. (2017). “Investigation of organizational cynicism”, European Journal of Physical Education and Sport Science, 3(12), pp. 59-76.
Chalabi, M. & Mubaraki, M. (2005). “Analysis of the relationship between social capital and crime at the micro and macro levels”, Iranian Journal of Sociology, Vol. 6, (2), pp. 3-44. (in Persian)
Cheng, L. J. & Liao, C. C. (2020). “Connecting Social Capital, Cognitive Bias, and Entrepreneurial Intentions: About Gender Differences”, Contemporary Management Research, 16(1), pp. 1-34.
Cheraghi-Kotiani, I. (2009). “Reform in social relations led to the emergence of a savior”, The Promised East, (9), pp. 111-134. (in Persian)
Cook, W. W. & Medley, D. M. (1954). “Proposed hostility and pharisaic-virtue scales for the MMPI”, Journal of Applied Psychology, 38(6), pp. 414-418.
Ejtehadi, M. (2007). “Social Capital”, Journal of Humanities, 53, pp. 12-1. (in Persian)
Ellini, M. (2012). Social Capital in Islamic Teachings, Qom, Book Garden Institute. (in Persian)
Fassihi, A. (2007). “Religion and Social Capital”, Knowledge, (123), pp. 79-100. (in Persian)
Firoozabadi, S. A. & Imani-Jajarmi, H. (2006). “Social capital and socio-economic development in Tehran's 22 municipal districts”, Social welfare quarterly, 6(23), pp. 197-224. (in Persian)
Fischer, M. & Leitenberg, H. (1986). “Optimism and pessimism in elementary school-aged children”, Child development, 57(1), pp. 241-248.
FitzGerald, M. R. (2002). Organizational cynicism: Its relationship to perceived organizational injustice and explanatory style (Doctoral dissertation, University of Cincinnati).
Ganji, M. & Hilali stodeh, M. (2011). “The Relationship between Religions and Social Capital (Theoretical and Experimental Approach among the People of Kashan)”, Applied Sociology, (2), pp. 95-120. (in Persian)
Ghaffari, G. R. (2016). Social Trust and Hope for the Future, Collection of Articles on the Social Status of the Country, Vol. 3, Tehran, Research Institute for Cultural and Social Studies, pp. 111-166. (in Persian)
Gharibi, M., Jamali Qomi, A., & Izadi, B. (2017). “Mediation of burnout and organizational pessimism in the relationship between psychological capital and psychological well-being of martyrs”, Veteran Medicine, Vol. 9, (2), pp. 86-90. (in Persian)
Ghanbari, S; Kalantari, F., & Mokhtarnia, I. (2017). “Interpersonal perception; An Approach to the Analysis of Social Relations”, The Development of Psychology, 6 (3), pp. 239-225. (in Persian)
Hibatollahi, S. M. (1994). “A study of students' documentation style according to academic success and failure and gender based on learned helplessness documents”, Master's thesis, Teacher training. (in Persian)
Khodaei, L. & Antesar foumany, G. H. (2017). “The relationship between the attributive styles and the stress coping styles with the psychological capital of female headed household Zanjan”, JNIP, 1(1), pp. 39-50. (in Persian)
Lepore, Mark L., & Ituarte, P. H. G. (1999). “Optimism about Cancer Enhances Mood by Reducing Negative Social Interactions.” Cancer Research Therapy and Control, (8), pp. 165–74.
Leung, K. & Bond, M. H. (2004). “Social Axioms: A Model for Social Beliefs in Multicultural Perspective”, In M. P. Zanna (Ed.), Advances in experimental social psychology, 36, pp. 119-197.
Li, F., Zhou, F., & Leung, K. (2011). “Expecting the worst: Moderating effects of social cynicism on the relationships between relationship conflict and negative affective reactions”, Journal of Business and Psychology, 26(3), pp. 339-345.
