نگاشت جایگاه سرمایۀ اجتماعی در مدل‏ ذهنی سیاست‏ گذاران (مورد مطالعه: گفتمان‏ حاکم بر قانون مدیریت خدمات کشوری)

نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار دانشکدۀ مدیریت و حسابداری، دانشکدگان فارابی، دانشگاه تهران، تهران، ایران

2 دانشیار دانشکدۀ مدیریت راهبردی، دانشگاه و پژوهشگاه عالی دفاع ملی و تحقیقات راهبردی، تهران، ایران

چکیده

در سال‏های اخیر، بحث‏های زیادی دربارة نوآفرینی فرایندهای مدیریتی در سازمان‏های دولتی مطرح بوده است. انتخاب رویکردهای نوین در مدیریت بخش عمومی به گونه‏ای که تسهیل‌گرسیاست‏ها و اقدامات  تحولی باشد، برای کشورهای در حال توسعه، ضرورتی انکار نشدنی است. موفقیت چنین فرآورده‏هایی در حوزۀ اجرا با جلب حمایت شهروندان میسر خواهد بود که به‌شدت متأثر از توجه سیاست‌گذار به موضوع سرمایۀ اجتماعی و ابعاد آن است. قانون مدیریت خدمات کشوری ایران یکی از برون‌دادهای چنین دیدگاهی است و در این پژوهش به بررسی جایگاه سرمایۀ اجتماعی در گفتمان‏های حاکم بر این قانون پرداخته شد. برای این منظور، با رویکرد کیفی و تفسیری و استفاده از راهبرد تحلیل گفتمان، متن قانون تجزیه‌و‌تحلیل شد. در این پژوهش 128 ماده و 106 تبصره در 15 فصل تحلیل شد. نتایج گویای دو گفتمان غالب اخلاق‌ـ قانون و خدمتگزاری شایسته در بیشتر فصول بود. از بررسی متن قانون در فصول مختلف می‏توان چنین نتیجه گرفت که مدل ذهنی تقویت‌کنندۀ سرمایۀ اجتماعی در فصل‏های نخست و دوم و سوم به‏خوبی مشهود است. این روند از فصل‏های چهارم و پنجم شروع به افول می‏کند و در فصل‏های مهم ششم و هفتم و هشتم، که دربارة موضوعات جذب و استخدام و ارتقا است، به حداقل خود می‏رسد. بدین منظور، پیشنهاد می‏شود با هدف تسهیل در اجرای قانون یادشده از طریق القای عدالت، اعتماد، شفافیت، و تعاون در بیشتر فصول بازنگری محتوایی و ساختاری و رفتاری صورت پذیرد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


  1. اکبری، محمدعلی (1394). «رویکردی تاریخی بر شکل‌گیری و تحول نظریۀ سرمایۀ اجتماعی»، جامعهشناسی تاریخی، 7(1)، صص 59 ـ 86‌.
  2. امیرخانی، طبیه (1388). «اهداف و تاریخچۀ قانون مدیریت خدمات کشوری»، منابع انسانی، 1، صص 30 ـ 32.
  3. اولیازاده، فرشته (1386). «دولت کارآفرین، خوب و مصلح»، آموزش و ترویج کارآفرینی، 4(30)، صص 13 ـ 15.
  4. برزگر، ابراهیم و حسین­زاده، صیاد (1396). «نقد و بررسی سیاست‌گذاری دولتی در ایران بر اساس الگوی تحلیلی اسنلن (مطالعه‌ی موردی طرح توزیع سهام عدالت)». دولت پژوهی، 3(12). صص 107-143.
  5. بنایی، امیرحسین؛ حسن زارعی‌متین؛ سارا مزینانی شریعتی (1398). «نگاهی نظام‌مند به مفهوم سرمایۀ اجتماعی، چیستی، چرایی، چگونگی»، مدیریت سرمایة اجتماعی، 6(1)، صص 59 ـ 84.
  6. بیگی‌نیا، عبدالرضا؛ علی صفری مرشدی‌زاد؛ عبدالمجید پولادرگ (1391). «شناسایی و اولویت‌بندی شاخص‌های حکمرانی خوب»، چشم‏انداز مدیریت دولتی، 12(4)، صص 65 ـ 86.
