مدل‏سازی ‏تفسیری‌ـ ساختاری مؤلفه‏های مسئولیت ‏اجتماعی ‏دانشگاه با هدف ارتقای سرمایة اجتماعی (نمونة‌ مورد مطالعه: دانشگاه شهید بهشتی)

نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی‏‌دکتری‏‌گروه ‏‏‏‏علوم ‏تربیتی، ‏دانشکدة ‏ادبیات ‏‏و ‏علوم ‏انسانی ‏‏دانشگاه ‏‏ارومیه، ‏ایران

2 استاد گروه علوم تربیتی، دانشکدة ادبیات و علوم انسانی‏ دانشگاه ارومیه، ایران

چکیده

مسئولیت اجتماعی دانشگاه موضوع مورد توجه سال‏های اخیر شده است. با توجه به اینکه ایفای مسئولیت اجتماعی باعث ارتقای سرمایة اجتماعی است. این پژوهش با هدف مدل‏سازی ساختاری‌ـ تفسیری و تحلیل قدرت نفوذ بین‏ مؤلفه‏های مسئولیت اجتماعی دانشگاه انجام شد. معیارهای کشف‌شده تعیین سطح شد و سپس تحلیلی از میزان وابستگی متغیّرها ارائه شد‏. این پژوهش در زمرة پژوهش‌های آمیخته و از نوع کیفی و کمّی است. در مرحلة اول برای ‏کشف مؤلفه‏های مسئولیت اجتماعی در‏ دانشگاه‏های ‏دولتی از روش تحلیل‏ مضمون استفاده شد و از طریق مصاحبه با خبرگان این حوزه اطلاعات اولیه کسب و مؤلفه‏های مسئولیت ‏اجتماعی به دست آمد. در مرحلة بعد، به منظور بررسی رابطة این مؤلفه‏ها با یک‌دیگر و سطح‌بندی آن‏ها ‏از روش مدل‏سازی ‏ساختاری‌ـ تفسیری استفاده شد. جامعة ‏آماری اعضای ­هیئت‏علمی ‏دانشگاه شهید ‏بهشتی تهران بود. نمونه‌گیری این پژوهش هدفمند بود. طبق یافته‏های پژوهش 13 مؤلفه در ارتباط با مسئولیت اجتماعی دانشگاه شناسایی و در 4 سطح دسته‏بندی شد. نتایج حاکی از این است که مؤلفه‏های‏ شفافیت‏، سیاست‏گذاری علمی‏، نظام حکمرانی‏، مدیریت دانشگاه، و فرهنگ‏سازی ‏اثرگذارترین مؤلفه‏ها هستند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


آذر، عادل؛ فرزانه خسروانی؛ رضا جلالی (1392). تحقیق در عملیات نرم (رویکردهای ساختاردهی مسئله)، تهران، سازمان مدیریت صنعتی.
برادران حقیر، مریم؛‏‏ نسرین نورشاهی؛ احمدرضا روشن ‏(1398). «مفهوم‌سازی مسئولیت اجتماعی دانشگاه در ایران‏»، پژوهش و برنامه‏ریزی در آموزش عالی، 25(3)، ص 1 ـ 26.
بوک‏، درک‏کی (۱۳۹۷‏). مسئولیت اجتماعی دانشگاه، مترجمان: آرمین امیرعلی پاپلی یزدی‏ و مریم عالم‏زاده، تهران، پژوهشکدة مطالعات فرهنگی و اجتماعی و دفتر سیاست‌گذاری و برنامه‏ریزی فرهنگی و اجتماعی.
پوررستمی، حامد (1399). «نظریة سرمایة اجتماعی امامت‌محور با تکیه‌ بر آموزه‌های شیعه»، مدیریت سرمایة اجتماعی، (7)3، ص 272 ـ 296.
جندقی، غلام‌رضا؛ مهدی قریشی؛ مجید احدی‌شعار (1396). «بررسی ابعاد سرمایة اجتماعی و رابطة آن با بازاریابی اخلاقی، مدیریت سرمایة اجتماعی، 4(3)، ص 309 ـ 332.
