سرمایة اجتماعی به مثابة راهبرد تحقق تاب‌آوری سازمانی برای بنگاه‌های اقتصادی کوچک و متوسط پژوهشی با رویکرد نظریه‌پردازی داده‌بنیاد

نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری مدیریت رفتار سازمانی، دانشگاه پیام نور، تهران، ایرن؛ مدیر منابع انسانی بازار اجتماعی آنلاین «باسلام»

2 دانشیار گروه مدیریت دولتی، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران

3 عضو هیأت علمی و مدیر گروه مطالعات برنامه درسی و تحقیقات آموزشی دانشگاه خوارزمی

چکیده

اگر بپذیریم سازمان یک سیستم باز است و باید تکانه‌های درونی و بیرونی را مدیریت کند، در واقع پذیرفته‌ایم که سازمان باید تاب‌آور باشد. اما معمولاً موانعی در راه تحقق این مفهوم وجود دارد. هدف از پژوهش حاضر شناخت فرایند شکل‌گیری تاب‌آوری در سازمان‌های کوچک و متوسط بود و بر مبنای فلسفی‌ـ تفسیری، جهت‌گیری بنیادی، روش کیفی، و استراتژی نظریه‌پردازی داده‌بنیاد صورت گرفت. جامعة آماری مدیران و کارکنان شرکت‌های کوچک و متوسط فعال در صنعت دارو و نمونة آماری 45 نفر از این بین بودند. 88 درصد از جامعة نمونه تحصیلات دانشگاهی و 51 درصد تحصیلات تکمیلی داشتند. همچنین 88 درصد تجربة کاری بیش از پنج سال داشتند. نتایج پژوهش نشان داد فقدان انسجام سازمانی، به مثابة علت اصلی، بستری است که در آن تکانه‏ها به صورت مداوم جهت سازمان را تغییر می‌دهند و آن را از مسیر اصلی خود خارج می‏کنند. این مفهوم در پژوهش حاضر «آسیب‌پذیری» نام‌گذاری شد. در واقع، علت اصلی آسیب‌پذیری سازمان فقدان انسجام است که نمود آن را می‌توان در تنش‌های سازمانی، بهره‌وری پایین، و از دست دادن فرصت‌های رشد مشاهده کرد. راهکار برون‌رفت از آسیب‌پذیری نیز سرمایة اجتماعی تعیین شد. چون تهدیدهای مستمری درون و بیرون از سازمان وجود دارد که باید برای رسیدن به تاب‌آوری آن‌ها را رصد و مدیریت کرد. پس از طی کردن این مراحل، در صورتی که سرمایة اجتماعی به‌خوبی ایجاد و تقویت شود و عوامل مداخله‌گر، مانند کیفیت ارتباطات، بر آن تأثیر منفی نگذارد، می‌توان امیدوار بود که سازمان به آرامش برسد که در اصطلاح «تاب‌آوری» نامیده می‌شود.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


  1. Aleksi, A., Stefanovi, M., Arsovski, S., & Tadi, D. (2014). “An Assessment of Organizational Resilience Potential in SMEs of the Process Industry, A Fuzzy Approach”, Journal of Loss Prevention in the Process Industries, 26, pp. 1238-1245.
  2. Aleksic, A., Stefanovic, M., Arsovski, S., & Tadic, D. (2013) “An assessment of organizational resilience potential in SMEs of the process industry: Fuzzy approach”, Journal of Loss Prevention in the Process Industries, 26, pp. 1238-1245.
  3. Alexander, D. E. (2013). “Resilience and disaster risk reduction: An etymological journey”, Natural Hazards and Earth System Science, 13, pp. 2707–2716.
  4. Amiri, M., Ulfat, L., Faizi, K., & Salehi Abarghavi, M.A. (2018). “Designing a Model for Organizational Flexibility”, Productivity Management Quarterly, Vol. 11, No. 44, pp. 35-65. (in Persian 
  5. Angeon, V. & Bates, S. (2015). “Reviewing composite vulnerability and resilience indexes: A sustainable approach and application”, World Development, 72, pp. 140-162.
  6. Annarelli, A. & Nonino, F. (2016). “Strategic and operational management of organizational resilience: Current state of research and future directions”, Omega, 62, pp. 1-18.
  7. Ates, A. & Bititci, U. (2011). “Change process: A key enabler for building resilient SMEs”, International Journal of Production Research, 49 (18), pp. 5601-5618.
  8. Azusa, K. & Hiroyuki, Y. (2013). “Organizational Resilience: An Investigation Of Key Factors That Promote The Rapid Recovery Of Organizations”, Academic Journal Of Interdisciplinary Studies, Vol. 2, No. 9, pp. 188-194.
  9. Banaei, A.H., Zareie-Matin, H., Mazinani-Shariati, S. (2019). “A Systematic View to Concept of Social Capital: What is? Why and How?”, Social Capital Management, Vol. 6, No. 1. (in Persian)