  7. پورکیانی، مسعود؛ سنجر سلاجقه؛ فضل‌الله زارع‌پور نصیرآبادی (1393). «تبیین موانع اجرای خط‌مشی با استفاده از بحث متمرکز گروهی (مورد مطالعه: قانون مدیریت خدمات کشوری)»، مدیریت سازمان‌های دولتی، 3(9)، صص 7 ـ 22.
  8. ترابی، محسن؛ میرعلی سیدنقوی؛ وجه‌الله قربانی‌زاده (1395). «شناسایی عوامل مؤثر بر خط‌مشی‌های دولت الکترونیک بر اساس بنیان‌های نظری قانون مدیریت خدمات کشوری»، پژوهش‌های مدیریت در ایران، 20(2)، صص 49 ـ 74.
  9. جاجرمی‏زاده، محسن (1391). ارزیابی و آسیب‏شناسی اجرای قانون مدیریت خدمات کشوری، جلد دوم: تبیین و نقد و بررسی اصول و مبانی نظری حاکم بر قانون مدیریت خدمات کشوری، تهران، مرکز پژوهش‏های مجلس شورای اسلامی.
  10. خیراندیش، مهدی؛ غلام‌رضا شاکری نوایی؛ عبدالرضا غنی‌زاده؛ امین بازیار (1395). «آسیب‌شناسی اثربخشی کاربرد فناوری اطلاعات و خدمات اداری در قانون مدیریت خدمات کشوری»، مدیریت سازمان‌های دولتی، 4(2)، صص 117 ـ 136.
  11. داناصفهانی، زهره؛ حبیب‌الله طاهرپور (1391). «شناسایی عوامل مؤثر بر اجرای فصل نهم قانون مدیریت خدمات کشوری (توانمندسازی کارکنان) در سازمان‌های دولتی»، مدیریت توسعه و تحول، 11، صص 33 ـ 49.
  12. دانایی‌فرد، حسن؛ سید مهدی الوانی (1385). «استراتژی تحول در بخش دولتی ایران»، دانشور رفتار، 13(17)، صص 97 ـ 121.
  13. دانایی‏فرد، حسن؛ مهدی الوانی؛ عادل آذر (۱۳۸۳). روش‏شناسی پژوهش کمی در مدیریت: رویکردی جامع، تهران، صفار.
  14. دانایی‏فرد، حسن؛ علی نوری (1390). «گفتمانی بر تحلیل گفتمان در مطالعات سازمانی: تأملی بر مبانی نظری و اسلوب اجرا»، روش‌شناسی علوم انسانی، 17(69)، صص 163 ـ 192.
  15. دباغ، سروش؛ ندا نفری (1388). «تبیین مفهوم خوبی در حکمرانی خوب»، مدیریت دولتی، 1(3)، صص 3 ـ 18.
  16. دهقانان، حامد (1386). «سازوکارهای نظارت و بازرسی نظام اداری در قانون مدیریت خدمات کشوری»،فصلنامه نظارت و بازرسی، 1(2)، صص 9 ـ 38.
  17. رهنورد، فرج‏الله (1391). «معماری نظام اداری در پرتو سیاست‏های کلی ابلاغی»، مدیریت توسعه و تحول، 4(10)، صص 15 ـ 22.
  18. سالارزهی، حبیب‏الله؛ حبیب ابراهیم‏پور (1391). «بررسی سیر تحول در پارادایم‎های مدیریت دولتی: از پارادایم مدیریت دولتی سنتی تا پارادایم حکمرانی خوب»، مدیریت دولتی، 4(9)، صص 43 ـ 62.
  19. شارع‌پور، محمود (۱۳۸۰). «فرسایش سرمایة اجتماعی و پیامدهای آن»، نامۀ انجمن جامعه‌شناسی ایران، 5(3)، صص 101 ـ 112.
  20. شریف‌زاده، فتاح (1390). «تحلیل آثار اجرای فصل حقوق و مزایای قانون مدیریت خدمات کشوری بر رضایت شغلی کارکنان سازمان‌های عمومی ایران»، مطالعات مدیریت انتظامی، 6(3)، صص 487 ـ 509.
  21. صالحی کردآبادی، سجاد؛ کرم‌الله دانش‌فرد؛ ناصر میرسپاسی؛ مهرداد گودرزوند چگینی (1396). «مدل نظام تأمین و تعدیل منابع انسانی، کنکاشی در قانون مدیریت خدمات کشوری»، پژوهش‌های مدیریت منابع انسانی، 10(2)، صص 75 ـ 100.