دیهیم‌پور، مهدی (1398). «تأثیر شفافیت سازمانی بر مدیریت جنجال، نتیجه با میانجی‌گری سرمایة اجتماعی»، مطالعات مدیریت (بهبود و تحول)، 28(94)، ص 39 ـ 62.
رونقی، محمدحسین (1398). «رابطة اخلاق حرفه‏ای اسلامی و مسئولیت‌پذیری اجتماعی بر سرمایة اجتماعی (نمونة پژوهش: دانشگاه شیراز‏)»، مدیریت اسلامی، (3)27، ص 163 ـ 184.
شافعی، رضا؛ نعمت‌الله عزیزی (1393). «بررسی وضعیت سازمانی مسئولیت اجتماعی در دانشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی در غرب ایران (طراحی مدل ارزیابی)»، رفتار سازمانی در آموزش‌وپرورش، 1(2)، ص 5 ـ 22.
عزیزی، ‏نرجس؛ رضاعلی محسنی؛ محمد‏باقر تاج‏الدین (1397). «فعالیت‌های داخلی و خارجی مسئولیت اجتماعی سازمان‌ها در نظام بانکی و بررسی رابطة آن با سرمایة اجتماعی»،‏ جامعه‌شناسی نهادهای اجتماعی، 6(11)، ص 321 ـ 352‏.
عزیزی، نعمت‏الله (۱۳۸۳). اشتغال و آموزش عالی، مجموعه مقالات دایره‏المعارف آموزش عالی.
فاضلی، نعمت‌الله (1398). نگاهی به مسئولیت اجتماعی دانشگاه ‏در ایران امروز‏، جستارهایی در مسئولیت اجتماعی دانشگاه ‏ایرانی و بحران‏های زیست‏محیطی (تجربة سیلاب‌های 1398)، تهران، پژوهشکدة مطالعات فرهنگی و اجتماعی، با همکاری هیئت ویژة گزارش ملی سیلاب‏ها و دانشکدة علوم اجتماعی دانشگاه تهران.
فراستخواه،‏ مقصود؛ رضا منیعی (1399). «فرهنگ‏سازمانی ‏و اثربخشی رهبری در سطح اداری دانشگاه؛ پیمایش ملی گلوب در ایران»، پژوهش و برنامه‏ریزی در آموزش‏ عالی، ۲۶(۱)، ص ۱۴۹ ـ ۱۷۵.
کیخا، ­احمد؛ خدایار­ ابیلی (1399). «مطالعه مسئولیت اجتماعی گروه‌های آموزشی (نمونه موردی: گروه مدیریت و برنامه‌ریزی آموزشی دانشگاه تهران) »، آموزش عالی ایران، ۱۲ (۱) ص۱۳۸-۱۱۳
مرجائی، سید ‏هادی (1399). «سرمایة اجتماعی دانشگاهی: مقایسة دانشجویان ایرانی در حال تحصیل در ایران و هند»، مطالعات و تحقیقات اجتماعی در ایران، (9)3، ص 749 ـ 769.
مهدی، رضا؛ مسعود شفیعی (1398)‏. «نقش‌آفرینی و ظرفیت‌سازی دانشگاه‌های نسل چهارم برای توسعة محلی و منطقه‌ای»، صنعت و دانشگاه، 35(10)، ص 1 ـ 22.
References
 
 
Albert-Lőrincz, ‏E., Paulik, E., Szabo, B., Foley, K., & Gasparik, A. I. (2019). “Adolescent smoking and the social capital of local communities in three counties in Romania”, Gaceta sanitaria, 33(6), pp. 547-553.‏
Arena, M., Azzone, G., & Mapelli, F. (2019). “Corporate Social Responsibility strategies in the utilities sector: A comparative study”, Sustainable Production and Consumption, ‏18, pp. 83-95.‏
Aitkenhead, R. (2013). ‏“Peter Higgs: ‏I wouldn’t be productive enough for today’s academic system The Guardian”, Fri 6th.