Majidi, S. M. & Lahsaeizadeh, A. A. (2006). “The study of the relationship between contextual variables, social capital and satisfaction with quality of life: A case study in rural areas of Fars province”, Rural and Development Quarterly, Vol. 9, (4), pp. 91-136. (in Persian)
Mete, Y. A. (2013). “Relationship between organizational cynicism and ethical leadership behavior: A study at higher education”, Procedia- Social and behavioral sciences, 89, pp. 476-483.
Nair, P. & Kamalanabhan, T. J. (2010). “The impact of cynicism on ethical intentions of Indian managers: The moderating role of seniority”, Journal of international business ethics, 3(1), p. 14.
Namani, E., Abdollahzadeh, A., Pirani,H., & jajarmi,M. (2018). “The Effectiveness of Group Therapy based on Acceptance and Commitment (ACT) on suppression of negative thoughts and learned helplessness in Infertile Women”, Journal of Sabzevar University of Medical Sciences, 25, (5), pp. 60-607. (in Persian)
Niazi, M. & Shirazi, M. (2010). “Explaining the components of social capital in the idea of modernity”, Journal of Social Sciences, (2), 129-137. (in Persian)
Oskamp, S. (1991). Applied Social Psychology, translated by Farhad Maher, Second Edition, Mashhad: Astan Quds Razavi Publications. (in Persian)
Peterson, Ch. (2000). “The Future of Optimism”, The American Psychologist, 50, pp. 44–55.
Pourafkari, N. & Shokri, K. (2012). “The effect of social capital on students' mental health (a study among students of Islamic Azad University, Shushtar Branch)”, Journal of Social Sciences, Islamic Azad University, Shoushtar Branch, (16), pp. 167-186. (in Persian)
Putnam, R. D. & Goss, K. A. (2002). “Introduction. In Putnam (ed.), Democracies in Flux, the Evolution of Social Capital in Contemporary Society”, Oxford University Press.
Ramezani, Kh; Shahni Yilaq, M; Maktabi, Gh.H; & Behroozi, N. (2015). “The effect of documentary retraining on optimism and pessimism of primary school students in Ahvaz”, Armaghan Danesh., (2), pp. 183-172. (in Persian)
Renani, M. & Moayedfar, R. (2015). Cycles of moral and economic decline (social capital and development in Iran), Tehran, Critique Plan Publishing. (in Persian)
Saffarian, M. (2018). “Factors Affecting Youth Social Indifference”, PhD Thesis, Islamic Azad University, North Tehran Branch. (in Persian)
Samimi Ardestani, M. (2017). “Pessimism of disease or social phenomena”, Tehran, Qatreh Publishing, seventh edition. (in Persian)
Scheier, M. F. & Carver, C. S. (1985). “Optimism, coping, and health: assessment and implications of generalized outcome expectancies”, Health psychology, 4(3), pp. 219-247.
Seligman, M. E. P. (1991). Learned Optimism, New York: Free Press.
Shahabi, Z. (2006). “A Study of the Relationship between A/ B Types and Optimism and Pessimism in Government Employees in Tehran, M.Sc”, Thesis, Al-Zahra University, Tehran. (in Persian)
Siddighi, B., Malekmian, L., & Ojbari Azbari, M. (2011). “Investigating the effect of political trust on political participation”, Social Research Quarterly, (11), pp. 171-188. (in Persian)
Snyder, C. R. & Lopez, S. J. (Eds.) (2009). Oxford handbook of positive psychology, Oxford university press.
Sotoudeh, H. (2007). Social Psychology, Tenth Edition, Second Edition, Tehran, Avae Noor Publications. (in Persian)
Srivastava, Sanjay, Kelly M. McGonigal, Jane M. Richards, Emily A. Butler, & James J. Gross (2006). “Optimism in Close Relationships: How Seeing Things in a Positive Light Makes Them So”, Journal of Personality and Social Psychology, 91, pp. 143–53.
Tavasoli, G. A. & Mousavi, M. (2005). “The concept of capital in the classical and the new views, with emphasis on social capital theories”, Social Sciences Letters, (26), pp. 1-32. (in Persian)