10. Brown, C., Seville, E., & Vargo, J. (2017). “Measuring the organizational resilience of critical infrastructure providers: A New Zealand case study”, International Journal of Critical Infrastructure Protection, 18, pp. 37-49. doi: 10.1016/j.ijcip.2017.05.002

11. Center for Economic Research and Studies, Economic Deputy of Iran Chamber of Commerce, Industries, Mines, and Agriculture (2019). “What is the share of small and medium enterprises in the Iranian economy?”, pp. 1-21. (in Persian)

12. Fulmer, C. A. & Ostroff, C. (2017). “Trust in direct leaders and top leaders: A trickle-up model”, Journal of Applied Psychology, 102 (4), p. 648.

13. Golvordi, M. (1396). “National Resilience: A Review of Research Literature”, Quarterly Journal of Strategic Studies in Public Policy, Vol. 7, No. 25, pp. 310-293. (in Persian)

14. Holtz, B. C., & Hu, B. (2017). Passive leadership: Relationships with trust and justice perceptions. Journal of Managerial Psychology, 32(1), 119–130. https://doi.org/10.1108/JMP-02-2016-0029

15. John, A., Yang, Z., Riahi, R., & Wang, J. (2016), “A risk assessment approach to improve the resilience of a seaport system using Bayesian networks”, Ocean Engineering, 111, pp. 136-147.

16. Karimi, M., Khanifar, H., & Taherinezhad, F. (2016). “Conceptual Model of the Components of Social Capital from the Perspective of the Islamic Republic”, Social Capital Management, Vol. 2, No. 4. (in Persian)

17. Labaka, L., Hernantes, J., & Sarriegi, J.M. (2016). “A holistic framework for building critical infrastructure resilience”, Technological Forecasting & Social Change, 103, pp. 21-33.

18. Mahfouzi, A.R. (2018). “Are SMEs the backbone of the country's economy?”, Donya-e-Eqtesad newspaper, magiran.com/n3784949. (in Persian)

19. Mohammadi-Shahroudi, H., Rahimonia, F., Malekzadeh, Gh.R., & Khorakian, A.R. (2016). “Explaining the characteristics and dimensions of organizational resilience in production organizations facing risks and challenges”, Environmental Risk Management, Vol. 5, No. 1, pp. 111-126. (in Persian)

20. Office of Economic Studies, Research Center of the Islamic Consultative Assembly of Iran (2016). Business Environment Monitoring Report in Iran. (in Persian)

21. Orchiston, C., Prayag, G., & Brown, Ch. (2016). “Organizational resilience in the tourism sector”, Research Notes and Reports/Annals of Tourism Research, 56, pp. 128–163.

22. Pambreni, Y., Khatibi, A., Azam, S., & Tham, J. (2019). “The influence of total quality management toward organization performance”, Management Science Letters, 9 (9), pp. 1397-1406.

23. Rahimi, E., Zarei-Matin, H., & Parkan, H. (2019). “Explaining the Concept of Reason and Rationalism from the Perspective of Narrations as a Basis for Organizational Capital (Human, Social, Psychological, Spiritual)”, Social Capital Management, Vol. 5, No. 4. (in Persian)

24. Shariatmadari, M. (2018). “Parliament should support small industries against foreign exchange shocks”, speech at the opening ceremony of the exhibition of small industries capabilities in Iran, Tehran, Imam Khomeini Mosque. (in Persian)

25. Zareimatin, H., Shamsi, F., & Adibzadeh, M. (2017). “Ethical Capital Generating Social Capital”, Social Capital Management, Vol. 4, No. 1. (in Persian )