  22. صدرالسادات، سید علی (1388). «قانون مدیریت خدمات کشوری، تحلیل ریسک‌ها و ذی‌نفعان مربوطه در صنعت نفت»، مدیریت و منابع انسانی در صنعت نفت، 3(7)، صص 43 ـ 60.
  23. طهرانی، مریم؛ محمدرضا مالکی؛ فهیمه غفرانی (1393). «قانون مدیریت خدمات کشوری (اصول، مبانی، و راهبردهای پیشنهادی)»، مجلس و راهبرد، 21(79)، صص 185 ـ 222.
  24. عجمی، محمود (1394). مبانی سازمان یادگیرنده، چ 3، تهران، بازتاب.
  25. عطاریان، فیروزه؛ ناصر میرسپاسی؛ مرتضی موسی‌خانی (1395). «آسیب‌شناسی اصلاح قانون مدیریت خدمات کشوری با رویکرد توانمندسازی کارکنان دستگاه‌های اجرایی دولت»، رسالت مدیریت دولتی، 7(22)، صص 1 ـ 16.
  26. فغفوری‏آذر، امین؛ فاطمه باکویی؛ محمدحسین مهدوی عادلی؛ رضا رادفر؛ محمدعلی افشارکاظمی (1398). «طراحی مدلی پویا برای تحلیل سرمایة اجتماعی با رویکرد پویایی‏شناسی سیستم‏ها»، مدیریت سرمایة اجتماعی، 6(4)، صص 445 ـ 473.
  27. کشاورزی، علی‌حسین؛ محمد وزین‌کریمیان (1392). «کاوش نظام قانونی تمهید و توسعۀ دانش و مدیریت دانش در نظام اداری ایران با تمرکز بر قانون مدیریت خدمات کشوری»، چشم‌انداز مدیریت دولتی، 4(14)، صص 37 ـ 61.
  28. محمدی، مهتاب؛ سید مهدی الوانی؛ غلام‌رضا معمارزادة طهران (1394). «طراحی مدل حاکمیتی اجرای خط‌مشی‏های منابع انسانی در بخش دولتی ایران (مورد مطالعه: قانون مدیریت خدمات کشوری)»، مدیریت سازمان‏های دولتی، 3(14)، صص 7 ـ 21.
  29. مرتضوی، مهدی؛ لطف‌الله فروزنده دهکردی؛ فضل‌الله زارع‌پور نصیرآبادی (1390). «ارزیابی و اولویت‌بندی موانع اجرای قانون مدیریت خدمات کشوری»، پژوهش‌های مدیریت در ایران، 16(1)، صص 131 ـ 148.
  30. ناظمی اردکانی، مهدی (1389). انقلاب فرهنگی در نظام اداری (تحلیلی بر سیاست‏های کلی نظام اداری کشور)، تهران، آوای نور.
  31. نرگسیان، عباس (1386). «نگاهی به سیر تطور مدیریت دولتی»، فرهنگ مدیریت، 17(2)، صص 157 ـ 198.
  32. نیکبخت، مهناز؛ سید مهدی الوانی؛ علی‌اصغر پورعزت؛ علی‌اصغر سعدآبادی؛ سید احمد حسینی (1393). «بررسی دیدگاه‌های بازیگران خط‌مشی‌گذاری و خاطبان آن‌ها درباره عدالت سازمانی (مورد مطالعه: قانون مدیریت خدمات کشوری)»، چشمانداز مدیریت دولتی، 5(17)، صص 37 ـ 60.
  33. هداوند، مهدی؛ داود کاظمی (1392). «تأملی بر اصول مدرن حقوق اداری در قانون مدیریت خدمات کشوری (تحلیل مادۀ 90 قانون مدیریت خدمات کشوری)»، راهبرد، 22(67)، صص 63 ـ 93.