Alguezaui, S. & Filieri, R. (2010). “Investigating the role of social capital in innovation: sparse versus dense network”, Journal of knowledge management.‏
Ali, ‏M. ‏Mustapha, I., ‏Osman, S., & Hassan, U. (2021). “University social responsibility: ‏A review of conceptual evolution and its thematic analysis”, Journal of Cleaner Production, 286, 124931.
Alvesson, M., Gabriel, Y., & Paulsen, R. (2017). Return to meaning: A social science with something to say, Oxford, Oxford University Press, Cross Ref Google Scholar.
Alzyoud, S. A. & Bani-Hani, K. (2015). “Social responsibility in higher education institutions: ‏Application case from the Middle East”, European Scientific Journal, 11(8).‏
Amadi, R.‏N. ‏& Bayo, P. L. ‏(2020). “‏Comparative Study of the Corporate Social Responsibility of Rivers State University and University of Port Harcourt, Nigeria”, KIU Journal of Social Sciences, 6(1), pp. 113-121.‏
Attri, R., Grover, S., Dev, N., & Kumar, D. (2013). “Analysis of barriers of total productive maintenance (TPM)”, International Journal of System Assurance Engineering and Management, 4(4), pp. 365-377.‏‏
Ayala-Rodríguez, N., Barreto, I., Rozas Ossandón, G., Castro, A., & Moreno, S. (2019). “Social transcultural representations about the concept of university social responsibility”, Studies in higher education, 44(2), pp. 245-259.‏
Azar, A., Khosravani F., & Jalali R. (2012). Research in soft operations (problem structuring approaches), Tehran, Industrial Management Organization. (in Persian)
Azizi, N. (2004). Employment and higher education, Encyclopaedia of Higher Education.
Azizi, N., Mohseni, R., & Tajeddin, M. (2018). “Internal and External Activities of Corporate Social Responsibility in the Banking System and Its Relationship with Social Capital”, Biquarterly Journal of Sociology of Social Institutions, 5(11), pp. 321-352. (in Persian)
‏Brundiers, K., Barth, M., Cebrián, G., Cohen, M., Diaz, L., Doucette-Remington, S., & Zint, M. (2021). “Key competencies in sustainability in higher education—toward an agreed-upon reference framework”, Sustainability Science, 16(1), pp. 13-29.
Baradaran Haghir, M., Noorshahi, N., & Roshan, A.R. (2019). The conceptualization of social responsibility of the university in Iran”, IRPHE, ‏25(3), pp. 1-26.‏ (in ‏Persian)
Benneworth, P. & Fitjar, R. D. (2019). “Contextualizing the role of universities to regional development: Introduction to the special issue”, Regional Studies, Regional Science, 6(1), pp. 331-338.
Buk, D. K. (2017).‏ University Social Responsibility, Translators: Armin Amir-Ali Papli Yazdi & Maryam Alamzadeh, Tehran, Research Institute for Cultural and Social Studies and Cultural and Social Policy and Planning Office. (in Persian)
Cabrera, J. J. B., Mera, B. D. R. M., & Espinosa, K. V. B. (2018). ‏“University social responsibility from the perspective of the different stakeholders”, Journal of Modern Accounting and Auditing, 14(4), pp. 220-230.‏
Cai, ‏Y., Ma, J., & Chen, Q. (2020). “Higher education in innovation ecosystems”, Sustainability, 12(11), 43-76.‏
Carrillo Álvarez, E. & Riera Romaní, J. (2017). “Measuring social capital: further insights, Gaceta sanitaria, 31, pp. 57-61.
Chang, H. H. & Chuang, S. S. (2011). “Social capital and individual motivations on knowledge sharing: Participant involvement as a moderator”, Information & management, 48(1), pp. 9-18.
