صلة ارحام و آثار با محوریت وحدت و الفت، سرمایه‌ای اجتماعی

نوع مقاله : پژوهشی

نویسنده

دانشیار گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی، پردیس فارابی دانشگاه تهران، قم، ایران

چکیده

یکی از سرمایه‌های گران‌قدر اجتماعی که در تأمین سلامت فرد و جامعه اثرگذار است، اهتمام افراد نسبت به نزدیکان است که در آموزه‌های دینی به صلة ارحام معروف است. گذشته از اینکه رعایت اقربا و توجه آنان نسبت به یک‌دیگر به طور طبیعی باعث رفع و دفع بسیاری از مشکلات و دستیابی به سلامت جسمی و روحی می‌شود، ممکن است آثاری وضعی و معنوی مترتب بر صلة رحم و رعایت خویشاوندان انسان باشد که آموزه‌های دینی بیشتر ناظر به آن‌ها خواهد بود. حفظ هویت افراد، پیشگیری از جرایم اجتماعی و فقر اقتصادی، و رفع و دفع کینه‌‌توزی و اختلافات اجتماعی از آثار مهم صلة ارحام است و رعایت حقوق ارحام به طور عمده به همدلی، مهربانی، و وحدت افراد خاندان می‌انجامد که مورد عنایت پروردگار و آثار و برکات معنوی است و نقص آن‌ها منشأ خسارات مادی و عقوبت‌های اخروی خواهد شد که نوشتار پیش رو به استناد به منابع اسلامی و روشی تحلیلی به آن‌ها پرداخته است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


