ارزیابی سرمایه اجتماعی و نقش آن بر عملکرد مدیریت نوین محله‌ای (مطالعه موردی: شهر فولادشهر)

نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

1 دانشکدة جغرافیا و برنامه ‏ریزی محیطی، دانشگاه سیستان‏ و‏بلوچستان، زاهدان، ایران

2 دانشکدة هنر، دانشگاه تربیت مدرس تهران، ایران

3 دانشکدة شهرسازی، مؤسسة آموزش عالی نور هدایت، شهرکرد، ایران

چکیده

امروزه با مشخص شدن ناکارآمدی الگوهای سنتی مدیریت شهری الگوهای نوین از رویکرد متمرکز به سمت مدیریت محلی تغییر جهت داده‌اند. در این میان سرمایة اجتماعی به عنوان پیش‌زمینة مشارکت و همراهی مردم در مدیریت محله‌ای اهمیت فراوانی دارد. هدف اصلی این پژوهش ارزیابی سرمایة اجتماعی و نقش آن بر عملکرد مدیریت نوین محله‌ای در شهر فولادشهر است. نوع تحقیق از لحاظ هدف کاربردی و از لحاظ ماهیت و روش توصیفی‌‌ـ تحلیلی است و برای جمع‌آوری داده‌ها از پرسشنامة محقق‏ساخته استفاده ‌شده است. جامعة آماری پژوهش شهروندان هجده‌ سال به بالای شهر فولادشهر بودند. حجم نمونة پژوهش بر اساس فرمول کوکران 384 نفر تعیین شد که به روش نمونه‌گیری خوشه‌ای انتخاب شدند. یافته‌ها نشان داد وضعیت شاخص‌های سرمایة اجتماعی در شهر فولادشهر از دیدگاه شهروندان مطلوب است. همچنین بین سرمایة اجتماعی و عملکرد مدیریت محله‌ای رابطة معنادار وجود دارد و متغیر اعتماد اجتماعی و آگاهی اجتماعی به ترتیب بیشترین تأثیر را بر عملکرد مدیریت محله‏ای دارند. نتایج نشان می‌دهد با مشارکت دادن مردم در تصمیم‌سازی‌ها و تصمیم‌گیری‌ها و واگذاری اختیارات بیشتر به نهادهای محله‌ای مدیریت مطلوب و پایدار محلات شهری محقق خواهد شد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


ابراهیم‌زاده، عیسی و زارع، محمد (1393). تحلیلی بر سرمایۀ اجتماعی با تأکید بر آگاهی و اعتماد شهروندان نسبت به مسئولان اجرایی (مطالعة موردی: منطقة 3 زاهدان). آمایش جغرافیایی فضا، 4 (3)، 1 ـ 18.
احمدی، علی‌اکبر؛ فراهانی، ابوالفضل؛ بهمنی چوبستی، اکبر و شهبازی، مهدی (1391). نقش سرمایۀ اجتماعی بر بهبود مدیریت استعدادها در سازمان تربیت بدنی. مطالعات مدیریت ورزشی (پژوهش در علوم ورزشی)، 4 (13)، 237 ـ 260.
اعظم‌آزاده، منصوره و دهقان دهنوی، آزاده (1387). اشتغال دانشجویان: رابطۀ بین شبکۀ روابط اجتماعی و وضعیت شغلی. مسائل اجتماعی ایران، 16 (63)، 5 ـ 32.
‌اکبری، محمدعلی (1394). رویکردی تاریخی بر شکل‏گیری و تحول نظریۀ سرمایة اجتماعی. جامعه‌شناسی تاریخی، 7 (1)، 59 ـ 86.
بایرام‏زاده، نیما؛ شهسوار، امین و باغبان‏نوینی، مرتضی (1400). سیاست‏گذاری بهبود وضعیت مدیریت محله در سکونتگاه‏های غیررسمی. سیاست‏گذاری محیط شهری، 1 (2)، 51 ـ 66.