Chen, S. H., Nasongkhla, J., & Donaldson, J. A. (2015). ‏“University Social Responsibility (USR): ‏Identifying an Ethical Foundation within Higher Education Institutions”, ‏Turkish Online Journal of Educational Technology-TOJET, ‏14(4), pp. ‏165-172.‏
Dalvi-Esfahani, M., Ramayah, T., & Nilashi, M. (2017). “Modelling upper echelons’ behavioural drivers of Green IT/IS adoption using an integrated Interpretive Structural Modelling–Analytic Network Process approach”, Telematics and Informatics, 34(2), pp. 583-603.
Dastourian, B., Kawamorita Kesim, H., Seyyed-Amiri, N., & Moradi, S. (2017). “Women entrepreneurship: effect of social capital, innovation and market knowledge”, AD-minister, 30, pp. 115-130.
Deyhimpuor, M. (2019). “The Effect of Organizational Transparency on Commotion-Goal Management by Mediating Social Capital”, Management Studies in Development and Evolution, 28(94), pp. 39-62. Doi: 10.22054/jmsd.2020.41318.3271. (in Persian)
Faccin, K., Genari, D., & Macke, J. (2017). “Interorganisational social capital and innovation: a multiple case study in wine producers networks in Serra Gaúcha”, RAI Revista de Administração e Inovação, 14(1), pp. 52-66.
Farasatkhah, M. & Maniee, R. (2020). “Organizational culture and leadership effectiveness at the university managerial level; GLOBE national survey in Iran”, IRPHE, 26(1), pp. 149-175. (in ‏Persian)
Fazeli, N. (2018). A Look at University Social Responsibility in Iran Today, Essays on Iranian University Social Responsibility and Environmental Crises (Flood Experience 2018), Tehran, Research Institute for Cultural and Social Studies, In collaboration with the Special Board for the National Flood Report and the Faculty of Social Sciences, University of Tehran. (in ‏Persian)
FEDOR, C. G. (2019). “Social capital and community development: Case study”, Social Research Reports, 11(1), pp. 65-77.
Galvão, A., Mendes, L., Marques, C., & Mascarenhas, C. (2019). “Factors influencing students’ corporate social responsibility orientation in higher education”, Journal of cleaner production, 215, pp. 290-304.‏
Gomez, L. M., Naveira, Y. A., & Bernabel, A. P. (2018). “Implementing university social responsibility in the Caribbean: perspectives of internal stakeholders”, Revista Digital de Investigación en Docencia Universitaria, pp. 101-120.‏
Grau, F. X., Goddard, J., Hall, B. L., Hazelkorn, E., & Tandon, R. (2017). Higher education in the world 6, Towards a socially responsible university: Balancing the global with the local, Girona: Global University Network for Innovation.
Green, T. & Peloza, J. (2011). “How Does Corporate Social Responsibility Create Value for Consumers?” Journal of Consumer Marketing, 28(1).
Grover, P., Kar, A. K., & Ilavarasan, P. V. (2019). “Impact of corporate social responsibility on reputation—Insights from tweets on sustainable development goals by CEOs”, International journal of information management, 48, pp. 39-52.‏
GUNI (2017). Higher Educatin in the World 6, Towards a Socially Responsible University: Balancing the Global with the Local, Gloal University Network for Innovation (GUNI).
Hobbes, G. & Schaefer, N. J. (2017). Conceptual foundations of social capital, Translated by Shojaei Baghini, Tehran, Research Institute for Cultural and Social Studies.
Hollister, R. M. (2017). “The project: Theoretical framework and global institutional experience”, ‏In University Social Responsibility and Quality of Life (pp. 3-9), Springer, Singapore.‏
Holloway, I. & Todres, L. (2003). “The status of method: flexibility, consistency and coherence”, Qualitative research, 3(3), pp. 345-357.‏
Huang, L. (2020). Social Capital, Education and Entrepreneurial Development in China.
Huang, Y. F. & Do, M. H. (2021). “Review of empirical research on university social ‏ responsibility”, International Journal of Educational Management.
