اشتراک و افتراق مفهوم فرهنگ ارزشیابی در نظام‌های دانشگاهی به منظور توسعة سرمایة انسانی‌ـ اجتماعی

نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

1 دکتری سنجش و اندازه گیری، گروه روش‌ها و برنامه‌های درسی و آموزشی، دانشکدة روان‌شناسی و علوم تربیتی، دانشگاه تهران، ایران

2 گروه تخصصی پژوهش و سنجش، دانشکدة روان‌شناسی و علوم تربیتی، دانشگاه تهران، ایران

3 گروه بخش تخصصی پژوهش و سنجش، دانشکدة روان‌شناسی و علوم تربیتی، دانشگاه تهران، ایران

4 گروه روش‌ها و برنامه‌های درسی و آموزشی، دانشکدة روان‌شناسی و علوم تربیتی، دانشگاه تهران، ایران

10.22059/jscm.2023.364330.2441

چکیده

هدف: فرهنگ ارزشیابی، در یک پیوستار و در نقش‌هایی کاملاً متفاوت، می‌تواند بستر تسهیلگری یا بازدارندگی را در پیشرفت یا پسرفت عملکرد سازمانی و تحقق مأموریت‌های آن فراهم کند. در بررسی فرهنگِ ارزشیابی، دغدغة اساسی بررسی تناسب آن با مأموریت‌ها، شرایط، امکانات‌، و بلوغ سازمانی است. یکپارچگی بین آن‌ها می‌تواند زمینة تعالی و حرکت هوشمندانه را رقم زند. پژوهش حاضر با هدف بررسی مفهوم فرهنگ ارزشیابی و تعیین اشتراک و افتراق آن مبتنی بر نظر ذی‌نفعان دانشگاه تهران انجام شد.
روش پژوهش: از روش پدیدارشناسی تفسیری استفاده شد. شرکت‌کنندگان آن دربرگیرندة چهار دسته از ذی‌نفعان شامل اعضای هیئت‌علمی، کارکنان، مدیران، و دانشجویان دانشگاه تهران بودند که به روش نمونه‌گیری ملاکی انتخاب شدند. اشباع داده‌ها پس از 61 مصاحبة نیمه‌ساختاریافته به دست‌آمد.
یافته‌ها: واکاوی در بخش اشتراک مفهومی به شناسایی 79 نشانگر و دسته‌بندی‌ آن در قالب 19 ملاک منتج شد. شرکت‌کنندگان در هر یک از گروه‌های مورد مطالعه به فرهنگ ارزشیابی متفاوتی باور داشتند. در بُعد افتراق دیدگاه در بین گروه‌های آموزشی‌ در دانشکده‌های «فنی و مهندسی»، «مدیریت و معماری»، «پزشکی و دامپزشکی»، «علوم پایه و روان‌شناسی و علوم تربیتی»، و «ادبیات و علوم انسانی» به ترتیب به فرهنگ ارزشیابی نتیجه‌گرا، فرهنگ ارزشیابی مچ‌گیرانه، فرهنگ ارزشیابی مبتنی بر توسعة افراد، فرهنگ ارزشیابی پاسخگومحوری، و فرهنگ ارزشیابی مستندساز گرایش غالب وجود داشت.
نتیجه: فرهنگ ارزشیابی موضوعی چندبُعدی است و اجرای آن در سازمان‌ها به توجه به ساختار هر سازمان و چشم‌اندازهای آن نیاز دارد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