پاتنام، روبرت (1392). دموکراسی و سنت‌های مدنی (سرمایۀ اجتماعی و سنت‌های مدنی در ایتالیای مدرن). مترجم: محمدتقی دلفروز. تهران: جامعه‌شناسان.
پناهی، محمدحسین و پناهی، حسین (1394). بررسی ابعاد و رابطۀ فناوری‏های اطلاعات و ارتباطات با سرمایۀ اجتماعی. مطالعات رسانه‏های نوین، 1 (3)، 1 ـ 42.
پوراحمد، احمد؛ بابایی، حمیدرضا و رفیع، ابوالفضل (1397). تبیین نقش مدیریت محله‌ای بر پایداری اجتماعی شهر تهران از طریق سرمایه‌های اجتماعی ارتباط‌دهندۀ شهری. مطالعات شهر ایرانی‌ـ اسلامی، 8 (31)، 75 ـ 82.
جرجانی، بتول (1399). نقش سرمایۀ اجتماعی در توسعۀ محلات. اکوپرشین، 12 مهر. کد خبر: 66929 1399/07/12 https://ecopersian.ir/
جعفری، المیرا؛ صالحی، صادق و قدیمی، بهرام (1400). نقش سرمایۀ اجتماعی در مدیریت پسماند خانگی توسط زنان (مطالعۀ موردی زنان ساکن شهر سیرجان). زن در توسعه و سیاست (پژوهش زنان)، 19 (3)، 501 ـ 522.
چلبی، مسعود و مبارکی، محمد (1384). تحلیل رابطۀ سرمایۀ اجتماعی و جرم در سطوح خرد و کلان. جامعهشناسی ایران، 6 (2)، 3 ـ 44.
حاجی‌پور، خلیل (1385). برنامه‌ریزی محله‌مبنا، رهیافتی کارآمد در ایجاد مدیریت شهری پایدار. هنرهای زیبا، 1 (26)، 197 ـ 224.
درویشی، مهدی؛ جوانمرد، کمال و حضرتی‌صومعه، زهرا (1399). مطالعۀ جامعه‌شناختی تأثیر سرمایۀ اجتماعی بر عملکرد مدیریت‌های محلی (شوراهای اسلامی شهر و روستا ـ شهرداری و دهیاری) (مطالعۀ موردی: شهرستان دماوند). نگرش‌های نو در جغرافیای انسانی، 12 (3)، 597 ـ 615.
ربیعی‌نژاد، تحسین و ارغان، عباس (1396). نقش سرامحله‌ها بر افزایش حس تعلق به محله (مطالعۀ موردی: ناحیۀ 1 منطقۀ 14 تهران). دانشگاه تهران: اولین همایش بین‌المللی و سومین همایش ملی پژوهش‌‌های مدیریت و علوم انسانی. 13 اردیبهشت، 1 ـ 19.
رضایی، محمدرضا و نگین‌ناجی، سوده (1394). بررسی راهکارهای مؤثر در ایجاد محلۀ پایدار با رویکرد مشارکتی (مطالعۀ موردی: محلۀ راهنمایی یاسوج). برنامه‌ریزی شهری، 6 (20)، 69 ـ 82.
رضایی‌مهر، مهدی؛ رستگار، ابراهیم و بیات، ناصر (1396). نقش سرمایۀ اجتماعی در مدیریت پایدار محله‌های شهری با رویکرد برنامه‌ریزی محله‌مبنا. پژوهش اجتماعی، 9 (36)، 90 ـ 120.
زبیری، هدی و کریمی موغاری، زهرا (1393). اثر انسجام اجتماعی بر توسعۀ اقتصادی (مطالعۀ بین کشوری با رویکرد داده‌های تابلویی). پژوهش‌های رشد و توسعۀ اقتصادی، 4 (14)، 39 ـ 62.