Jandaghi, G., ‏Ghoreishi, S., & Ahadi-Shoar, S. (2017). “Investigating the Dimensions of Social Capital and Its Relation to Moral Marketing (Case: Sepah Bank Branches of Qom Province)”, Social Capital Management, 4(3), pp. 309-332. (in ‏Persian)
Keykha, A. & Abili, K. (2020). “Study of Social Responsibility of Educational Groups (Case study: Department of Management and Educational Planning”, the University of Tehran, 12(1), pp. 113-138 (in ‏Persian)
Kieżel, M., Piotrowski, P., & Wiechoczek, J. (2021). “Perception of Social Responsibility Strategy in Higher Education, Empirical Study in Poland”, Sustainability, 13(16), 9417.
Klar, H. W., Huggins, K. S., Buskey, F. C., Desmangles, J. K., & Phelps-Ward, R. J. (2018). “Developing social capital for collaboration in a research-practice partnership”, Journal of Professional Capital and Community.
Kokubun, K., Ino, Y., & Ishimura, K. (2020). “Social capital and resilience make an employee cooperate for coronavirus measures and lower his/her turnover intention”, ArXiv preprint arXiv, 2007.07963.
Kövér, A. & Franger, G. (Eds.) (2019). “University and society: Interdependencies and exchange”, Canadian Journal of Educational Administration and Policy, (194).
Larrán Jorge, M. & Andrades Peña, F. J. (2017). “Analysing the literature on university social responsibility: A review of selected higher education journals”, Higher Education Quarterly, 71(4), pp. 302-319.‏
Leoński, W.‏ (2021). Corporate social responsibility as a management concept in universities: A study of the top 10 Polish universities’ websites. Zeszyty Naukowe Akademii Morskiej w Szczecinie.
Mehdi, R. & Shafaei, M. (2017). “The role of creating and capacity building for Fourth generation universities for local and regional development”, Journal of Industry and University, 10(35 & 36), pp. 1-22. (in Persian)
Meseguer-Sánchez, V., Abad-Segura, E., Belmonte-Ureña, L. J., & MolinaMoreno, V. (2020). ‏”Examining the research evolution on the socio-economic and environmental dimensions on university social responsibility”. ‏International Journal of Environmental Research and Public Health, 17(13), 4729.
Moghadam, M. R. S., Govindan, K., Dahooie, J. H., Mahvelati, S., & Meidute-Kavaliauskiene, I. (2021). “‏Designing a model to estimate the level of university social responsibility based on rough sets”, Journal of Cleaner Production, 324, 129178.‏
Mohammadlu, M., Akbari, B., & Mahdavianpour, A. (2014). “Identifying components of Universities Social Responsibility using Fuzzy Delphi Techniques case study: Shiraz University”, Journal of Iranian Higher Education Association, 6(3), pp. 161-192. (in Persian)
Nejati, M., Shafaei, A., Salamzadeh, Y., & Daraei, M. (2011). “Corporate Social responsibility and universities: A study of top 10 world Universities’ website”, African Journal of Business Management, 5(2440-447).
Oliver, B. & Jorre de St Jorre, T. (2018). “Graduate attributes for 2020 and beyond: Recommendations for Australian higher education providers”, Higher Education Research & Development, 37(4), pp. 821-836.‏
‏Portuguez Castro, M., Ross Scheede, C., & Gómez Zermeño, M. G. (2019). “The impact of higher education on entrepreneurship and the innovation ecosystem: A case study in Mexico”, Sustainability, 11(20), 5597.‏
Pamchelo sha‏faaai, T., Abili, K., & Gharamaleki, A. (2016). “Study of the current status of university social responsibility based on the Wallis model”, Iranian Higher Education Research Quarterly, 8th year, 4th issue. (in ‏Persian)
Phan, C. X., Le, L. V., Duong, D., & Phan, T. C. (2021). “The impact of corporate social responsibility on brand image: A case study in Vietnam”, The Journal of Asian Finance, Economics and Business, 8(4), pp. 423-431.