آذری، علی‌رضا و زمانی‌مزده، مهدی (1393). الگوی راهبردی مدیریت عملکرد سازمان. مؤسسة آموزشی و تحقیقات صنایع دفاعی، تهران.
بازرگان، عباس (1398). ارزیابی کیفیت در آموزش عالی ایران از اندیشه تا عمل. تهران: پژوهشکدة مطالعات فرهنگی و اجتماعی.
بنی‌سی، پریناز؛ دلفان‌آذری، قنبر‌علی و رشاد، فائقه (1396). نگاهی نو به برنامه‌ریزی آموزشی و درسی در هزارة سوم. تهران: آوای نور.
خاتمی، سیده مریم؛ رجبه‌فرجاد، حاجیه و چهارمحالی، حسن (1393). ارزیابی سیستم ارزشیابی عملکرد کارکنان سازمان و ارائة الگوی پیشنهادی (مطالعة موردی). مطالعات منابع انسانی، 3(11)، 129 ـ 148.
خادم‌محترم، خلیل و سلیمی، مهتاب (1398). ارزشیابی و تضمین کیفیت در نظام آموزش عالی. مطالعات کاربردی در علوم مدیریت و توسعه، 4(15)، 34 ـ 47.
مالمیر، مرتضی؛ صالحی، کیوان؛ مقدم‌زاده، علی و دهقانی، مرضیه (1400). ابعاد و سطوح فرهنگ کیفیت در نظام آموزش عالی: مروری منظم. مطالعات اندازه‌گیری و ارزشیابی آموزشی، 11(36)، 29 ـ 53. doi: 10.22034/emes.2021.251556
مالمیر، مرتضی؛ صالحی، کیوان؛ مقدم‌زاده، علی و دهقانی، مرضیه (1402). معنا و مفهوم فرهنگ کیفیت از منظر ذی‌نفعان در دانشگاه تهران. مدیریت فرهنگ سازمانی، 21، doi: 10.22059/jomc.2023.364285.1008585
محمدزاده، زینب و صالحی، کیوان (1395). تبیین پدیدة نشاط و پویایی علمی در مراکز علمی از منظر نخبگان دانشگاهی: مطالعه‌ای با رویکرد پدیدارشناسی. راهبرد، 2(25)، 227 ـ 258. https://rahbord.csr.ir/article_124595.html?lang=en
محمدزاده، زینب و صالحی، کیوان (1394). آسیب‌شناسی نشاط و پویایی علمی در مراکز علمی و دانشگاهی. سیاست‌های کلان و راهبردی. 3(11)، 1 ـ 25. https://www.jmsp.ir/article_11013.html?lang=en
محمدزاده، زینب و صالحی، کیوان (1402). ارائة نظریه‌ای داده‌بنیاد برای تبیین فرایند شکل‌گیری نشاط و پویایی علمی در دانشگاه‌ها و مراکز علمی. اندیشة مدیریت راهبردی، 17(2)، 39 ـ 76. hthttps://smt.isu.ac.ir/article_76755.html
Aburizaizah, S. J. (2022). The role of quality assurance in Saudi higher education institutions. International Journal of Educational Research Open, 3, https://doi.org/10.1016/j.ijedro.2022.100127.
Alkin, M. C. & King, J. A. (2016). The Historical Development of Evaluation Use. American Journal of Evaluation, 37(4), 568–579. https://doi.org/10.1177/1098214016665164.
Almaamari, Q. A. & Alaswad, H. I. (2021). Factors Influencing Employees' Productivity-Literature Review. Turkish Online Journal of Qualitative Inquiry, 12(6), 5945-5951.
Azari, A. & Zamani, M. (2013). Organizational Performance Management Strategic Model. Tehran: Defense Industries Training and Research Institute. (in Persian)
Bakas, D., Kostis, P., & Petrakis, P. (2020). Culture and labour productivity: An empirical investigation. Economic Modelling, 85, 233-243.‏
Bamber, C.J. & Elezi, E. (2020). What culture is your university? Have universities any right to teach entrepreneurialism?. Higher Education Evaluation and Development, 14, 19-32. https://doi.org/10.1108/HEED-09-2018-0021.
Bani si, P., Delfan Azari, G.A., & Reshad, F. (2014). A new look at educational and lesson planning in the third millennium. Tehran: Avaynoor. (in Persian)
Bazargan, A. (2018). Evaluation of quality in Iran's higher education from thought to practice. Tehran: Research Institute of Cultural and Social Studies. (in Persian)
Bhugra, D., Watson, C., & Ventriglio, A. (2021). Migration, cultural capital and acculturation. International review of psychiatry (Abingdon, England), 33(1-2), 126–131.
Braga, M., Paccagnella, M., & Pellizari, M. (2014). Evaluating students’ evaluations of professors. Economics of Education Review, 41, 77-88.