زنگنه، یعقوب؛ حسین‌آبادی، سعید؛ روشن‌دل، تکتم و نبی‌پور، رضا (1393). تأثیر تعلق مکانی و سرمایۀ اجتماعی بر به‌سازی مشارکتی محلات قدیمی (نمونۀ موردی: محلۀ سردة سبزوار). پژوهش و برنامه‌ریزی شهری، 5 (19)، 111 ـ 128.
سازگاری، زهرا (1395). تحلیل و تبیین نقش سرمایۀ اجتماعی در مدیریت محلات شهری (نمونۀ موردی: محلۀ یوسف‌آباد تهران). پایان‌نامة کارشناسی‌ارشد. تهران: دانشگاه آزاد اسلامی. واحد تهران. دانشکدة هنر و معماری.
شادی‌طلب، ژاله و حجتی کرمانی، فرشته (1387). فقر و سرمایۀ اجتماعی در جامعۀ روستایی. رفاه اجتماعی، 7 (28)، 25 ـ 56.
طالب، مهدی و نجفی‌اصل، زهره (1389). آموزه‏هایی از روند مشارکت روستایی در ایران. پژوهش‌های روستایی، 1 (2)، 27 ـ 48.
علی‌پور، شهرام؛ هاشمی، سید محمود و عامری شهرابی، محسن (1400). نقش مدیریت محله‌ای در بهبود عملکرد و افزایش بهره‌وری کسب‌وکارهای خانگی در کلان‌شهر تهران. مدیریت بهره‌‌وری (فراسوی مدیریت)، 15 (2)، 181 ـ 201.
فنی، زهره؛ سجادی، ژیلا و سلیمانی، منصور (1394). نقش سرمایه‏های اجتماعی در مدیریت و مشارکت محله‏ای (مورد مطالعه: محله‏های تیموری و هاشمی منطقۀ 10 شهر تهران). آمایش جغرافیایی فضا، 5 (18)، 105 ـ 122.
فیروزآبادی، احمد و حسینی، رسول (1394). رابطۀ اعتماد، آگاهی و شبکه‌های اجتماعی با رفاه اجتماعی در شهر تهران. رفاه اجتماعی، 13 (49)، 7 ـ 33.
گرجی‌پور، فاطمه و شکور، علی (1398). نقش سرمایۀ اجتماعی در ارتقای مشارکت مردمی و مدیریت بهینۀ شهری (مطالعۀ موردی: محلۀ کوی کارکنان دولت و پانصددستگاه شهر دوگنبدان). مطالعات محیطی هفت‌حصار، 28 (7)، 33 ـ 44.
مرکز آمار ایران (1395). نتایج تفصیلی سرشماری عمومی نفوس و مسکن شهرستان لنجان.
مسلمی، حسین و فاضلی، سید طاهر (1398). سهم سرمایۀ اجتماعی در تولید احساس امنیت (مورد مطالعه: شهر زنجان). مطالعات امنیت اجتماعی، 10 (57)، 249 ـ 274.
مشکینی، ابوالفضل؛ حسین‌پور، مهدی و خدایی، سارا (1399). تحلیلی از نقش سرمایۀ اجتماعی در شکل‏گیری حکم‌روایی خوب شهری (مطالعۀ موردی: شهر اردبیل).  آمایش محیط، 13 (51)، 133 ـ 157.
ملکی، سعید؛ زارعی، جواد و زادولی‌خواجه، شاهرخ (1397). ارزیابی شاخص‏های حکم‌روایی مطلوب شهری با رویکرد مدیریت محله‏محور (موردشناسی: محلات شهر همدان). جغرافیا و آمایش شهری منطقه‏ای، 8 (29)، 61 ـ 74.
مهندسین مشاور نقـش جهـان ـ پـارس (1387). طرح بازنگری در طـرح جـامع پولادشـهر. ج 1: مطالعات وضع موجود. شرکت عمران شـهر جدید پولادشهر. اصفهان، معاونت شهرسازی و معماری.