References

  1. Ajami, M. (2015). Fundamentals of Learning Organization, Baztab, Tehran, Iran. (in Persian)
  2. Akbari M. A. (2015). “Historical Approch on Social Capital Theory; Fromation and Evolution”, MJSS, 7 (1), pp. 59-86. (in Persian)
  3. Amirkhani, T. (2010). “Objectives and history of the Civil Service Management Law”, human resource journal, 1(1), pp. 30-32. (in Persian)
  4. Barzegar, E., hosseinzadeh, S. (2018). "Critique of government policy making in Iran Based on Snellen analytical model of the Case study on theJusticeSharesDistribution Plan". State Studies, 3(12), pp.107-143. (in Persian)
  5. Banaei, A., Zareie Matin, H., & Mazinani Shariati, S. (2019). “A Systematic View to Concept of Social Capital: What is? Why and How?”, social capital management, 6(1), pp. 59-84. (in Persian)
  6. Attarian, F., Mirsepassi, N., & MousaKhani, M. (2016). “Pathology of reform Civil Service Management Law the approach employees empowerment of state executive agencies”, Public Policy In Administration, 7(2), pp. 1-16. (in Persian)
  7. Beiginia, A., Safari, A., & Pouladrag, A. (2013). “Identify and prioritize indicators of good governance”, Public Administration Perspective, 3(4), pp. 65-86. (in Persian)
  8. Danaee fard, H., Alvani, S.M., & Azar, A. (2005). Management quantitative research method: comprehensive approach, Safar, Tehran, iran. (in Persian)
  9. Danaee fard, H. & Noori, A. (2011). “A discourse on the discourse analysis of organization studies; Reflection on the theoretical perspectives and course of action”, Methodology of Social Sciences and Humanities, 17(69), pp. 163-192. (in Persian)
  10. Danaee fard, H. & Alvani, S.M. (2008). “Transformation strategy in the public sector of Iran”, Commercial strategies, 4(1), pp. 97-121. (in Persian)
  11. Dabbagh, S. & Nafari, N. (2009). “Explanation of Goodness Concept in Good Governance”, Journal of Public Administration, 1(3), pp. 3-18. (in Persian)
  12. Danaesfahani, Z. & Taherpour, H. (2013). “Identifying the Factors Influencing the Execution of Chapter 9 of Services Management Act”, Journal of Development & Evolution Mnagement, (11), pp. 33-49. (in Persian)
  13. Dehghanan, H. (2008). “Inspection and supervision mechanisms of administrative system in civil service administration law”, Supervision & Inspection, (2), pp. 9-38. (in Persian)
  14. Faghfouri Azar, A., Bakouie, F., Mahdavi Adeli, M., Radfar, R., & Afshar Kazemi, M. (2019). “Designing a Dynamic Model to Analyze Social Capital with System Dynamics Approach”, Social Capital Management, 6(4), pp. 445-473. (in Persian)
  15. Ford, D. & Ford, L. W. (1995). “The role of conversations in producing intentional change in organizations”, Academy of Management Review, 20(3), pp. 541-570.
  16. Jajarmizadeh, M. (2011). Evaluation and pathology of the implementation of the Civil Service Management Law, Volume II: Explanation and critique of the principles and theoretical foundations governing the Civil Service Management Law, Research Center of the Islamic Consultative Assembly, Tehran, iran. (in Persian)
  17. Kazemi, D. & Hadavand, M. (2013). “A Reflection on Modern Principles of Administrative Law in the Civil Service Management Law (Analysis of Article 90 of the Civil Service Management Law)”, Strategy, 22(2), pp. 63-93. (in Persian)
  18. Karp, T. (2005). “Unpacking the Mysteries of change: Mental Modeling”, Journal of Change Management, 5(1), pp. 87-96.