Bwachele, V.W., Chong, YL., & Krishnapillai, G. (2023). Perceived service quality and student satisfaction in higher learning institutions in Tanzania. Humanit Soc Sci Commun, 10. https://doi.org/10.1057/s41599-023-01913-6.
Dahler-Larsen. P. & Boodhoo, A. (2019). Evaluation culture and good governance: Is there a link?. Evaluation, 6, 1-17. https://doi.org/10.1177/1356389018819110.
Davier, A.V., Deonivic, B., Yudelson, M., Polyak, S.T., & Woo, A. (2019). Computational Psychometrics Approach to Holistic Learning and Assessment Systems. Front. Educ. 4:69. doi: 10.3389/feduc.2019.00069.
Dinh Do, T. & Thi dang, H. (2021). Factors Affecting Quality Culture: A Case Study of Public Universities in Ho Chi Minh City. Academy of Strategic Management Journal, 20, 1-11.
Ehsan, A., Klaas, H. S., Bastianen, A., & Spini, D. (2019). Social capital and health: a systematic review of systematic reviews. SSM Popul. Health 8:100425. doi: 10.1016/j.ssmph.2019.100425.
Fainshmidt, S., Wenger, L., Pezeshkan, A., & Mallon, M. (2019). When Do Dynamic Capabilities Lead to Competitive Advantage? The Importance of Strategic Fit (June 2019). Journal of Management Studies, 56(4), 758-787. Available at SSRN: https://ssrn.com/abstract=3378767.
Febrina, D. & Syamsir, S. (2020). The influence of integrity and commitment organizational on employee performance. International Journal of Research and Analytical Reviews (IJRAR), 7(1), 799-805.‏
Ficara, A., Curreri, F., Fiumara, G., & De Meo, P. (2023). Human and Social Capital Strategies for Mafia Network Disruption, in IEEE Transactions on Information Forensics and Security, 18, 1926-1936. doi: 10.1109/TIFS.2023.3256706.
Fuller, M. (2013). An Empirical Study of Cultures of Assessment in Higher Education. NCPEA Education Leadership Review, 14, 20-27.
Hanwright, J. & Makinson, S. (2008). Promoting evaluation culture: The development and implementation of an evaluation strategy in the Queensland Department of Education, Training and the Arts. Evaluation Journal of Australasia, 8(1), 20–25. https://doi.org/10.1177/1035719X0800800104.
Jacob, S., Speer, S., & Furubo, J.E. (2015). The institutionalization of evaluation matters: Updating the international atlas of evaluation 10 years later. Evaluation, 21(1), 6–31.
Janzen, R., Ochocka, J., Turner, L., Cook, T., Franklin, M., & Deichert, D. (2017). Building a community-based culture of evaluation. Evaluation and Program Planning, 65, 163-170.
Karabchuk, T. & Roshchina, Y. (2022). Predictors of student engagement: the role of universities’ or importance of students’ background?. European Journal of Higher Education, 3, https://doi.org/10.1080/21568235.2022.2035240.
Khaatami, S.M., Rajabeh-Farjad, H., & Chaharmahali, H. (2013). Evaluating the performance evaluation system of the organization's employees and presenting a proposed model; A case study. Scientific-Promotional Quarterly of Human Resources Studies, 3(11), 129-148. (in Persian)
Khadam-Mohtaram, K. & Salimi, M. (2018). Evaluation and quality assurance in the higher education system. Bimonthly Scientific-Specialist Journal of Applied Studies in Management and Development Sciences, 4(15), 47-34. (in Persian)
Malekpour, M., Azarbad, Z., & Pourebrahim Gilkalayeh, G. R. (2020). The Role of Organizational Culture in Evaluating the Performance of Human Resources in Organizations (Case Study: Tehran Region 5 Municipality). Geography and Human Relationships, 3(2), 461-477.
Malmir, M., Salehi, K., Moghadamzadeh, A., & Dehghani, M. (2021). Dimensions and Levels Of Quality Culture in the Higher Education System: A Systematic Review. Educational Measurement and Evaluation Studies, 11(36), 29-53. doi: 10.22034/emes.2021.251556. (in Persian)