نوریان، فرشاد و مظفری‏پور، نجمه (1392). ارزیابی عملکرد مدیریت محله‌محور با تأکید بر شاخصه‌های سرمایۀ اجتماعی (مورد پژوهشی: محلات هفتگانۀ ناحیۀ 1 منطقۀ 21 شهرداری تهران). هنرهای زیبا، (56)، 47 ـ 56.
یزدانی، احسان؛ هاشمی، سید محمود و نعامی، عبدالله (1399). ارائۀ مدل کمّی توسعۀ کسب‌و‌کارهای نوین مبتنی بر رویکرد رفتار محله‌محور در کلان‌شهر تهران. مدیریت کسب‌وکار، 12 (46)، 374 ـ 397.
Ahmadi, A.A., Farahani, A., Bahmanichobasti, A., & Shahbazi, M. (2012). The Role of Social Capital to Improve Talent Management in the Physical Education Organization. Sport Management Review (Research in Sports Sciences), 4(13), 237-260.
Akbari, M.A. (2015). A historical approach to the formation and evolution of social capital theory. Historical Sociology, 7 (1), 59-86.
Alipour, O. (2020). Social Capital Plays a Pivotal Role in the Development of Urban Development. Asian journal of emerging research, 2 (4), 166-167.
Alipour, Sh., Hashemi, S. M., & Ameri Sharabi, M. (2021). The Role of Neighborhood-Oriented Management in Improving the Performance and Productivity of Home Businesses in the Metropolitan Tehran. Productivity Management (Beyond Management), 15(2), 181-201.
Azam Azadeh, M. & Dehghan Dehnavi, A. (2009). Student employment: the relationship between social network and job status. Social Issues of Iran, 16 (63), 5-32.
Bayramzdeh, N., Shahsavar, A., & Baghban Novini, M. (2021) Policy-making of Promotion the Local Management Status in Informal Settlements .Urban Environmental Planning  and Development ,1(2), 51-66.
Brisson, Daniel S. & Usher, Charles L. (2014). Bonding Social Capital in Low-Income Neighborhoods, Family Relations, 54 (December 2005), 644–653. USA: Blackwell.
Chalabi, M., & Mobaraki, M. (2005). Analysis of the relationship between social capital and crime at micro and macro levels. Iranian Journal of Sociology, 6(2), 3-44.
Darvishi, M; Jovanmard, K., & Hazratisoumeh, Z. (2019). Sociological study of the effect of social capital on the performance of local administrations (Islamic city and village councils - municipality and village) (case study: Damavand city). New Perspectives in Human Geography, 12 (3), 597-615
Ebrahimzadeh, I., & zaree, M. (2014). Analysis of the social capital In terms of awareness and trust of citizens to executive Case Study: three Zone of Zahedan. Geographical Planning of Space, 4(13), 1-18.
Fani, Z., Sajjadi, Zh. & Soleimani, M. (2016). The role of social capital in management and neighborhood participation (Case study: Hashemi and Theymori neighborhoods). Geographical Planning of Space5(18), 105-122.
Firouzabadi .S. A., Hosseini, S R. (2013). The Relationship of Trust, Knowledge with Social Networks on Social Welfare in Tehran. Social Welfare13 (49), 7-39.
Hajipour, Kh. (2006). Community Based Planning, An Efficient Approach For Sustainable Urban Management. Honar-Ha-Ye-Ziba, -(26), 37-46
Hamudan, H., Yusof, F., & Marzukhi, M. A. (2014) Social Capital and Quality of Life in Urban Neighborhoods High Density Housing. Procedia - Social and Behavioral Sciences, (153), 169-179.
Hays, R. A. (2015). Neighborhood Networks, Social Capital and Political Participation: The Relationships Revisited. Journal of Urban Affairs, (37), 122–143.