  19. Kheir Andish, M., Shakeri Navaei, G., Ghanizadeh, A., & Bazyar, A. (2016). “Pathology Effectiveness of the use of Information Technology and Administrative Services in the Civil Service Management”, Quarterly Journal of Public Organzations Management, 4(2), pp. 117-136. (in Persian)
  20. Keshavarzi, A. H. & Vazin Karimian, M. (2013). “Exploring the legal system of knowledge preparation and development and knowledge management in the Iranian administrative system with a focus on the Civil Service Management Law”, Public Administration Perspaective, 4(2), pp. 37-61. (in Persian)
  21. Mohammadi, M., Alvani, S., & Memarzadeh Tehran, G. (2016). “The Governance Model Designed to Implement Human Resources Policies in the Public Sectors of Iran Case Study: Law on Civil Service Management”, Quarterly Journal of Public Organzations Management, 4(2), pp. 13-30. (in Persian)
  22. Mortazavi, M., Forozandeh Dehkordi, L., & Zarepour Nasirabadi, F. (2012). “Evaluating and prioritizing the barriers of implementing the Public Services Management Law”, Management Research in Iran, 16(1), pp. 131-148. (in Persian)
  23. Nikbakht, M., Alvani, S.M., Pourezat, A.A., Sadabadi, A.A., & Hoseini, S.A. (2014). “Investigating the Perspectives of Calligraphy Actors and Their Audiences on Organizational Justice (Case Study: Civil Service Management Law)”, Public Administration Perspective, 5(1), pp. 129-154. (in Persian)
  24. Nargesian, A. (2008). “Looking back at the history of evolution of Public Adminstration”, Organizational Culture Management, 6(17), pp. 157-195. (in Persian)
  25. Nazemi Ardekani, M. (2009). Cultural revelution in administrative system (An analysis of the general policies of the administrative system of the country), avaye nour, Tehran, iran. (in Persian)
  26. Oliazadeh, F. (2008). “Enterepreneur, good and reformer government”, Amirkabir Entrepreneurs, 4(30), pp. 13-15. (in Persian)
  27. Poorkiani, M., Salajegheh, S., & Zare Poor Nasirabadi, F. (2014). “Explanation of Obstacles to the Implementation of the Policy by using Focus Group Discussions (Case Study: Law on Civil Service Management)”, Quarterly Journal of Public Organzations Management, 3(1), pp. 7-24. (in Persian)
  28. Rahnavard, F. (2013). “Administration System Architecture in the Light of General Public Policies”, Journal of Development & Evolution Mnagement, (10), pp. 15-22. (in Persian)
  29. Roy, I. (2008). “Civil Society and Good Governance: (Re-) Conceptualizing the Interface”, World Development, (36)4, pp. 677-705.
  30. Stowe, K. (1992). “Good Piano Won’t Play Bad Music: Administrative Reform and Good Governance”, Public Administration, (70)3, pp. 387-394.
  31. Suchitra, P. (2004). “Commitment to good governance, development and poverty reduction: methodological issues in the evaluation of progress at the national and local levels”, CDP Background Paper, 4(1), pp. 1-22.
  32. Salarzehi, H. & Ebrahimpour, H. (2012). “Paradigms of Public Administration: From Traditional Public Administration to Good Governance”, Journal of Public Administration, 4(9), pp. 43-62. (in Persian)
  33. Sharepour, M. (2001). “Erosion of social capital and its consequences”, Letter from the Iranian Sociological Association, 5(3), pp. 101-112. (in Persian)
  34. Salehi-Kordabadi, S., Daneshfard, K., mirsepasi, N., & Goudarzvand-Chegini, M. (2018). “A Model for Human Resource Supply and Adjustment System (An Investigation in the Civil Service Management Act)”, Journal of Research in Human Resources Management, 10(2), pp. 231-251. (in Persian)
  35. Sharifzadeh, F. (2011). “Analyzing the Impacts of Implementing the Paragraph in the Country Services Management Law Dealing with Salary and Fringe Benefits on Job satisfaction of Staff Working for Public Organizations in Iran”, Police Management Studies Quarterly, 6(3), pp. 487-509. (in Persian)
  36. Sadrolsadsat, S.A. (2010). “Civil Service Management Law, risk analysis and related stakeholders in the oil industry”, human resource management in petroleum industry, 2(3), pp. 43-60. (in Persian)
  37. M., Seyednaghavi, M., & Ghorbanizadeh, V. (2016). “Identifying factors influencing electronic government’s policies on the basis of the theoretical foundations of the Civil Service Management law”, IQBQ, 20(2), pp. 49-74. (in Persian)
  38. Tehrani, M., Maleki, M., & Ghofrani, F. (2014). “Act on Civil Service Management (Principles, Basics and Proposed Strategies)”, Majlis and Rahbord, 21(79), pp. 185-222. (in Persian)
  39. Uphoff, N. (2000). Understanding Social Capital: Learning from the Analysis and Experience of Participation in P. Dasgupta & I. Serageldin (Eds.), Social Cpital; A Multifacted Perspective. The World Bank.
  40. Wetherill, M., Taylor, S., & Yates, S. J. (2001). Discourse as data: A guide for analysis, Sage, London, UK.
  41. Willig, C. (2001). Introducing qualitative research in psychology: Adventures in theory and method, Open University Press, Buckingham, UK.
  42. Wood, L. A. & Kroger, R. O. (2000). Doing discourse analysis: Methods for studying action in talk and text, Sage, London, UK.