قرآن کریم، 1393، قم، باران.
ابن ابی الحاتم، عبدالرحمن بن محمد (1419). تفسیر القرآن العظیم، محقق: اسعد محمد طیب، ریاض، مکتبۀ نزار مصطفى الباز.
ابن بابویه، محمد بن علی (1385). علل الشرائع، قم، کتاب‌فروشی داوری.
ابن درید، محمد بن حسن (1988). جمهرة اللغة، بیروت، دارالعلم للملایین.
ابن فارس، احمدبن فارس (1404). معجم مقاییس اللغة، محقق: عبدالسلام محمد هارون، قم، مکتب الاعلام الاسلامی.
پاینده، ابوالقاسم (بی‌تا). نهج الفصاحة، تهران، دنیای دانش.
حرعاملی، محمد بن حسن (1409). وسائل الشیعة، قم، مؤسسة آل البیت علیهم السلام‏.
راغب اصفهانی، حسین بن محمد (1412). مفردات ألفاظ القرآن، بیروت، دارالقلم.
زالی‌زاده، مسعود؛ معصومه باقری؛ ملتفت (1397). «بررسی عوامل خانوادگی مؤثر بر مدارای اجتماعی (مورد مطالعه: دانشجویان دانشگاه شهید چمران اهواز)»، جامعه‌شناسی کاربردی، ش 2، س 29، ص 129 -146).
صادقی، زهرا؛ زهره نیک‌فرجام؛ فریبا پهلوانی؛ عباس سماواتی (1401). «محدوده،اشخاص و کارکرد اجتماعی اخلاقی صلة رحم»، پژوهش‌های اخلاقی، ش 3، س 12، ص 139 – 158).
صفوی، محمدرضا (1388). ترجمۀ قرآن بر اساس المیزان‏، قم، دفتر نشر معارف.
طوسی، محمد بن حسن (1409). التبیان فی تفسیر القرآن، گردآورنده: احمد حبیب عاملی، بیروت، دار إحیاء التراث العربی‏.
فراهیدی، خلیل بن احمد (1409). کتاب العین، قم، هجرت.
فیض کاشانی، محمد بن شاه مرتضی (1418). الأصفى فی تفسیر القرآن‏، تحقیق: محمدرضا نعمتی؛ محمدحسین درایتی، قم، مرکز النشر التابع لمکتب الإعلام الإسلامی‏.
قمی، علی بن ابراهیم (1363). تفسیر القمی، مصحح: طیب موسوی جزائری، قم، دارالکتاب.
کشی، محمد بن عمر (1409). رجال الکشی؛ اختیار معرفة الرجال، تلخیص: محمدبن حسن طوسی و حسن مصطفوی، مشهد، مؤسسۀ نشر دانشگاه مشهد.
کفعمی، ابراهیم بن علی عاملی (1405). المصباح، قم، دار الرضی.
کلینی، محمد بن یعقوب (1407). الکافی، مصحح: علی‌اکبر غفاری؛ محمد آخوندی، تهران، دارالکتب الاسلامی.
مجلسی، محمدباقر (1403). بحار الانوار، بیروت، دار إحیاء التراث العربی‏.
معلوف، لوییس (1973). المنجد فی اللغة و الأعلام، بیروت، المطبعۀ الکاثولیکیۀ.
مکارم شیرازی، ناصر (1371). تفسیر نمونه، همکاران: جمعی از نویسندگان، تهران، دارالکتب الاسلامیه.
موسی، حسین یوسف (1410). الإفصاح، قم، مکتب الأعلام الإسلامی.
نرم‌افزارهای موسسۀ تحقیقاتی نور، جامع التفاسیر، جامع الأحادیث، قاموس النور.
References
Quran alkarim, 2014, qom, baran.
Ebn Abi Alhatam, A. (1998). Tafsir Alquran Alazim, Tayyeb, A. & Arriyadh, Nizar Mustafa Al-Baz Library. (in Persian)
Ebn Dorayd, M. (1988). Johoratolloghah, Beirut, House Of Science Mullahs (in Persian)
Ebn Fares, A. (1983). Mojam Maghyislloghah, Haron, A. Qom, Islamic Media Office.(in Persian)
Farahidi, Kh. (1988). Ketabolayn, Qom, Hejrat Publishing. (in Persian)
Feyz Kashani, M. (1997). Alasfa Fi Tafsir Alquran, Nemati, M. &. Derayati, M. Qom, Publishing Center of the Islamic Information Office. (in Persian)
Horeameli, M. (1988). Vasaeloshiaa, Qom, Allolbait Institute. (in Persian)
Ibn Babeweyh, M. (2006). Elaloshrayei, Qom, Davari Bookstore.(in Persian)
Kafami, E. (1984). Almesbah, Qom, Dar Alradhi. (in Persian)
Kashshi, M. (1988). Rejal Alkashshi Ekhtiyar Maarefatorejal, Tosi, M. &. Mostafawi, H., Mashhad, Publishing Institute of Mashhad University.(in Persian)
Koleyni, M. (1986).Alkafi, Ghafari, A. & Akhondi, M., Tehran, Dar Alkotob Eslami.(in Persian)
Maalouf, L. (1973). Almonjad Fi Alloghah Va Alalam, Beirut, Catholic Printing Press. (in Persian)
Majlesi, M. (1982). Behar Alanwar, Beirut, The House Of Revival of the Arab Heritage. (in Persian)
Makarem Shirazi, N. (1992).Tafsir Nemoneh, A Group Of Writers, Tehran, Dar Alkotob Eslami.(in Persian)
Musa, H. (1989). Alefsah, Qom, Islamic Media Office. (in Persian)
Noor Research Institute Software, Jame Tafasir, Jame Alahadith, Ghamos Alnoor. (in Persian)
Payandeh, A. (n.d). Nahjolfasaheh, Tehran, The World Of Knowledge. (in Persian)
Qomi, A. (1984). Tafsir Alqomi, Musawi Jazaeri, T., Qom, Dar Alketab. (in Persian)
Ragheb Esfahani, H. (1991). Mofradate Alfaze Quran, Beirut, Darolghalam. (in Persian)
Sadeghi, Z., Nikfarjam, Z., Pahlevani, F.,& Samavati, A. (2022). “Scope, Persons And Moral Social Function Of Devotion To Relatives”, Pajohesh Akhlaghi, 12(3), pp. 139-158.(in Persian)
Safavi, M. (2009). Translation of the Qur'an based on Al-Mizan, Qom, Publishing Maaref Office. (in Persian)
Tosi, M. (1988). Atbyan Fi Tafsir Alquran, Ameli,A., Beirut, The House of Revival of the Arab Heritage.(in Persian)
Zali Zadeh, M., Bagheri, M.,& Moltefet, H. (2018).“A Study Affective Family Factors On Social Tolerance (Case Study: ShahidChamran University Students Of Ahwaz)”, Jameeshenasi Karbordi, 29(2),pp. 129-146.(in Persian)