Hoogerbrugge, M. M. & Burger, M. J. (2018). Neighborhood-Based social capital and life satisfaction: the case of Rotterdam, The Netherlands. Urban Geography, 39 (10(, 1484-1509.
Iran Statistics Center (2016). Detailed results of the general population and housing census of Lanjan Township.
Gurjipour, F., & Shakur, A. (2019).The Role of Social Capital in Promoting Popular Participation and Optimal Urban Management (Case Study: Koy Neighborhood, Government Employees and Five Hundred Units of the City of Douganbadan). Haft Hesar J Environ Studies; 7 (28):3-44.
Jha, A., Boudreaux, J., & Banerjee, V. (2018). Political leanings and social capital. Journal of Behavioral and Experimental Economics, 72 (2), 95-105.
Jin, B. (2020). The State Of Neighborhood Relations and the Absence of Social Capital in Chinese Urban Neighborhoods in Recommendations Moving Forward. International Journal of Arts Humanities and Social Sciences Studies, 5 (7), 57-70.
Jafari, E., Salehi, S., & Ghadimi, B. (2021). The role of social capital in household waste management by women (Case study: Women living in Sirjan city). Woman in Development & Politics19 (3), 501-522.
Jurjani, B. (2020). The role of social capital in the development of neighborhoods. Ecopershin, October .3 News code: 66929. https://ecopersian.ir/12/07/1399.
Kalyazina, S., Borremans, A., & Dubgorn, A. (2018). Participation of citizens in sustainable development of big cities, MATEC Web of Conferences 193, 01029, https://doi.org/10.1051/matecconf/201819301029
Liu, Y., Cao, L., Yang, D., & Anderson, B. C. (2022). How social capital influences community resilience management development. Environmental Science & Policy, (136), 642-651. https://doi.org/10.1016/j.envsci.2022.07.028.
Liu, Y., Hong, Z., Zhu, J., Yan, J., Qi, J., & Liu, P. (2018). Promoting green residential buildings: Residents' environmental attitude, subjective knowledge, and social trust matter. Energy Policy, (112), 152-161.
Maleki, S., zareei, J, & zadvalikhajeh, Sh. (2018). Assessing the Desirable Urban Governance Indexes with the Neighborhood-Based Management Approach (Case Study: Hamadan City Neighborhoods). Geography and Territorial Spatial Arrangement8(29), 61-74.
Meshkini, A, Hoseinpour, M, & Khodaie, S. (2021). An Analysis of the Role of Social Capital in the Formation of Good Urban Governance (A Case Study of Ardebil). Environmental Based Territorial Planning (Amayesh), 13(51), 133-157.
Moslemi, H., & Fazeli, S. T. (2019). The Contribution of Social Capital to the Production of Sense of Security. Societal Security Studies, 10(57), 249-274.
Naqsh, e, Jahan Pars Consulting Engineers (2008). Revision plan in the comprehensive plan of Poladshahr. C 1: Studies of the existing situation. Poladshahr New City Construction Company. Isfahan, Vice-Chancellor of Urban Planning and Architecture.
Nakano, S. & Washizu, A. (2021). Will smart cities enhance the social capital of residents? The importance of smart neighborhood management. Cities, 115 (1), 103244.
Nourian, F., & Mozaffaree Pour, N. (2013). Function Evaluation of Community Management by Focus in Indicators of Social Capital Case Study: 7 Community of District 1, Region 21 Tehran. Journal of Fine Arts: Architecture & Urban Planning, 18(19), 47-56.
Offe, C. & Fuchs, S. (2002). A Decline of Social Capital? The German Case. – In: Putnam, R. (Ed) Democracies in Flux: The Evolution of Social Capital in Contemporary Society. Oxford: Oxford University Press.
Panahi, M. H., & Panahi, H. (2015). The Relation between ICTs and Social Capital. New Media Studies, 1(3), 1-42.