Malmir, M., Salehi, K., Moghadamzadeh, A., & Dehghani, M. . (2023). Meaning and Concept of Quality Culture Based on The View of Stakeholders at Tehran University. Organizational Culture Management, 21. doi: 10.22059/jomc.2023.364285.1008585. (in Persian)
Mohammadzadeh, Z. & Salehi, K. (2015). Pathology of scientific vitality and dynamism in scientific and academic centers: A study according to “Phenomenology”. Quarterly Journal of The Macro and Strategic Policies, 3(Vol 3, No 11), 1-25. https://www.jmsp.ir/article_11013.html?lang=en. (in Persian)
Mohammadzadeh, Z. & Salehi, K. (2016). Explanation of the Phenomenon of Scientific Vitality and Dynamism in Scientific Centers from Perspective of Academic Elites: A Study According to "Phenomenology". Strategy, 25(2), 227-258. https://rahbord.csr.ir/article_124595.html?lang=en . (in Persian)
Mohammadzadeh, Z. & Salehi, K.  (2023). Using Grounded Theory to Explain the Process of formation of scientific vitality and dynamism in scientific and academic centers. Strategic Management Thought, 17(1). https://smt.isu.ac.ir/article_76755.html. (in Persian)
Njiro, E. (2012). Understanding Quality Culture in Assuring Learning at Higher Education Institutions. Journal of Educational Policy and Entrepreneurial Research (JEPER), 3(2), 79-92.
Nolzen, N. (2018). The concept of psychological capital: a comprehensive review. Manag. Rev. Q, 68, 237–277. doi: 10.1007/s11301-018-0138-6.
Owen, J. M. (2003). Evaluation culture: A definition and analysis of its development within organisations. Evaluation Journal of Australasia, 3(1), 43–47. https://doi.org/10.1177/1035719X0300300107.
Panadero, E., Fraile, J., Ruiz, F.J., Estevez, D.C., & Ruiz, M.A. (2019). Spanish university assessment practices: examination tradition with diversity by faculty. Journal Assessment & Evaluation in Higher Education, 44(3), 379-397.
Piascik, P. & Bird, E. (2008). Creating and sustaining a culture of assessment. American journal of pharmaceutical education, 72(5), 97. https://doi.org/10.5688/aj720597.
Rizva, B., Bikse, V., & Brence, L. (2015). Evaluation of Higher Education StudyProgrammes and their Development Trends as Drivers of Regional Growth. Procedia Economics and Finance, 26, 643-650.
Scheerens, J. (2004). The Evaluation Culture. Studies in Educational Evaluation, 30, 105-124.
Simper, N., Martensson, S., Berry, A., & Maynard, N. (2021). Assessment cultures in higher education: reducing barriers and enabling change. Assessment & Evaluation in Higher Education, 4. https://doi.org/10.1080/02602938.2021.1983770.
Stewart, S. (2013). Evaluating Culture. In: A Sociology of Culture, Taste and Value. Palgrave Macmillan. London. https://doi.org/10.1057/9781137377081_6.
Wahyuningsih, S. & Mubarok, M. (2021). The Effect of Integrity and Work Culture on Employee Performance in the Regional Financial Management Agency of Bekasi Regency. Eduvest-Journal of Universal Studies, 1(8), 693-700.‏
Widiarto, S. & Soerjanto, S. (2023). Increasing Student Satisfaction Through Improving Service Quality at Tourism Colleges in East Jakarta. Majalah Ilmiah Bijak, 20, 160, 172.
Xu, Q., Hou, Z., Zhang, C., Yu, F., Guan, J., & Liu, X. (2022) Human capital, social capital, psychological capital, and job performance: Based on fuzzy-set qualitative comparative analysis. Front. Psychol. 13:938875. doi: 10.3389/fpsyg.2022.938875.