Purrostami, H. (2020). “"Imamate-Based" Social Capital Theory Based on Shiite Teachings”, ‏Social Capital Management, 7(3), pp. 273-296. (in ‏Persian)
Rababah, A., Nikitina, N. I., Grebennikova, V. M., Gardanova, Z. R., Zekiy, A. O., Ponkratov, V. V., ... & Elyakova, I. D. (2021). “University social responsibility during the COVID-19 pandemic: Universities’ case in the BRICS countries”, Sustainability, 13(13), 7035.
Ravi, ‏V., Shankar, R., & Tiwari, M. K. (2005). “Productivity improvement of a computer hardware supply chain”, International Journal of Productivity and Performance Management.
Ronaghi, ‏M. (2019).‏ “Studying Effect of Islamic Professional Ethics and Social Responsibility on Social Capital (Shiraz University as a case)”, Scientific Journal of Islamic Management, 27(3), pp. 163-184. (in ‏Persian)
Sánchez-Hernández, M. I. & Mainardes, E. W. (2016). ‏“University social responsibility: a student base analysis in Brazil”, International Review on Public and Nonprofit Marketing, 13(2), 151.
Santos, G., Marques, C. S., Justino, E., & Mendes, L. ‏(2020). ‏‏“Understanding social responsibility’s influence on service quality and student satisfaction in higher education”, Journal of cleaner production, 256, 120597.‏
Shafei, R. & Azizi, N. (2014). “The study of the status of organizational Social responsibility in higher education universities and centers in the West of Iran (designing an evaluation model)”, Organizational Behavior in Education, 1(2), pp. 5-22. (in Persian)
Sharma, D. & Sharma, R. (2019). “A review literature on university social responsibility initiatives in the global context”, Journal of Emerging Technologies and Innovative Research, 6(6), pp. 27-35.‏
Terán-Bustamante, A. & Torres-Vargas, A. (2020). ‏‏“‏University Social Responsibility (USR) and Its University Press‏”.
Universities’ website. African Journal of Business Management, 5(2440-447).
Vallaeys, F. (2015). ‏“University social responsibility:‏ A mature and responsible definition, chapter II.4. From Higher Education in the World 5: Knowledge, Engagement and Higher Education: Contributing to Social change”, The 5th GUNi World Report.
Van Dijk, A., ‏Hendriks, P., & Romo-Leroux, I. (2016). “Knowledge sharing and social capital in globally distributed execution”, Journal of Knowledge Management.
Wang, ‏Wenlong. ‏Zhang, ‏Suxian. Zhang, Longlong. & Liu, Qi (2020). “Government Subsidy Policies and Corporate Social Responsibility. IEEE Access”, Digital Object Identifier 10.1109/ACCESS.2020.3002794.
Wigmore-Álvarez, ‏A., ‏Ruiz-Lozano, M., ‏& Fernández-Fernández, J. L. (2020). “Management of University Social Responsibility in business schools. An exploratory study”, The International Journal of Management Education, 18(2), 100382.‏
Yan, Y. & Guan, J. (2018). “Social capital, exploitative and exploratory innovations: The mediating roles of ego-network dynamics”, Technological Forecasting and Social Change, 126, pp. 244-258.
Yen, Y. F., ‏Tseng, J. F., & Wang, H. K. (2015). “The effect of internal social capital on knowledge sharing”, Knowledge Management Research & Practice, 13(2), pp. 214-224.
Yeşil, S. ‏& Doğan, I. F. (2019). “‏Exploring the relationship between social capital, innovation capability and innovation”, Innovation, 21(4), pp. 506-532.
Zhou, Z., Luo, B. N., & Tang, T. L. P. (2018). “‏Corporate social responsibility excites ‘exponential’positive employee engagement: ‏The Matthew effect in CSR and sustainable policy”, Corporate Social Responsibility and Environmental Management, ‏25(4), pp. 339-354.
Zulu, A., Matafwali, S. K., Banda, M., & Mudenda, S. (2020). “‏Assessment of knowledge, attitude and practices on antibiotic resistance among undergraduate medical students in the school of medicine at the University of Zambia”, Int J Basic Clin Pharmacol, 9(2), pp. 263-270.‏