Pourahmad, A; Babaei, H., & Rafi, A. (2017). Explaining the role of neighborhood management on the social sustainability of the city of Tehran through urban social capitals. Iranian-Islamic City Studies, 8 (31), 75-82.
Prelikova, E. A., Zotov, V. V &Yushin, V. V. (2020). Management of Local Community Social Capital when Solving the Problems of Urban Environment Pollution with Solid Municipal Waste. International science and technology conference Earth Science, 459, 1-9.
Putnam, R. (2000). Bowling Alone: The Collapse and Revival of American Community. New York: Simon and Schuster.
Putnam, R. (2002). Democracies in Flux: The Evolution of Social Capital in Contemporary Society. Oxford University Press.
Putnam, R. (2013). Democracy and Civic Traditions (Social Capital and Civic Traditions in Modern Italy). Translator: Mohammad Taghi Delfrooz. Tehran: Sociologists
Rabieinejad, T., & Arghan, A. (2017). The role of neighborhood inn on increasing the sense of belonging to the neighborhood (case study: District 1, Region 14, Tehran). University of Tehran: The first international conference and the third national conference on management and humanities researches. May 3, 1-19.
Rezaei, M.R., & Neginnaji, S. (2015). Investigating effective solutions in creating a sustainable neighborhood with a collaborative approach (case study: Yasouj guidance neighborhood). Urban planning, 6(20), 69-82.
Rezaiemehr, M; Rastgar, E. & Bayat, N. (2017). The role of social capital in the sustainable management of urban neighborhoods with a neighborhood-based planning approach. Social Research, 9 (36), 120-90.
Ruef, M. & Kwon, S. W. (2016). Neighborhood Associations and Social Capital. Social Forces, 95 (1), 159–190.
Sazegari, Z. (2015). Analysis and explanation of the role of social capital in the management of urban neighborhoods (case study: Yousefabad neighborhood of Tehran). Master's thesis. Tehran: Islamic Azad University. Tehran branch. College of Arts and Architecture.
Schmid, H. (2001). Neighborhood self-management: Experiments in civil society. Springer Science & Business Media.
Shatitalab, Z., & Hojjati keramani F. (2008). The Relation of Social Capital with Poverty. Social Welfare7 (28), 35-56.
Sun, B., Lin, J., & Yin, C. (2022). Impacts of the built environment on social capital in China: Mediating effects of commuting time and perceived neighborhood safety. Travel Behaviour and Society, 29, 350-357.
Taleb, M., & Najafi Asl, ZH. (2010). Doctrines of Rural Participation Trend in Iran. Journal of Rural Research, 1(2), 27-48
Tahlyan, D., Stathopoulos. A., & Maness, M. (2022). Disentangling social capital Understanding the effect of bonding and bridging on urban activity participation. Transportation Research Interdisciplinary Perspectives, 15.
Vivieni, E., Rajshekhar, J., & Cavusgil, G. (2018). The role of economic and normative signals in international prosocial crowdfunding: An illustration using market orientation and psychological capital. International Business Review, 27 (1), 208-217.
Yazdani, E; Hashemi, S. M., & Noami, A. (2020). Presenting a quantitative model of the development of new businesses based on the approach of neighborhood-oriented behavior in the metropolis of Tehran. Business Management, 12 (46), 397-374.
Zanganeh, Y; Hosseinabadi, S; Roshandel, T. & Nabipour, R. (2014). The effect of spatial belonging and social capital on the collaborative improvement of old neighborhoods (case study: Sardeh Sabzevar neighborhood). Urban research and planning, 5 (19), 111-128.
Zobeyri, H., & Karimi Moghari, Z. (2014). Effect Of Social Cohesion On Economic Development (Cross-Country Study Using Panel Data Approach). Journal of Economic Growth and Development Research, 4(14), 39-62.
https://ecopersian.ir